Morgunblaðið - 01.12.2006, Blaðsíða 6

6 FÖSTUDAGUR 1. DESEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
HÆSTIRÉTTUR þyngdi í gær og
skilorðsbatt refsingu karlmanns á
fimmtugsaldri fyrir brot gegn lög-
um um ávana- og fíkniefni. Í héraði
var maðurinn dæmdur til sjö mán-
aða fangelsisvistar, en fimm mán-
uðir voru skilorðsbundnir. Hæsti-
réttur dæmdi manninn hins vegar í
átta mánaða skilorðsbundið fang-
elsi, meðal annars vegna þess að
mikill dráttur varð á málinu. Rúmt
ár leið frá því að rannsókn lauk þar
til ákæra var gefin út.
Maðurinn var stöðvaður við um-
ferðareftirlit í nóvember á sl. ári.
Við leit í og við bifreiðina fundust
0,90 g af amfetamíni og um 20 g af
hassi. Við húsleit fundust svo 84,27
g af maríjuana, 1,39 g af tóbaks-
blönduðu kannabisefni, tvær
kannabisplöntur, og 2,5 kg af of-
skynjunarsveppum.
Málið dæmdu hæstaréttardóm-
ararnir Árni Kolbeinsson, Ingi-
björg Benediktsdóttir og Ólafur
Börkur Þorvaldsson. Sigríður Elsa
Kjartansdóttir saksóknari og Páll
Arnór Pálsson hrl. varði manninn.
Refsing skil-
orðsbundin í
Hæstarétti
Eftir Helga Snæ Sigurðsson
helgisnaer@mbl.is
GUÐNI Th. Jó-
hannesson sagn-
fræðingur segir
33 heimildir hafa
verið veittar til
símhlerana á ár-
unum 1949 til
1968 vegna ógnar
við þjóðaröryggi,
þar af hjá átta al-
þingismönnum.
Þetta kemur fram
í bók Guðna, Óvinir ríkisins – ógnir
og innra öryggi í kalda stríðinu á Ís-
landi, sem kom út í gær. Veittar voru
heimildir til hlerana hjá fjölda ein-
staklinga sem hafa ekki verið í um-
ræðunni vegna hlerunarmála til
þessa, og nefnir Guðni þar Pál Berg-
þórsson veðurfræðing, Úlf Hjörvar
rithöfund, Þórhildi Þorleifsdóttur
leikstjóra og Margréti Indriðadótt-
ur, fyrrverandi fréttastjóra útvarps.
Fékk bréf með upplýsingum
„Þungamiðjan í þessari bók, fyrir
utan hleranirnar, er ótti. Ótti yfir-
valda hverju sinni við þá sem þóttu
geta ógnað öryggi ríkisins. Óttinn er
rauði þráðurinn,“ sagði Guðni á
blaðamannafundi vegna útgáfu bók-
arinnar í gær. Hann hafi fengið
heimsókn frá manni sem sagði ekki
til nafns en lét hann hafa bréf með
upplýsingum um símhleranir. Þá
hafi hann einnig verið kallaður á
fund forsætisráðherra í Ráðherrabú-
staðnum vegna hleranamálsins, en
hlutverk stjórnvalda hafi verið að
ráða úr þeim vanda sem upp var
kominn þegar upp um hleranirnar
komst og njósnir erlendra ríkja hér á
landi.
Í bókinni segir einnig frá því að
öllum þeim gögnum um Atlantshafs-
bandalagið sem voru í utanríkisráðu-
neytinu hafi verið eytt árið 1956 að
ákvörðun embættismanna þar.
Guðna fjallar ítarlega um hlerunar-
mál í bókinni og ástæður hlerana og
segist hann hafa lagt upp með að
svara því hjá hverjum og hvers
vegna hafi verið hlerað, hvers vegna
menn hafi óttast um öryggi stjórn-
valda og hvort njósnir hafi verið
stundaðar af erlendum ríkjum hér á
landi. Í bókinni er jafnframt greint
frá því hvernig skráningu upplýs-
inga um þátttöku manna í mótmæl-
um og félagasamtökum var háttað á
árum áður.
