Réttur - 01.10.1976, Blaðsíða 34

apríl 1949 í Rétti), sem og með einu fegursta en
þó tregablandnasta og angurværasta kvæði, sem
ort var út af átökunum 30. mars: Hrafnamál (Rétti
3. h. 1949), en mótað í fegursta miðalda-kvæða-
stíl: Þorsteinn Valdimarsson og hann kemur nú
fram með fimm kvæði í Rétti á þessum tveimur
árum 1949—50, en hafði gefið okkur eitt magnað
og eggjandi kvæði árið áður.
Jóhannes úr Kötlum gaf „Rétti" einnig mörg af
sínum heitu kvæðum um þessar mundir og birti
þar ekki síður eggjunarorð I ræðum — og þá
fæddist og „Sóleyjarkvæðið” hans fagra og mátt-
uga.
Viðnámið gegn þvi hernámi, sem hafið er að
nýju, og kalda stríðinu, er nú geysar af fullri heift,
veldur því að enn fleiri félagar en nokkru sinni
fyrr gerast virkir og skrifa vel um innlend og al-
þjóðleg mál. Nýir kraftar meðal skáldanna kveða
sér hljóðs í Rétti: Jakobína Sigurðardóttir með
sinni mögnuðu eggjan: „Morgunljóði” 1952 og
hinni þjóðlegu og alþjóðlegu ádeilu: „Brást þér
værð?“ 1954, auk allra þeirra annarra ágætu Ijóða,
er hún gaf „Rétti" þá.
En þrátt fyrir ágæt andleg framlög fjölmargra
félaga dregur samt úr þrótti „Réttar" er á líður
síðari hluta 6. áratugsins. Annarsvegar er nú flokk-
urinn enn einu sinni kominn í rikisstjórn, vinstri-
stjórnina 1956—58, — og aftur fellur einn árgang-
ur Réttar úr (1956) eins og forðum I nýsköpunar-
stjórninni (1945) — og hinsvegar veldur Stalín-
ræða Krústjoffs nokkrum jarðskjálfta í hreyfingunni.
Brynjólfur og Einar reyna þó þáðir að brjóta hið
erfiða vandamál alþjóðahreyfingarinnartil mergjar i
greinum sínum í því eina hefti, er út kom 1957.
Og svo bætist ofan á allt þetta það að Framsókn
sprengir vinstri stjórnina („Reikningsskilin" við
Framsókn út af þvi, 33 siðna grein, var sérprent-
uð) — og að sovésk-kínversku deilurnar byrja I
alþjóðamálum sósíalismans.
En stöðugt reynir „Réttur" þó að skilgreina ís-
lensk stjórnmál frá sjónarhóli marxismans. Auk
gömlu samstarfsmannana, eins og Sverris Krist-
jánssonar, Jóhannesar úr Kötlum o. fl., bætast nú
nýir kraftar við: Magnús Kjartansson ritar 1959
einhverja snjöllustu og ýtarlegustu afhjúpun póli-
tiskrar varmensku, sem í Rétti hefur birtst: „Átökin
um landhelgismálið. — Hvað gerðist bak við tjöld-
in?“ 66 síðna grein, er síðan var sérprentuð tví-
vegis. Og Björn Jónsson, núverandi forseti ASl,
kveður sér kröftuglega hljóðs 1960 og 1961 með
fjórum ádeilugreinum og ræðum, þegar sókn verka-
lýðsins gegn viðreisnarstjórninni hefst.
Það hefst nú og sókn af hálfu „Réttar". Hann
stækkar og nýir félagar leggja hönd á plóginn:
1961 er hann 275 siður, 1962 335, 1963 216, 1964
256, 1965 335, 1966 360. Enn hafa nýir íslenskir
kraftar komið til skjalanna: Árni Bergmann, Hjalti
Kristgeirsson, Ingi R. Helgason, Jóhann Páll Árna-
son, Jóhann Kúld, Loftur Guttormsson, Þór Vigfús-
son, Tryggvi Emilsson o. fl. o. fl. — En auk þess
eru nú þýddar — og styttar greinar margra er-
lendra marxista leiðtoga og hafa nöfn margra
þeirra siðan komist á hvers manns varir, svo sem:
Togliatti, Enrico Berlinguer, Luis Corvalan, Ernst
Fischer, Manolis Glezos, A. Cunhal, Abram
Fischer, Nelson Mandela og fleiri. Bætast þessir
nú við allan þann fjölda útlendra samherja er
„Réttur" hafði þýtt greinar eftir og ekki verða
tíundaðir hér.
Réttur minntist 1966 hálfrar aldar afmælis síns
og 40 ára baráttu fyrir sósíalisma með ýtarlegum
greinum. Hann var nú orðinn, ekki sist sakir aldurs
sins, gott vopnabúr fyrir hvern þann er berjast
vildi fyrir verkalýðshreyfinguna og sósíalismann —
og eftir að Island á ný komst undir áhrif erlendra
stórvelda var einnig að finna í honum margt, sem
að gagni mátti verða i hinni nýju sjálfstæðisbaráttu
Islendinga.
NÝSKÖPUN „RÉTTAFT
En með árinu 1967 verður alger breyting á
„Rétti". Er Ólafur Rafn, sonur minn, kom heim frá
námi I Osló, lagði hann til að tímaritið breytti um
stærð og útlit, aflaði sér miklu meiri mynda en
áður, vandaði kápu — og fenginn var góður lista-
maður Þröstur Magnússon til að teikna hana — og
fengi hóp ungra manna sem ritnefnd fyrir Rétt og
enn fleiri til að skrifa I hann. Jafnframt færi hann
að koma út reglulega fjórum sinnum á ári.
Allt þetta var gert og hefur nú verið framkvæmt
I tíu ár og vinsældir og útbreiðsla aukist. Sam-
tímis hefur auk þeirra hápólitisku mála, sem Réttur
hefur alltaf verið helgaður, verið brotið þar upp á
nýjum þjóðfélagsvandamálum, sem koma æ meir
I brennipunkt, t.d. þegar Loftur Guttormsson ritar
greinina „Firring mannsins i nútíma þjóðfélagi"
(1965), Stefán Bergmann: „Maður og umhverfi"
(1970) og Hjörleifur Guttormsson greinina: „Nátt-
234