Morgunblaðið - 12.11.2006, Blaðsíða 38

borgarlíf
38 SUNNUDAGUR 12. NÓVEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
Skuggahverfið. Þó sagði Vífill Magn-
ússon, þjóðkunnur arkitekt, að sér
þætti það afleitt; svona ætti ekki að
byggja og hverfið væri í heild mistök.
Svo má ekki gleyma því að sum-
staðar hefur verið byggt við, eða fyllt
upp í skörð, og það hefur stundum
tekizt afar vel. Í þessu sambandi vil
ég taka undir með Bjarka Jóhann-
essyni skipulagsfræðingi, sem benti
sérstaklega á viðbygginguna við Al-
þingishúsið sem tekin var í notkun
2002. Það er Sigurður Einarsson
arkitekt sem heiðurinn á af útliti
þessa húss og tengingunni við Al-
þingishúsið, sem hefur tekizt vel. Jó-
hannes S. Kjarval, arkitekt hjá
Skipulagi Reykjavíkur, benti sér-
staklega á námsmannablokkir við
Lindargötu sem jákvætt dæmi. Ann-
ar arkitekt, sem ekki vildi láta nafns
síns getið, kvað það svæði eimitt hafa
tekizt hörmulega.
Meðal þess sem telja má að vel hafi
tekizt í Kvosinni er Hótel Reykjavík
Centrum á horni Túngötu og Að-
alstrætis. Höfundar eru arkitektar í
Argos, Stefán Örn Stefánsson, Grét-
ar Markússon og Steinar Sigurðsson.
Þar var um leið byggt yfir bæjarrúst
frá landnámsöld, hvort sem það var
bær Ingólfs eða einhvers annars.
Maður undrast hvað þessi skáli hefur
verið stór. Það er myndarlega að
þessu staðið, en hefði þó orðið enn
betra, ef rými hefði verið til að
byggja við hliðina tilgátuhús, sem
sýndi, svo nærri sem hægt er að fara,
hvernig þarna hefur verið inn-
anstokks.
Þær Fríða og Hrefna í Arkibúll-
unni nefndu til viðbótar því, sem vert
er að hrósa, svonefndan Alaskareit
við Skógarsel í Breiðholti, svo og
Bryggjuhverfið við Grafarvog, sem
er að vísu ekki víðáttumikið, en þar
er margt að sjá sem gleður augað,
telja þær.
Íbúðarhúsabyggð í Grafarholti
og á Norðlingaholti
Þegar litið er yfir sögu blokka-
bygginga á Íslandi frá 1942, þegar
fyrsta blokkin í Reykjavík reis,
er undravert hversu lítið jákvætt
hefur gerzt annað en það að nú
mundu vera lyftur í slíku húsi. Þessi
blokk við Hringbraut og önnur við
Lönguhlíð eru enn í fremstu röð hvað
útlit snertir ásamt Sigvaldablokkinni
við Skaftahlíð, sem byggð var 1955.
Á síðustu fimm árunum hafa
byggjendur íbúðarhúsa átt þess kost
að fá lóðir í Grafarholtshverfi annars
vegar og hins vegar á Norðlingaholti.
Fremst á brún Grafarholts, ofan við
golfvöllinn í Grafarholti, risu strax
allmörg vel teiknuð einbýlishús og
stefnuna nefndi ég þá nýfúnkis eins
og áður var nefnt. Megineinkenni er
að húsin eru í aðalatriðum tveggja
hæða kubbar, en hér er auðséð að
ágætir arkitektar hafa um vélað og
þarna er margt á listrænum nótum.
Þegar á leið voru umfram allt
byggðar blokkir í Grafarholtshverfi;
ugglaust vel byggð hús sem halda
vatni. En frumleika vantar og listræn
tök. Hið dæmigerða sambýlishús frá
þessu árabili á öllu Reykjavík-
ursvæðinu er þriggja hæða blokk
með útskoti fyrir stigagang, klædd
með innbrenndu áli utan á ein-
angrun. Það þykir vera hinn kórrétti
frágangur og hann er víðast hvar not-
aður á blokkum, en ekki alltaf á
steyptum einbýlishúsum, segja arki-
tektar. Þetta eru í gerðinni betri hús
en hin eldri, en ekki alltaf að skipu-
lagi. Oft hef ég séð í auglýsingum
skipulagsuppdrætti og undrast
hversu lítil alúð virðist vera lögð í
gott skipulag.
