Morgunblaðið - 09.02.2006, Blaðsíða 32

32 FIMMTUDAGUR 9. FEBRÚAR 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
E
inhvern tíma sagði
merkur Breti sem
tjáði sig um stjórn-
mál að síðasta
skálkaskjól þrjóta í
vörn væri alltaf að höfða til ætt-
jarðarástarinnar. Jyllands-
Posten er að jafnaði ágætt blað
og ekki skrifað af þrjótum. En
það ver asnastrik sitt í fyrra, Mú-
hameðs-skopmyndirnar, með því
að menn hafi verið að verja tján-
ingarfrelsið. Þeir töldu rétt að
gera gys að íslam – en fyrir
þremur árum höfnuðu þeir skop-
teikningum af Kristi.
Tónninn er skerandi falskur.
Hollt er að rifja upp gamalt dæmi
fyrir danska félaga okkar. Maður
stendur upp í miðri leiksýningu í
troðfullum sal og öskrar „Eldur,
eldur“. Hann hefur rétt til að
segja þetta og valda skelfingu
með troðningi og jafnvel mann-
tjóni þegar allir reyna að komast
út. En honum ber skylda til að
velta fyrst fyrir sér líklegum af-
leiðingum.
Múslímar vilja ekki að skopast
sé að tilfinningum þeirra, hvað þá
að utanaðkomandi aðilar geri
það, og þeim sárnar hryðjuverka-
stimpillinn þó að mörg fól séu
meðal þeirra. Og við ættum að
nota ímyndunaraflið. Þeir sem
þekkja til Bandaríkjanna vita að
blökkumenn þar í landi segja
sjálfir ósmekklega rasistabrand-
ara um blökkumenn. En ef hvítur
maður leyfir sér þannig fram-
komu er hann dóni og rasisti. Tví-
skinnungur, ritskoðun? Kannski.
En lítum okkur nær, varla er ég
einn um að hafa fundið til ákveð-
ins pirrings, fundið hálf-
niðurbælt þjóðarstolt láta á sér
kræla þegar útlendingar gera
harkalega gys að Íslendingum.
Við viljum semja Spaug-
stofudónaskapinn okkar sjálf,
takk.
En ofstækismenn úr röðum
múslíma fitna nú eins og púkinn á
fjósbitanum. Tortryggnin út í
umheiminn hefur á síðustu öldum
vaxið í flestum arabalöndum þar
sem almenningur sveiflast milli
bræði og örvæntingar yfir því að
menning, sem lengi var að mörgu
leyti fremri en í ríkjum Vest-
urlanda, er nú eins og frosin í
tíma og hvergi fyrirmynd. Leitin
að sökudólgum er vinsæl á þess-
um slóðum. Eins og sumir Íslend-
ingar kenndu lengi Dönum um
allt illt vilja margir arabar varpa
skuldinni á útlendinga. Það er
líka fyrirgefið af arabískum vald-
höfum, vei þeim sem segir að rót
vandans sé innanlands.
Við getum sjálf verið hör-
undsár þegar háð útlendinga er
annars vegar. Við erum þó ekki
bláfátæk og ólæs, við erum ekki
kúguð af hrottum á valdastólum
sem fyrirlíta ekkert meira en eig-
in þjóðir og traðka á þeim á alla
lund. Og við erum ekki í hópi
þjóða sem hafa fátt annað sér til
huggunar í hörðum og miskunn-
arlausum heimi en trúna. Við er-
um núna ofan á í veröldinni en
einu sinni vísuðu múslímar veg-
inn fram á við eins og sést á til-
vitnuninni í Akbar hér að ofan.
Að sjálfsögðu er rangt að al-
hæfa of mikið um jafn fjölbreyti-
legan heim og arabalöndin, hvað
þá alla menningu íslams. En
stundum reynum við að raða
brotunum saman og grilla í heild-
armynd. Hún er flóknari en
margir halda. Indónesar eru
stærsta þjóð íslams og yfir 200
milljónir. Þar er verið að treysta
lýðræði í sessi, konur eru þar
ekki þvingaðar til að hylja sig
kufli, íslam leiðir ekki óhjá-
kvæmilega til afturhalds. Ind-
verskir múslímar, um 140 millj-
ónir, taka fullan þátt í lýðræðinu
þar í landi.
