Morgunblaðið - 03.08.2006, Blaðsíða 10

10 FIMMTUDAGUR 3. ÁGÚST 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Allt frá
„drift“-keppni
til grænfriðunga
Bílar á morgun
ÁÆTLAÐ er að lífeyrissjóðirnir muni spara um
fimmtíu milljónir króna á mánuði með skerðingu ör-
orkulífeyris 2.300 til 2.500 öryrkja 1. nóvember nk.
en aðgerðir sjóðanna koma til vegna þess að við-
komandi bótaþegar eru með hærri tekjur en þeir
voru með fyrir orkutap. Formaður Öryrkjabanda-
lags Íslands (ÖBÍ) segir málið hreint ótrúlegt og
veit dæmi um fólk sem missir ríflega fjórðung af
tekjum sínum.
Forsvarsmenn ÖBÍ og Landssamtaka lífeyris-
sjóða (LL) funduðu stuttlega um málið í gær og
skiptust á upplýsingum. Matthildur Harðardóttir,
framkvæmdastjóri Greiðslustofu lífeyrissjóða, seg-
ir fundinn hafa gengið vel en aftur verður fundað
föstudaginn 10. ágúst nk. „Við vorum að ræða málin
fram og til baka en við förum mjög varlega í að
áætla einhvern heildarkostnað því fólki er gefinn
þriggja mánaða aðlögunarfrestur til að koma með
frekari gögn ef það telur okkur ekki byggja á rétt-
um grunni,“ segir Matthildur. Ekki liggja fyrir upp-
lýsingar um tekjudreifingu aðgerðanna né um
hvaða hópa ræðir en forsvarsmenn ÖBÍ hafa óskað
eftir að fá þær upplýsingar sem fyrst.
Hrafn Magnússon, framkvæmdastjóri LL, tekur
undir orð Matthildar um að varlega verði farið í að
áætla heildarkostnað vegna þess að ekki er vitað
hversu margir munu óska eftir leiðréttingum. „Við
áætlum núna eitthvað um fimmtíu milljónir á mán-
aðargrunni og heildar örorkulífeyrisgreiðslur allra
sjóða eru eitthvað um sex milljarðar, þannig að
þetta getur verið um tíu prósent af heildinni,“ segir
Hrafn.
Sigursteinn Másson, formaður ÖBÍ, staðfesti í
samtali við Morgunblaðið að hann hefði óskað eftir
ýmsum upplýsingum, t.a.m. um hvaða hóp er að
ræða, hvaða tekjur hann hefur og aldursdreifingu.
Hann gerir hins vegar ráð fyrir að þær upplýsingar
berist á næstu dögum. „Hér er um að ræða aðgerð
sem er mjög harkaleg, svo vægt sé til orða tekið.
Það er hér fólk að tala við okkur sem missir ríflega
fjórðung tekna sinna og jafnvel meira en það. Hér
er því um að ræða ofboðslega alvarlega aðgerð sem
við teljum að sé allsendis óviðunandi.“
Sigursteinn segir það allsvakalegt að lífeyrissjóð-
irnir skuli fara út í slíka aðgerð án þess að vera bún-
ir að ganga frá því við ríkisvaldið að það mæti þessu
tekjutapi öryrkja. „Alla vega þeirra sem eru með
lægri tekjurnar, sem eru sennilega langstærsti hóp-
urinn,“ segir Sigursteinn. Hann segir að þangað til
fundað verði aftur muni tíminn fara í að safna upp-
lýsingum. „Fólk hefur mikið samband við okkur,
það er mjög stór hópur og mikil reiði í fólki.“
Margir eiga rétt á leiðréttingu
Nú fá þeir sem fengu bréf um skerðingu eða nið-
urfellingu örorkulífeyris þrjá mánuði til að koma
gögnum sínum til Greiðslustofu lífeyrissjóða ef þeir
telja að á sér sé brotið. Sigursteinn telur að töluvert
margir eigi rétt á leiðréttingu. „En það skiptir
miklu máli að hafa samband og láta þetta ekki yfir
sig ganga. Það er líka þannig að greiðslustofan mun
mögulega skoða átta ár í staðinn fyrir þrjú ár fyrir
örorku og það skiptir verulegu máli fyrir ýmsa og
gæti breytt þessari mynd.“
Hann segir ýmislegt þurfa að skoða í reikni-
kúnstum greiðslustofunnar en tekjur fólks voru
mældar þrjú síðustu ár fyrir örorku og bornar sam-
an við skattskrá sl. árs. „Við viljum fá skýringar á
því hvers vegna er verið að reikna út frá vísitölu
neysluverðs í stað launavísitölu, sem skiptir miklu
máli, sérstaklega fyrir þá sem urðu öryrkjar fyrir
árið 2000,“ segir Sigursteinn.
