Morgunblaðið - 09.02.2006, Blaðsíða 28

28 FIMMTUDAGUR 9. FEBRÚAR 2006 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
Morgunverðarfundur kl. 8:00–9.15
Föstudaginn 10. febrúar 2006
Sunnusal, Radison SAS Hótel Sögu
Opið ljósleiðaranet:
Fundarstjóri:
Jónmundur Guðmarsson,
bæjarstjóri Seltjarnarnesbæjar
Frummælandi fundarins er
Dolf Zantinge, þekktur
sérfræðingur í samskiptatækni.
Hann er m.a. stjórnarformaður
Unet í Hollandi, sem rekur
ljósleiðaranetið í Almere.
Hollenska borgin Almere er framsækin og
nútímaleg borg þar sem hvert einasta hús;
opinberar byggingar, fyrirtæki og heimili eru
tengd fullkomnu ljósleiðaraneti.
Senn standa bæði Seltjarnarnes og Akranes
jafnfætis Almere hvað varðar aðgengi að
ljósleiðaraneti.
Óumdeild framtíðarlausn fyrir heimili jafnt sem stórfyrirtæki
Leggur grunn að nútímalegu og framsæknu samfélagi
Tryggir mikla bandbreidd og lítinn viðhaldskostnað
Veitir heimilum aðgang að fjölbreyttri afþreyingu
Forskot inn í framtíðina
ÞAÐ gleymdist að geta þess um
verkin átta á Aton-tónleikum Músík-
daganna í Ými 4.2. að öll voru þau
frumflutt. Það átti einnig við íslenzku
verk næsta dags á sama stað (í þetta
sinn hins vegar tekið fram í tónleika-
skrá), er nutu sömuleiðis góðrar að-
sóknar eða um 70 manns.
Fyrst var „Syngjandi skógur (við-
ur)“ [8’] eftir Áskel Másson fyrir bas-
saklarínett og stóra konsert-
marimbu; að sögn höfundar e.k.
fantasía í ABCBCA formi. Víða
skemmtilegt verk, ýmist hægt syngj-
andi eða í anda virtúósrar tokkötu, er
benti til að Áskell hafi haft öruggan
pata af færni flytjenda frá upphafi.
Var lygilegt að heyra hvað í fljótu
bragði ólíku hljóðfærin gátu borið
sterkan svip hvort af öðru, bassakl-
arínettið með blaðsmellandi inntónun
og marimban „arco“ (bogastrokin) í
dýpri enda.
Skipt var yfir á klukkuspil og 5 lat-
neska timbala (botnlausa tom toms) á
móti blæstri í verki Kolbeins Ein-
arssonar Atónskálds um innfæddan
anda [7’]. Verkið var tileinkað banda-
rískum kennara höfundar, Stephen
Mosko (1947–2005) er m.a. rannsak-
aði íslenzk þjóðlög, og bauð það af sér
kankvíst ljóðrænan heildarþokka
þrátt fyrir áskilda nútímaeffekta.
Slagverksmaðurinn Tobias Guttman
lék næst Midare [8’; 1972], ein-
leiksmarimbuverk Tons de Leeuw
(1926–96) er kennt hefur fjölda ís-
lenskra tónskálda allt frá Gunnari
Reyni Sveinssyni. Guttman lék þetta
sannkallaða virtúósaverk blaðlaust af
þaulvanri yfirburðarsnerpu og vakti
mikla hrifningu að vonum. Fyrri
hluta lauk síðan með frumflutningi
dúósins á Brainstorm in a glass of
water [10’] eftir Gunnar Andreas
Kristinsson, er eftir vænlega þrá-
frumasveiflu upphafsins dróst óhóf-
lega á langinn með viðburðasnauðu
umli á djúpsviði, þótt kæmist undir
lokin aðeins á rekspöl. Því miður að-
eins of seint.