Íslam og lýðræði geta farið
saman. En margir segja rétti-
lega, þ.á m. upplýstar konur úr
röðum múslíma, að íslam þurfi á
róttækri og kraftmikilli upp-
stokkun að halda, þurfi endurnýj-
un. Könnun sem gerð var fyrir
Sameinuðu þjóðirnar fyrir fjórum
árum og arabískir menntamenn
stóðu fyrir sýndi m.a. að helm-
ingur arabakvenna er enn ólæs
og fleiri bókartitlar eru gefnir út í
Grikklandi, með átta milljónir
íbúa, en meðal nær 250 milljóna
araba. Atvinnuleysi er geysimikið
meðal ungra araba og mann-
fjölgun hraðari en í öðrum heims-
hlutum.
Arabaþjóðir leysa fyrst og
fremst sinn vanda sjálfar. Við
getum gagnrýnt stjórnarfar
þeirra með málefnalegum hætti
en virt siði og hefðir sem engan
skaða eins og bannið við myndum
af Múhameð. Þá getum við líka
krafist þess að arabar virði okkar
siði. En hópur sem oft gleymist í
átökunum vegna sársaukafullrar
innreiðar araba og fleiri múslíma-
þjóða í nútímann er múslímar í
Vestur-Evrópu, innflytjendur og
afkomendur þeirra. Danski þing-
maðurinn og múslíminn Naser
Khader, sýrlenskur að uppruna,
hefur stofnað samtök danskra
múslíma sem vilja laga sig að lýð-
ræði og vestrænum hefðum án
þess að kasta trú sinni.
Hann fullyrðir að yfir 80%
danskra múslíma séu ósammála
klerkunum sem flestir eru mjög
afturhaldssamir. Sumir klerkar
múslíma á Vesturlöndum hvetja í
föstudagsbænum til óeirða og
morða þó að þeir reyni yfirleitt að
tala undir rós til að sleppa við
ákærur. Einn var þó óvarkár og
er nú fyrir rétti í Bretlandi.
Múslímar á Íslandi vilja reisa
mosku. Best væri að við sem telj-
um okkur kristin sýndum þeim
samhug og legðum fram eitthvert
fé til framkvæmdanna, réttum
fram sáttahönd til að lækka rost-
ann í þeim sem alltaf vilja slags-
mál. En við ættum líka að sjá til
þess í sameiningu, múslímar,
kristnir og aðrir á Íslandi, að öll-
um fjárframlögum frá Sádi-
Arabíu eða öðrum harðstjórn-
arsvæðum trúarofstækisins verði
hafnað. Líka fáfróðum aft-
urhaldsklerkum frá sömu svæð-
um sem enn eru með hugann við
dýrð miðalda og boða hatur og
einangrun en ekki miskunnsaman
Guð. Þannig minnkum við lík-
urnar á að hatursliðið fái færi á
að dæla eitri í huga múslíma sem
hér búa.
Friður með
oss öllum
„Ekki ætti að skipta sér af trú
nokkurs manns og leyfa ætti öllum að
taka upp þá trú sem þeir kjósa.“
Múslímakeisarinn Akbar í Indlandi á 16. öld.
kjon@mbl.is
VIÐHORF
Kristján Jónsson
NÚ BÍÐA á annað þúsund aldr-
aðra eftir þjónustu hjúkr-
unarheimila. Þar af eru 450 metn-
ir í brýnni þörf.
Svona var staðan í
leikskólamálum í
Reykjavík í tíð Sjálf-
stæðisflokksins. Þessi
vandi aldraðra er
uppi þrátt fyrir að
Reykjavíkurborg hafi
boðið fram tvöfalt
lögboðið fjárframlag
til uppbyggingar
hjúkrunarheimilanna.
Á dögunum var vakin
athygli á því að borið
hefur við að eldri
hjónum er stíað í
sundur; þau fá vist
hvort á sínu hjúkrunarheimilinu. Í
nýlegri skýrslu Ríkisendurskoð-
unar um þjónustu við aldraða er
dregin upp sú mynd að þjónusta
Reykjavíkurborgar við eldri borg-
ara er meiri en gengur og gerist
meðal sveitarfélaga, en uppbygg-
ing ríkisins er minnst á höf-
uðborgarsvæðinu. Þetta er ótækt.
Góð ábending forsetans
Það er ekki að undra að forseti
Íslands hafi gert framkomu okkar
efnaða þjóðfélags við aldraða að
umtalsefni í áramótaávarpi sínu.