Matthildur Harðardóttir segir hins vegar eðlilegt
að neysluvísitalan sé notuð sem viðmiðun þar sem
að rauði þráðurinn í gegnum allt hjá lífeyrissjóð-
unum sé sú vísitala.
Forsvarsmenn ÖBÍ og LL funduðu um skerðingu á greiðslum til öryrkja
Alvarleg aðgerð sem
talin er óviðunandi
Eftir Andra Karl
andri@mbl.is
ÁGÚST Ólafur
Ágústsson, þing-
maður og vara-
formaður Sam-
fylkingarinnar,
segir ljóst að af
orðum formanns
Landssambands
eldri borgara
(LEB) megi ráða
að ríkisstjórnin
hafi beitt hót-
unum gegn eldri borgurum.
Í viðtali við Morgunblaðið í gær
sagði Ólafur Ólafsson, formaður
Landssambands eldri borgara, að
forsvarsmenn LEB hefðu fengið
skilaboð þess efnis að skrifuðu þeir
ekki undir yfirlýsingu ásamt
fulltrúum ríkisstjórnarinnar fengist
engin trygging fyrir því að fjár-
magn yrði sett í aukna heimaþjón-
ustu og rekstraraðstaða hjúkr-
unarheimila bætt. „Mér finnst
þetta mjög upplýsandi um þanka-
gang ríkisstjórnarinnar. Með hót-
unum sem þessum er ríkisstjórnin
að neyða eldri borgara til undir-
skriftar að viljayfirlýsingu sem rík-
isstjórnin mun síðan flagga í að-
draganda kosninga,“ sagði Ágúst
við Morgunblaðið í gær. „Svo hart
ganga menn fram til að tryggja
heppilegan áróður að lands-
sambandinu var hótað að tæki það
ekki þátt myndi það finna fyrir því.
Ríkisstjórnin lék einmitt þennan
leik rétt fyrir síðustu alþingiskosn-
ingar en þá var gert samkomulag
við eldri borgara sem var síðan
svikið eins og Ólafur hefur bent á.“
Ágúst bendir á að eldri borgarar
hafi verið stórlega vanræktir á Ís-
landi síðastliðin ár og eldri kyn-
slóðum sé sýnd mikil óvirðing með
þeim kjörum sem þær þurfi að lifa
á. Hvorki náðist í félagsmálaráð-
herra né heilbrigðisráðherra í gær.
Ríkisstjórn-
in hafi
hótað eldri
borgurum
Ágúst Ólafur
Ágústsson
„VIÐ erum þessa dagana að
reyna að átta okkur á þessu
og það er mjög erfitt að
reikna [heildarkostnað Trygg-
ingastofnunar ríkisins] nema
við fáum upplýsingar um þá
einstaklinga sem eru að
breytast hjá lífeyrissjóð-
unum,“ segir Sigríður Lillý
Baldursdóttir, framkvæmda-
stjóri þróunarsviðs TR, um
umfangsmikla athugun
Greiðslustofu lífeyrissjóða á
tekjum öryrkja. Aðgerðir
Landssamtaka lífeyrissjóða
(LL), sem ná yfir fjórtán sjóði,
hafa í för með sér að lífeyr-
isgreiðslur 2.300 til 2.500 ör-
yrkja skerðast.
Viðkomandi bótaþegar geta
maka sem skerðingu.