Á Norðlingaholti eru bæði blokkir
og einbýlishús, nokkur þeirra glæsi-
leg. Lítið ber þó á þeim nema ekið sé
um hverfið, vegna þess að blokkirnar
standa utantil. Talað hefur verið um
að nokkur verktakabragur sé á útliti
margra húsa í hverfinu. Ég hygg þó
að hægt sé að finna miklu verri dæmi
um þess konar útlit en á Norð-
lingaholti og sum koma þar á óvart,
þar á meðal þriggja hæða sambygg-
ing sem byggð er í sveig og sést lang-
ar leiðir, því hún stendur á suðvest-
urhorni hverfisins og ekkert sem
skyggir á hana. Þetta er þó ekki
þriggja hæða bokk eins og virzt gæti,
heldur raðhús þar sem hver íbúð er í
sneið á þremur hæðum. Eins gott að
þeir sem þar búa eigi ekki í erf-
iðleikum með stigana. En þetta verð-
ur að teljast vel teiknað hús.
Stórhýsi og opinberar
byggingar
Fremur fáar opinberar stórbygg-
ingar hafa risið í höfuðborginni á síð-
ustu fimm árum, en þar ber hæst hús
OrkuveituReykjavíkur. Þetta hús,
dökkgrátt og dimmleitt á svipinn,
gnæfir yfir umhverfi sitt uppi á
Höfða og fellur vægast sagt ekki vel
að nærliggjandi iðnaðar- og úthverf-
abyggð. Það er einn aðalókosturinn,
sagði Pétur Ármannsson arkitekt.
Við húsið sjálft kvað hann að vel
mætti telja bæði upp kosti og galla.
Grunnhugmyndin væri góð og þarna
hefði vissulega verið byggt af metn-
aði. Forsalurinn er bæði of dökkur og
eiginlega hrikalegur, sagði Pétur, og
þarna verða sumir lofthræddir. Stór
opinber rými, bæði í forsal og á lóð,
mundu nýtast margfalt betur ef hús-
ið hefði verið byggt á fjölförnum stað.
Gagnvart óþarfa bruðli kvaðst Pét-
ur alltaf neikvæður og lóðarfrágang-
urinn væri eins og búast mætti við í
kringum arabíska furstahöll. Vest-
urhluti byggingarinnar, sem er út af
fyrir sig fallegur vegna þess að hann
er dálítið svífandi, er með of dökkri
klæðningu. Þar er ég sammála Pétri,
en veit nú hvers vegna svo fór. Búið
var að gera ráð fyrir og panta ljóst
efni, en mistök urðu við frágang
þeirrar pöntunar og menn sátu eig-
inlega uppi með þetta.
Ekki voru allir ánægðir með að
fram fór lokuð samkeppni um hönn-
un hússins. Þeir sem fengu að vinna
verkið voru Arkitektastofan Horn-
steinar og Teiknistofa Ingimundar
Sveinssonar. Fyrir mitt leyti vil ég
eindregið hrósa þeim fyrir verkið;
húsið er bæði magnað og æv-
intýralegt, en hægt er að taka undir
með þeim sem telja húsið byggt á
röngum stað.
Stefán Örn Stefánsson arkitekt gaf
húsi Orkuveitunnar þá einkunn að
það væri „út úr öllum hlutföllum“ og
Vífill Magnússon arkitekt kvað það
sína skoðun að húsið væri „hreint og
beint hræðilegt“. Þegar menn taka
svo til orða um verk hámenntaðra
kollega sinna gæti læðst að manni sá
grunur að nægilegt væri að fá næst-
um hvern sem er til verksins. Ekki
þykir það heldur gott.
Nýjasta stórhýsið í Reykjavík er
Morgunblaðshúsið við Hádegismóa.
Þá er verið að tala um hús ritstjórn-
arinnar, sem risið hefur á allra síð-
ustu árum, en af einhverjum ástæð-
um hefur það verið hannað með
alveg óskyldu útliti og prentsmiðju-
húsið og mörgum kemur það und-
arlega fyrir sjónir. Það var af ein-
hverjum ástæðum erfitt að fá álit
viðmælenda minna á þessu húsi;
sumir sögðu án hrifningar að það
væri „í lagi“, en þær stöllur Fríða og
Hrefna í Arkibúllunni töldu það vera
of órólegt í útliti. Allir voru sammála
um að staðsetningin við skógi vaxna
brekku við Rauðavatn væri einstök
og ég vil bæta því við að matsalur
starfsfólksins sem snýr út að Rauða-
vatni er líklega í sérflokki.