Áki Ásgeirsson, er með verki sínu
355° hafði gengið hart á þolinmæði
manna og kvalaþröskuld kvöldið áð-
ur, kom nú á óvart úr gagnstæðri átt
með 356° [6’], þótt munaði aðeins 1
gráðu. Hjálpaði auk stuttleikans ekki
sízt til sjónræni þáttur verksins, er
birtist á hálfgegnsæju grisjutjaldi
fyrir sviðinu, hvert á var varpað
tveim nótnastrengjum úr tölvu. Á
strengjunum sáust síbreytilegar 5–6
heilnótu-„sellur“ er spilendur virtust
leika eftir (væntanlega þó aðeins í
krabbaviðsnúningi, enda séð hinum
megin frá). Bráðsnjöll hugmynd – og
skilvirkari en „improvisasjonsma-
skin“ hins sænska Jans Ling, er
stýrði umferð hljómsveitar með ljósa-
merkjum 1973 líkt og útvíkkaður
götuviti. Doppótt tónsmíð Áka, er jók
smám saman hraðann frá hægu upp-
hafi, hefði þó varla notið sín eins vel
án myndhliðar. Einleikstækifæri bas-
saklarínettsins kom í Spans [9’] er
sænsk-hollenzka tónskáldið Klas
Torstensson samdi fyrir framsækna
blásarasnillinginn Harry Spaarnay.
Lumaði stykkið á aðskiljanlegri
flauilsógn og fordæðu í magnaðri
túlkun Ingólfs, og var með ólíkindum
hvað kreista mátti fram úr klassísku
hljóðfæri.
Loks frumflutti dúóið á Íslandi
Opnu [8’] eftir Atla Ingólfsson er
hann samdi fyrir Spaarnay og Johan
Faber 1991. Kröfuhart verk, en samt
áheyrilegt, er þróaðist úr trillum og
eintónstremólóum yfir í æ stærri tón-
bil með smágusóttri hendingaskipan.
Lauk þar með líklega beztu fram-
herjatónleikum vetrarins að svo
komnu, a.m.k. hvað undirritaðan
áhrærir, og mátti ekki sízt þakka
feikigóðum flutningi þeirra tvímenn-
inga.
Framherjaverk í frábærri túlkun
TÓNLIST
Ýmir
Áskell Másson: Bois chantant (frumfl.).
Kolbeinn Einarsson: The indigenous
spirit (frumfl.). Ton de Leeuw: Midare.
Gunnar Andreas Kristinsson: Brainstorm
in a glass of water (frumfl.). Áki Ásgeirs-
son: 356° (frumfl.). Klas Torstensson:
Spaans. Atli Ingólfsson: Opna (frumfl. á
Ísl.). Ingólfur Vilhjálmsson bassa-
klarínett og Tobias Guttman marimba/
slagverk. Sunnudaginn 5. janúar kl. 16.
Myrkir músíkdagar
Ríkarður Ö. Pálsson
„Líklega beztu framherjatónleikar vetrarins, að svo komnu…“ segir Rík-
arður Örn Pálsson meðal annars í umsögn sinni um tónleika Igólfs Vil-
hjálmssonar og Tobiasar Guttmans á Myrkum músíkdögum.
Það vekur athygli að einn afþeim sem hlutu hæsta styrktil ritstarfa hjá Hagþenki, fé-
lagi höfunda fræðirita og kennslu-
gagna, er Jón Þorvarðarson sem
gaf út bók um forngrísku stærð-
fræðingana síðastliðið haust sem
heitir Og ég skal hreyfa jörðina. Jón
birti grein í Lesbók Morgunblaðsins
í byrjun janúar síðastliðins þar sem
hann sagði farir sínar ekki sléttar í
viðskiptum sínum við menning-
arsjóð en þangað hafði hann sótt um
styrk til að skrifa umrædda bók og
fékk ekki þrátt fyrir að hafa, að eig-
in mati, sent inn mjög góða umsókn.
Jón sendi inn stjórnsýslukæru
vegna afgreiðslu menningarsjóðs á
umsókn sinni en ekki hafði verið
fjallað um hana síðast þegar frétt-
ist. Styrkur Hagþenkis er 500 þús-
und krónur og kemur sér sjálfsagt
vel þótt varla nægi hann til þess að
dekka kostnað við ritun og útgáfu
ágætrar bókar Jóns sem hafði fram
að þessu hlotið einn lítinn styrk til
verksins sem er yfir sjö hundruð
blaðsíður að lengd og tók fjögur ár í
vinnslu.
  
Bók Jóns er líka ein af tíu verkumsem tilnefnd voru til Við-
urkenningar Hagþenkis í liðinni
viku en þessi rit telur dómnefndin
framúrskarandi. Eitt þessara verka
verður síðan útnefnt til viðurkenn-
ingarinnar í lok febrúar.
