Réttur - 01.10.1976, Blaðsíða 45

kólfa íslenskrar borgarastéttar í sjálfstæðis-
baráttunni fyrir stækkun fiskveiðilögsögunn-
ar lokið. Tvennskonar fjötrar hræddu þá í
hvert skipti er síðar skyldi farið í færslu
fiskveiðilögsögunnar út: Annarsvegar fjár-
málafjötur verslunarauðvaldsins við England
og Vestur-Þýskaland: óttinn við viðskipta-
stríð, er jafngilti tapi umboðslauna, opinbers
og dulins gróða. Og hinsvegar Nato-þjónusta
borgaralegu stjórnmálamannanna, — eiga
ekki á hættu óvináttu vestrænna vina (—
þeir hugsuðu ekki út í að þeim „vinum” væri
meiri akkur í að halda Islandi, en íslending-
um þeirra „vinskap”).
Þessvegna varð SósíaUstaflokkurinn og Al-
þýðubandalagið eina stjórnmálaaflið, sem
knúði fram allar stœkkanir út yfir 4 míl-
urnar.
Sagan af þeirri baráttu 1956—58, er 12
mílurnar voru knúðar fram af flokknum og
ráðherra hans, Lúðvíki Jósepssyni, — þrátt
fyrir andstöðu Sjálfstæðisflokksins, andúð og
tvístig Alþýðuflokksins (Guðm. I. utanríkis-
ráðherra) og ótta Framsóknar, sem þó tókst
að yfirvinna. Sú saga öll er skráð skilmerki-
lega með öllum þeim heimildum, sem enn
hafa séð dagsins ljós, og það af Magnúsi
Kjartanssyni.'1 En vei þeim borgarahöfðingj-
um í því máli, er lýsing enskra embættis-
manna og annarra erlendra aðilja verður á
þeim birt líkt og lýsing Þórs Whitehead nú
á hernámsafstöðu þeirra í síðasta „Skírni”.
Þegar áttunda þorskastríðið (1958—61)
var unnið þótt Bretar hefðu ei enn samið
frið, en gætu lítinn óskunda gert, þá nota
þeir borgaralegu stjórnarherrar, er blindastir
voru í svipinn í fylgispekt við Nato, en höfðu
1959 komist til valda, tækifærið til að gera
1961 einhvern svívirðilegasta og skammsýn-
asta samning við Breta, sem nokkru sinni
hefur verið gerður, — keimlíkastur Kópa-
vogs-„samningi" íslendinga við kónginn
danska um einveldi honum til handa 1661,
þá gerður undir byssuhlaupum danskra dáta.
Uppgjafasamningurinn 1961, gerður undir
fallbyssukjöfmm breskra lögbrjóta, var sam-
kvæmt yfirlýsingu þeirra, er hann gerðu, ó-
uppsegjanlegur um alla tíð, nema með sam-
þykki Breta eða dómstólsins í Haag.
Það var gæfa íslands — að Alþýðubanda-
lagið og Framsókn voru þá saman í sterkri
stjórnarandstöðu — og lýstu yfir því á þingi,
að þau viðurkenndu ei lögmæti þessa kúg-
unarsamnings og myndu rifta honum, er
þjóðin veitti þeim afl til.
Það gerði þjóðin í þingkosningunum
1971, er þessir flokkar fengu meirihluta,
riftu smánarsamningnum og knúðu þá, er
gerðu hann 1961 til að dragnast með. (Þess
skal hins vegar getið hér svo sá, er eitt sinn
af sér brýtur, fái sína uppreisn: Bjarni Bene-
diktsson mun á síðustu árum sinnar alltof
skömmu ævi hafa verið kominn á þá skoðun
að rangt hafi verið að gera breska samning-
inn 1961).
Það sýndi sig nú í níunda þorskastríðinu
(1972—73), er Björn kallar svo, að sú und-
anlátssemi, er íslensk þjóð átti fyrr á öldum
við að stríða hjá danskri drótt, er beig hafði
af Bretum, var nú flutt inn í landið og hafði
tekið sér bólfestu í brjósmm íslenskra bur-
geisa, er beig höfðu af því hvað við tæki ef
viðskiptaherrar Vesturlanda yrðu þeim reiðir
eða jafnvel Nato-herrar færu að ygla sig.
Bak við aðgerðir aðalóvinanna, Breta og
Vestur-Þjóðverja, stóð í báðum stríðum sami
auðhringurinn, Unilever, er átti meginhluta
þýska úthafsflotans og aðalsölusamtökin á
fiski í Bretlandi. Og hann lék tveim skjöld-
um: stundum lét hann annan aðilann semja,
hinn brjóta lög og beita valdi, smndum öfugt.
Sigurinn í 50 mílna-stríðinu var íslendinga
— og þar með aðalsigurinn unninn: öll besm
fiskimiðin voru innan þeirra vébanda.
245