Eins og áður hefur komið fram í
blaðinu var húsið sérsniðið að þörf-
um dagblaðaframleiðslu. Prent-
smiðjuhúsið teiknaði Garðar Hall-
dórsson arkitekt, en hús
ritstjórnarinnar er eftir Halldór
Guðmundsson arkitekt.
Menn voru almennt jákvæðir
gagnvart viðbyggingunni við Alþing-
ishúsið og Vífill Magnússon nefndi
líka að við Borgartún mætti sjá allvel
hönnuð hús. Bryggjuhverfið við
Grafarvog taldi hann aftur á móti
það versta sem hann mundi eftir í
svipinn og aldrei mundi hann vilja
búa þar. Ég þykist hins vegar viss
um að þar eru fjölmargar áhuga-
verðar íbúðir án þess að ég hafi skoð-
að þær sérstaklega. Í heild þykir
mér hafa vel til tekizt. Við vorum
sammála um að vera ósammála um
Bryggjuhverfið.
Smáatriði sem
setja svip á byggingar
Ef eitthvað í þá veru að mikil natni
sé lögð í ný smáatriði á síðustu fimm
árunum, þá eru það líklega helzt út-
byggðir, eða útstæðir gluggar, sem
sjá má á alls konar húsum. Miklu oft-
ar hafa húsin ávinning af þeim.
Guðni Pálsson arkitekt er höfundur
nokkurra þeirra og segir réttilega að
þeir hafi þann kost að íbúar hússins
geti þar fengið þrefalt víðáttumeira
útsýni en ella.
Gluggar af þessu tagi setja svip á
nokkur háhýsi í Skuggahverfi og á
blokkir skammt vestur af Smára-
torgi í Kópavogi. Þar hagar svo til að
borðkrókur í eldhúsi snýr einmitt út
að slíkum glugga og íbúarnir geta
eiginlega drukkið morgunkaffið utan
aðalveggja hússins og þar að auki
snúa þessar hliðar í morgunsólarátt.
Í næstu grein: Byggingarlist í
Kópavogi síðustu fimm árin.
Bogadregið Á suðvesturhorni Norlingaholts eru þriggja hæða íbúðir, sam-
byggðar í bogadreginni byggingu. Óvenjulegt skipulag og mikill stiga-
gangur í hverri íbúð, en heildin er vel hönnuð og í hverfinu er margt sem
ekki verður flokkað undir verktakaútlit, en undan því hefur verið kvartað.
Höfundur hefur verið blaðamaður
í 51 ár og skrifað um byggingarlist
jafnlengi.
Eitt af stórhýsunum frá síðustu fimm árunum Hluti Morgunblaðshússins
í Hádegismsmóum, eða öllu heldur annað húsið, því ekkert hefur verið gert
til að tengja þau saman í útliti. Sumir álitsgjafar töldu hér vel að verki
staðið, en öðrum þótti útlitið of órólegt.
Vel heppnað Viðbygging við Alþingishúsið og tenging þessara bygginga
er meðal þess sem þykir hafa tekizt vel og þó var verkefnið vandasamt.
Blokkir Vandaður frágangur og góð hönnun einkennir þessi hús við Þórð-
arsveig. Sambýlishús í Reykjavík hafa yfirleitt tekizt vel á tímabilinu.
Morgunblaðið/Gísli Sigurðsson
Nýfúnkis Einbýlishús að Ólafsgeisla 93 í Grafarholti. Eigandi og hönnuður: Hreinn Ólafsson, byggingatæknifræð-
ingur. Dæmigerður nýfunkis þar sem klæðning með náttúrusteini og sedrusviði eru til prýði.
Einsleitt Í Sóltúnshverfi hafa risið myndarlegar blokkir með ágætum íbúð-
um. Hér er komin tiltölulega þétt byggð samkvæmt kröfum tímans og blokk-
irnar líta yfirleitt ágætlega út, en eru ef til vill óþarflega líkar hver annarri.