Hann lagði áherslu á mikilvægi
þess að búa öldruðum áhyggju-
laust ævikvöld og sagði verkefnið
„… hafið yfir allan ágreining enda
þakkarskuldin söm og jöfn hvar í
flokki sem menn standa.“
Ástandið í hjúkrunarheim-
ilismálunum er ekki ósvipað
ógöngum leikskólaþjónustunnar í
valdatíð sjálfstæðismanna í borg-
inni og óstandinu á grunnskól-
anum áður en sveitarfélögin tóku
við rekstri hans. Barnafólk í
Reykjavík átti al-
mennt ekki kost á að
fá inni fyrir börnin
sín á leikskóla fyrir
tólf árum. Dagvistun
var félagslegt úrræði
fyrir einstæða for-
eldra og námsmenn.
Auðvitað fór svo að
borgarbúar höfnuðu
yfirvöldum sem ekki
lögðu við hlustir; yf-
irvöldum sem hvorki
skynjuðu né skildu
óskir og þarfir borg-
arbúa. Höfnuðu Sjálf-
stæðisflokknum ekki
bara einu sinni, heldur aftur og
aftur.
Framúrskarandi þjónusta
Reykjavík hefur verið í far-
arbroddi þróunar grunnskólans
frá því sveitarfélögin tóku við
rekstri hans árið 1996. Í heim-
sóknum mínum í alla grunn-
skólana í borginni hef ég tekið eft-
ir hvernig almennu skólarnir hafa
verið opnaðir fötluðum nemendum
og við höfum skarpa sýn á það
hvernig skólinn getur best þjónað
einstaklingsbundnum þörfum
hvers nemanda. Þessi viðhorf okk-
ar kalla á aukið afl og aukið fé til
skólanna og við verðum að vera
reiðubúin að fylgja metn-
aðarfullum áformum okkar eftir.
Samskipti foreldra og skóla hafa
stórbatnað og skapað grunn auk-
inna áhrifa foreldra á starfið inn-
an veggja skólans. Lífleg og
traust frístundaheimili eru starf-
andi við alla grunnskólana og
þróttmikið íþrótta- og tómstunda-
starf er stundað í hverfum borg-
arinnar.
Kjarkur til framkvæmda
Það er þessi himinhrópandi
munur á því hvernig búið er að
ungum og öldnum sem hefur leitt
mig til þeirrar niðurstöðu að
Reykjavíkurborg á að taka alfarið
við þjónustu við aldraða. Með nýju
skipulagi velferðarþjónustunnar í
borginni, þar sem stofnaðar hafa
verið þjónustumiðstöðvar um alla
borg, erum við fullfær um að taka
við fleiri þjónustuþáttum af ríkinu
og þar eru öldrunarmálin efst á
lista, sem sá málaflokkur þar sem
ríkisvaldið stendur sig alls ekki.
Við tölum nefnilega ekki bara
um hlutina í Reykjavík – við höf-
um kjark til að framkvæma.
Ungir og aldnir
Eftir Steinunni Valdísi
Óskarsdóttur ’Það er þessi himinhróp-andi munur á því hvernig
búið er að ungum og
öldnum sem hefur leitt
mig til þeirrar niðurstöðu
að Reykjavíkurborg á að
taka alfarið við þjónustu
við aldraða.‘
Steinunn Valdís
Óskarsdóttir
Höfundur er borgarstjóri.
Prófkjör Reykjavík
HÉR í hverfinu okkar hefur ver-
ið ákveðið af hendi skipulags-
yfirvalda borgarinar og í samráði
við Keflavíkurverktaka, að reisa
stórt og mikið íbúða-
hverfi. Hér í hverfinu
okkar á að tvöfalda
íbúafjöldann, á einu
bretti. Hér í hverfinu
okkar stendur til að
reisa nýja og glæsi-
lega risablokk með um
240 íbúðum, næstum
jafnmörgum og eru
fyrir í öllu hverfinu
plús þjónusta og versl-
un – plús tveggja
hæða niðurgrafna bíla-
geymslu – plús gíf-
urleg umferðaraukn-
ing sem þessu öllu fylgir – já og
plús hvað – hvar eru plúsarnir? Allt
í nafni þéttingar byggðar. Við sem
búum hér sjáum ekki alla þessa
plúsa, skrýtið. Það eru nefnilega
mínusar líka.
Við sem búum í hverfinu vitum
að hér er ekki mikið svigrúm, ef
nokkurt, fyrir umferðaraukningu.
Allir sem keyra Háteigsveg, Stór-
holt eða Skipholt niður á Hlemm
gera sér alveg grein fyrir því. Við
mínusarnir í hverfinu teljum það
ekki okkur í hag að þvinga bíllausa
borg uppá hugsanlega kaupendur
nýbygginga á svæðinu. Það eru
0,4–1,0 bílastæðispláss á hverja
íbúð handa þeim sem flytja á þetta
svæði. Vita þau það?