Það er ánægjulegt að Jón eigi
möguleika á þessum verðlaunum
því hann virtist ekki telja sig eiga
mikla möguleika á að fá Íslensku
bókmenntaverðlaunin í áðurnefndri
Lesbókargrein. Þar benti hann á að
lítil forlög, eins og það sem hann
rekur, hljóti ekki inngöngu í Félag
íslenskra bókaútgefenda. Þau geti
hins vegar lagt fram bækur til Ís-
lensku bókmenntaverðlaunanna
sem félagið stendur að. „En þá er
aðeins hálf sagan sögð,“ bætti Jón
við, „því það er einkaklúbbur stóru
forlaganna sem skipar dómnefndir
sem síðan velja athyglisverðustu
bækur ársins. Aðrir útgefendur
hafa nákvæmlega ekkert um val
dómnefnda að segja – rödd þeirra
má ekki heyrast í súlnasölum stóru
forlaganna. Trúverðugt?“
  
Staðið er að viðurkenningu Hag-þenkis með nokkuð öðrum
hætti en Íslensku bókmenntaverð-
laununum. Í dómnefnd eða við-
urkenningarráði sitja fimm sér-
fræðingar á jafn mörgum sviðum
vísinda og fræða. Í dómnefndum Ís-
lensku bókmenntaverðlaunanna sit-
ur blandaður hópur sérfróðra og
fulltrúa almennra lesenda sem setur
væntanlega annan svip á val þeirra.
Tilnefningar til Viðurkenningar
Hagþenkis eru tilkynntar um mán-
aðamótin janúar-febrúar en tilnefnt
er til Íslensku bókmenntaverð-
launanna um mánaðamótin nóv-
ember-desember enda tilgangurinn
að ýta undir sölu bóka í jólamán-
uðinum. Verðlaun útgefenda eru
með öðrum orðum markaðs-
verðlaun en Viðurkenning Hag-
þenkis ekki, þar er meiri áhersla
lögð á að dómnefnd hafi tíma til að
yfirvega val sitt betur. Og að lokum
koma allar bækur til greina hjá
Hagþenki en hjá útgefendum aðeins
þær sem forleggjarar leggja fram
ásamt greiðslu 25.000 króna.
Reyndar er kannski enn einn
munur á þessum verðlaunum: Við-
urkenning Hagþenkis fær enn ekki
jafn mikla athygli í fjölmiðlum og
Íslensku bókmenntaverðlaunin.
Kannski er það vegna þess að ekki
er um skáldskap að ræða. Kannski
er það vegna þess að þau tengjast
ekki einu helsta bóksölutímabili árs-
ins.
Þönkum í hag
’Það er ánægjulegt aðJón eigi möguleika á
þessum verðlaunum því
hann virtist ekki telja sig
eiga mikla möguleika á
að fá Íslensku bók-
menntaverðlaunin eins
og hann rakti í áður-
nefndri Lesbókargrein. ‘
Jón Þorvarðarson
throstur@mbl.is
AF LISTUM
Þröstur Helgason
MAÐUR á sjötugsaldri sem
stundar hellarannsóknir sér
til skemmtunar, Charles
Jourdy, uppgötvaði forsögu-
legar mannvistarleifar og
hellamálverk í Vestur-
Frakklandi, sem taldar eru
allt að 27.000 ára gamlar. Auk
hellamálverkanna, sem meðal
annars sýna bláa hönd, sagðist
Jourdy hafa fundið líkamsleifar
bæði manna og dýra í hellinum, sem
er í Vilhonneur-skógi, 12 mílur aust-
an við Angoulême. Frá þessu
greindi vefútgáfa The Guardian í
gær.
Andlitsmynd úr dropasteini
Uppgötvunin átti sér stað í nóv-
ember, en henni var haldið leyndri
meðan svæðinu var lokað og það
rannsakað. Jourdy segist enn frem-
ur hafa séð andlitsmynd höggna í
dropastein. „Í minna rýminu fann ég
beinagrrindur tveggja hýena, sem
er mjög sjaldgæft. Og ég sá manna-
bein í rústunum – sköflunga, hryggj-
arliði og herðablöð,“ sagði Jourdy í
samtali við AFP-fréttastofuna. „Í
stærra rýminu var þessi hönd –
mjög fögur, fíngerð … kóbolt-blá.“
Franska menningarmálaráðu-
neytið hefur staðfest fundinn, sem
hefur verið lýst sem einstökum sök-
um aldurs síns.
Fornleifar | Forsöguleg myndlist og
mannvistarleifar finnast í frönskum helli
Blá hönd og mannabein
Eftir Ingu Maríu Leifsdóttur
ingamaria@mbl.is
AP