Morgunblaðið - 13.05.2006, Blaðsíða 53

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 13. MAÍ 2006 53
UMRÆÐAN
STAÐGREIÐSLUKERFI skatta
var tekið upp árið 1988. Að undan-
förnu hafa allar umræður um stað-
greiðslu skatta miðað við það ár. Á
margan hátt er það óeðlilegt þar
sem ástand efnahagsmála var öðru-
vísi og óheilbrigðara það ár en árin
bæði á undan og eftir. Hér verður
samt notast við árið 1988. Við upp-
töku staðgreiðslukerfisins var skatt-
hlutfallið sett 35,2% af heildar-
tekjum. Við lok samstjórnar
Framsóknarflokks, Alþýðubanda-
lags og Alþýðuflokks árið 1991 var
skatthlutfallið komið í 39,8% og við
lok
samstjórnar Sjálfstæðisflokksins og
Alþýðuflokksins árið 1995 var það
orðið 41,3%, reiknað á sama álagn-
ingarstofn. Síðan hefur samstjórn
Sjálfstæðisflokks og Framsókn-
arflokks verið við völd og skatthlut-
fallið er komið niður í 35,25%, miðað
við sama álagningarstofn, eða næst-
um það sama og var í upphafi.
Álagningarstofninn hefur verið
lækkaður um 4% þar sem nú er
heimilt að draga 4% greiðslu í lífeyr-
issjóð frá tekjum. Staðgreiðsluhlut-
fallið er 36,72%, en 96% (100-4) af
þeirri tölu er 35,25%, sem er sú tala
sem gefur réttan samanburð.
Árið 1988 voru sett skattleysis-
mörk í hið nýja staðgreiðslukerfi.
Framan af hækkuðu skattleysis-
mörkin ekki í samræmi við verðlag.
Þetta varð til þess að þegar þáver-
andi ríkisstjórn lét af völdum árið
1991 var greiddur 4,2% skattur af
tekjum sem samsvöruðu upphaflega
skattleysismörkunum. Þegar næsta
ríkisstjórn lét af völdum árið 1995
var skatturinn kominn upp í 7,8%. Í
tíð núverandi stjórnarsamstarfs
Sjálfstæðisflokks og Framsóknar-
flokks hefur þessi skattheimta lítið
breyst, hefur hæst farið í 9,3% en
lægst í 7,3% og verður að öðru
óbreyttu innan við 8% á næsta ári.
Rétt er að taka fram að fyrst eftir
að staðgreiðslukerfið var tekið upp
voru menn nokkuð sammála um að
skattleysismörkin væru of há, of
margir greiddu ekki beina skatta.
Sennilega hefur þó verið of langt
gengið í að lækka skattleysismörkin,
en um það má alltaf deila.
Nú er skatthlutfallið næstum það
sama og var í upphafi kerfisins, mið-
að við sama álagningarstofn og hef-
ur því verið staðið við þau fyrirheit
sem gefin voru fyrir síðustu kosn-
ingar. Engu að síður er fyrirhugað
að lækka skatthlutfallið um ein 2% á
næsta ári. Nauðsynlegt er að skoða
hvort það sé rétt stefna. Margt
mælir með því að réttara væri að
nota sömu fjármuni til þess að
hækka skattleysismörkin. Færa það
nær því sem það var upphaflega, þó
að engin ástæða sé til að ganga alla
leið, miðað við það sem að framan er
sagt. Lækkun skatthlutfallsins
breytir engu um stjórn efnahags-
mála nú, en hækkun skattleys-
ismarka auðveldar að fást við þann
vanda sem verður á vinnumarkaði í
haust vegna hækkandi verðlags.
Hækkun skattleysismarka leiðir til
tekjujöfnunar sem mörgum þykir
ekki vanþörf á. Þar að auki virðist
almenningsálitið vera á þeirri skoð-
un að fremur beri að hækka
skattleysismarkið en að lækka
skatthlutfallið meira en orðið er.
Þegar ákveðið var að heimila að
framlag í lífeyrissjóð yrði frádrátt-
arbært frá tekjum til skatts voru
færð fyrir því rök sem gátu í sjálfu
sér staðist og jafnframt því haldið
fram að þetta væri réttlætismál.
Engu að síður varð það til þess að
raska hlutfalli skattgreiðslna milli
launamanna og lífeyrisþega. Rétt-
læti hefur oft margir hliðar, til
dæmis að aðrir verði fyrir óréttlæti.
Lífeyrisþegar greiða nú tiltölulega
hærri skatt en áður. Margvísleg rök
má færa fyrir því að það sé ekki
eðlilegt, meðal annars að margir líf-
eyrisþegar voru lengi búnir að
greiða skatt af þeim tekjum sem
fóru í lífeyrisjóð og nú þurftu þeir
aftur að greiða skatt af tekjum sín-
um úr lífeyrissjóði. Lífeyrisþegar
eru þeir einu sem í einhverjum til-
fellum greiða hærri skatt nú en þeg-
ar núverandi stjórnarsamstarf
hófst. Þó að það sé ekki í mörgum
tilvikum er mikilvægt að úr því sé
bætt þannig að ekki verði sagt, með
réttu eða röngu, að níðst sé á gömlu
fólki. Einfaldast virðist að lífeyr-
isþegar fái heimild til þess að draga
4% frá tekjum sínum fyrir skatt-
lagningu á sama hátt og launþegar,
þó að tilefnið sé annað. Þar með
væri staða lífeyrisþega sú sama og
annarra, eins og upphaflega var lagt
upp með.
Unnið er úr tölum frá samtökum
eldri borgara.
Um staðgreiðslu skatta
Árni Benediktsson fjallar um
staðgreiðslukerfi skatta og
útkomuna gagnvart öldruðum
’Einfaldast virðist aðlífeyrisþegar fái heimild
til þess að draga 4% frá
tekjum sínum fyrir skatt-
lagningu á sama hátt og
launþegar, þó
að tilefnið sé annað. ‘
Árni
Benediktsson
Höfundur er fv. framkvæmdastjóri.
Fréttir
í tölvupósti
mbl.is
smáauglýsingar