Við sem búum hér í gömlum hús-
um viljum fá svör við því hver ber
ábyrgð á þeim skemmdum sem
verða vegna þessara framkvæmda.
Við búum á klöpp, við vitum það –
við búum í gömlum húsum, við vit-
um það, við höfum þess vegna
áhyggjur – við vitum það að
sprengingar sem ná tvær hæðir
niður í þessa klöpp munu valda
talsverðum titringi sem mun hafa
ófyrirsjáanleg áhrif á veitukerfi og
mannvirki. Við sem búum hér vit-
um líka að það er skipulagsslys að
staðsetja 6 hæða raðbyggðar risa-
blokkir í gömlu og rótgrónu íbúða-
hverfi, íbúðahverfi þar sem sú
byggð sem er fyrir er
um 2–4 hæðir.
Við sem búum í
hverfinu erum hér
vegna þess að við löð-
uðumst að þeirri
byggð sem var fyrir.
Við sem búum hér
teljum að við höfum
ákveðin BÚSETU-
GÆÐI, sem á ekki að
rýra. Þess vegna bú-
um við hér. Við sem
búum hér viljum að
minnsta kosti að haft
sé samráð við okkur –
önnur en þau sem eru fólgin í því
að fá náðarsamlegast að sjá hug-
myndir og/eða teikningar. Okkur er
nokk sama þótt efsta hæðin á her-
legheitunum sé inndregin og að
nýtingarhlutfallið hafi lækkað um
0.09.
Við erum framsýn og við viljum
að það komi ný öfl, nýjar hug-
myndir, nýtt umhverfi inn í það
gamla en það á ekki að kæfa það
sem fyrir er. Fólk hefur flust í
þetta hverfi vegna þess að það hef-
ur sjarma – íbúar hverfisins hafa
mótmælt kröftuglega þeim áform-
um sem uppi eru í því deiliskipulagi
sem nú hefur verið auglýst. Íbúar
hafa sent inn athugasemdir og
skrifað á undirskriftalista. Og hvað
svo? BÚSETUGÆÐI – ÍBÚA-
LÝÐRÆÐI, HVERFISSAMTÖK!
Þegar á hólminn er komið þá hafa
þessi orð ekki neina merkingu held-
ur eru tómt skrum. Allavega í
þessu hverfi, ekki núna, kannski
seinna, en hvenær þá? Kannski eru
menn ekki vaxnir þessum stórum
orðum, það er búið að skora Reyk-
víkinga á hólm með þessum orðum
en er þá forsvaranlegt að sá sem
skorar á hólm hopar til hliðar og
segir bíddu – bíddu, þetta var ekki
alveg SVONA meint, ekki alveg
SVONA sem við vildum stjórna.
Við sem erum í neikvæða liðinu
núna við erum tilbúin að taka upp
hanskann og vinna með. Við sem
búum í hverfinu vitum að þetta er
bölvað þrauk en höldum sum að
það sé nú allt í lagi að láta reyna á
þetta í alvöru. Við sem búum í
hverfinu spyrjum og viljum svar
Dagur, Stefán, Steinunn. Við sem
erum í neikvæða liðinu gagnvart
skipulagsyfirvöldum, okkur finnst
að það hefði mátt taka tillit til
þeirra athugasemda sem voru send-
ar inn síðastliðið sumar og haust.
Við sem erum í neikvæða liðinu bú-
um í hverfinu og við gerum okkur
grein fyrir því að það þarf að
byggja hér upp blómlega byggð á
auðum svæðum. Við sem búum í
hverfinu og erum því í raun þegar
öllu er á botninn hvolft, ALLTAF í
jákvæða liðinu, gerum okkur grein
fyrir því að hverfið breytist. Við
sem búum í hverfinu viljum svo
gjarnan að við séum marktækir
Reykvíkingar. Við 256 íbúar plús
viljum fá að heyra afstöðu ykkar.
Ætlar þú, Dagur að taka tillit til
sjónarmiða íbúa?
Ætlar þú, Stefán að taka tillit til
sjónarmiða íbúa?
Ætlar þú, Steinunn að taka tillit
til sjónarmiða íbúa?
Eða ætlið þið að búa til Moskvu
Plús?
Dagur, Stefán, Steinunn:
256 manns vilja fá svör
Sif Bjarnadóttir ber fram fyr-
irspurn til prófkjörsfram-
bjóðenda Samfylkingarinnar ’Við sem búum hér viljum að minnsta kosti
að haft sé samráð við
okkur …‘
Sif Bjarnadóttir
Höfundur er kennari.