Auðsýnt er að talsverð
vinna hlýst af hjá TR vegna
aðgerða lífeyrissjóðanna og
segir Sigríður aldrei mikla
ánægju ríkja þegar kerfið
breytist. Hún segir að stofn-
unin taki hins vegar enga af-
stöðu til aðgerðanna, bregðist
aðeins við. „Við fyrstu sýn
virðist okkur þetta geta haft
víxlverkandi áhrif þar sem líf-
eyrissjóðirnir hafa áhrif á
bætur hjá okkur, og nú virð-
ist sem bætur hjá okkur komi
til með að hafa áhrif á
greiðslur frá lífeyrissjóð-
unum, en þetta er nokkuð
sem við þurfum að skoða bet-
ur [í dag].“
átt rétt á hærri greiðslum frá
TR vegna aðgerða lífeyr-
issjóðanna en örorkulífeyrir
stofnunarinnar er tekjutengd-
ur – og tengdur við tekjur frá
lífeyrissjóðum – þannig að
talið er að kostnaður TR
verði umtalsverður. Sigríður
segir að fundað verði í dag
með forsvarsmönnum LL til
að fara yfir þessi mál. „Það
er reiknað með að það verði
einhver kostnaður af þessu en
ég reikna ekki með því að
fólk fái þetta almennt bætt að
fullu hjá okkur. Það eru
skerðingar á þessu sambandi,
lífeyrissjóðsteknanna og bót-
anna hjá okkur,“ segir Sigríð-
ur og vísar þar m.a. í tekjur
Óvíst með kostnað Tryggingastofnunar
SÓLVEIG Pétursdóttir, forseti Al-
þingis, heldur áfram ferð sinni um
slóðir Vestur-Íslendinga í Kanada.
Heimsókn hennar hófst í fyrradag
og lýkur næsta þriðjudag. Sólveig
og eiginmaður hennar, Kristinn
Björnsson, verða meðal annars við-
stödd fögnuð á Íslendingadeginum í
Gimli. „Auðvitað höfum við öll heyrt
um þessi tengsl Vestur-Íslendinga
við gamla landið, en ég held að fólk
geri sér ekki grein fyrir hvað þetta
er stórkostlegt,“ sagði Sólveig í
spjalli í gær og lét vel af sér í nýja
heiminum.
Í fyrradag hófst dagskráin með
heimsókn til Íslendingablaðsins
Lögbergs-Heimskringlu. „Þetta
blað gegnir mikilvægu hlutverki í
að varðveita íslensku menningar-
arfleifðina í Kanada og Bandaríkj-
unum,“ segir Sólveig. Því næst var
farið í heimsókn í íslenskudeildina
og íslenska bókasafnið í Háskólan-
um í Manitoba. Hún minnir á að
skólinn er eini háskólinn í N-Amer-
íku sem býður íslensku sem sérstaka
námsgrein til viðurkennds háskóla-
prófs. Um 70 stúdentar eru núna við
deildina og bókasafnið ræður yfir
meira en 28.000 bindum, þar af
mörgum fágætum bókum. „Enda
einkenndi það landnemana íslensku
að þeir komu flestir með bækur frá
Íslandi þótt þeir hefðu fá önnur
verðmæti meðferðis.“ Einn maður
hefði t.d. skrifað upp allar Íslend-
ingasögurnar áður en hann fór af
landi brott. Rektor háskólans bauð
síðan til hádegisverðar á heimili
sínu. „Ég átti svo fund með Gary
Doer forsætisráðherra, sem er
væntanlegur til Íslands. Viðræð-
urnar snerust mikið um orkumál, en
Doer er mikill áhugamaður um end-
urnýtanlega orkugjafa. Þá var rætt
um samgöngumál og mikilvægi þess
að stuðla að föstum flugsamgöngum
milli Íslands og Kanada. Ég hitti
George Hickes þingforseta sem þáði
boð um heimsókn til Íslands til að
stuðla að auknum samskipum þinga
landanna. Að seinustu átti ég fund
með Peter Bjornson mennta-
málaráðherra en báðir foreldrar
hans tala reiprennandi íslensku,“
segir Sólveig. Síðdegis hitti hún svo
helstu forystumenn í samtökum Ís-
lendinga í Manitoba. „Það var ein-
stök lífsreynsla að hitta þetta fólk
sem er svo umhugað um að halda
góðum tengslum við allt það sem ís-
lenskt er og talar flest íslensku með
ágætum.“
Í gær voru svo heimsóttar Íslend-
ingabyggðir og í dag verður haldið
út á Heklu-eyju á hinu geysistóra
Winnipeg-vatni.
„Einstök lífsreynsla
að hitta þetta fólk“
Ljósmynd/David Jón Fuller
Sólveig Pétursdóttir, forseti Alþingis, ásamt kollega sínum George Hickes.
Hann þáði boð um heimsókn til Íslands til að efla tengsl milli landanna.