Hóf öflun heimilda í Bretlandi
Heimildaöflun Guðna hófst þegar
hann var við doktorsnám í sagnfræði
í Bretlandi fyrir þremur árum. Þar
hafi prófessor í sagnfræði sagt hon-
um frá því að hann hefði rekist á
skýrslu frá 1972 úr þjóðskjalasafni
Breta þar sem fjallað væri um ör-
yggismál á Íslandi, en heiti skýrsl-
unnar er State of Security in Ice-
land. Í henni væri sagt frá ítarlegri
og greinagóðri spjaldskrá sem lög-
regluyfirvöld á Íslandi hefðu yfir
kommúnista og velunnara þeirra.
Guðni hóf þá heimildaleit hér á landi
og komst að því að í héraðsdómi
Reykjavíkur væri að finna gögn um
símhleranir frá hinum gamla Saka-
dómi Reykjavíkur.
Guðni fékk í mars í fyrra að líta á
dómsúrskurði um símhleranir 1949–
1968. „Það var einn mest spennandi
dagur í lífi mínu sem sagnfræðingur,
dagurinn sem ég fékk að kíkja á
þetta,“ segir Guðni. „Ég satt að
segja trúði ekki eigin augum þegar
ég fletti þessu, þarna voru úrskurðir
um símhleranir í sex skipti á tímum
kalda stríðsins, símanúmer í röðum
og rökstuðningur stjórn- og lög-
regluyfirvalda fyrir þessum hlerun-
um hverju sinni,“ segir Guðni. Þá
hafi hann þurft að finna hverjir áttu
þessi símanúmer, þar sem nöfn
fylgdu ekki númerunum í þessum
skjölum. Þegar hann hafi lokið því
starfi hafi hann ákveðið að skrifa bók
um málið. Hann hafi flutt erindi á
söguþingi um hleranirnar og upp úr
því hófst hið svokallaða hlerunarmál
sem hefur verið mikið til umræðu í
fjölmiðlum seinustu mánuði.
Hleranir einar dugðu ekki
Guðni segir heimildir fyrir því að
lögregla hafi haft gagn af hlerunum
árið 1968, en allt sé það þó álykt-
unum háð. Hleranir hafi þó ekki dug-
að einar sér til að róa ráðamenn, ráð-
herrarnir Hermann Jónasson og
Bjarni Benediktsson hafi verið
áhugasamir um að stofna heima-
varnarlið til að verja stjórnvöld fyrir
mögulegum árásum. Bandaríkja-
menn hafi á seinni hluta kalda stríðs-
ins haft áhyggjur af öryggismálum
hér og talið innra öryggi hér ábóta-
vant. Tillögur Bandaríkjastjórnar
um umbætur í þeim efnum séu enn í
dag það viðkvæmar að ekki sé hægt
að nálgast þær óritskoðaðar.
Í bók Guðna kemur einnig fram að
árið 1975 hafi bresk stjórnvöld talið
ástæðu til að auka leynilegar aðgerð-
ir hér á landi, þar með talið hlustun
og eftirlit, til að komast að áformum
íslenskra stjórnvalda. Þetta var í að-
draganda síðasta þorskastríðsins, og
fann Guðni upplýsingar um þetta á
minnisblaði frá aðstoðarutanríkis-
ráðherra Breta á þeim tíma.
Ótti rauði þráðurinn í bókinni
Guðni Th. Jóhannesson segir margar heimildir hafa verið veittar til hlerana
Í HNOTSKURN
»Guðni Th. Jóhannessonsagnfræðingur hefur
skrifað bókina Óvinir ríkisins
– ógnir og innra öryggi í kalda
stríðinu á Íslandi, sem kom út í
gær.
»Guðni segir segir 33 heim-ildir hafa verið veittar til
símhlerana á árunum 1949 til
1968 vegna ógnar við þjóðar-
öryggi.
Guðni Th.
Jóhannesson
HÆSTIRÉTTUR hefur dæmt bíl-
stjóra vörubifreiðar í tveggja mán-
aða skilorðsbundið fangelsi fyrir að
hafa ekið gegn rauðu ljósi og lent í
árekstri við strætisvagn. Fimm
manns meiddust í vagninum, þar á
meðal bílstjórinn sem kastaðist út úr
vagninum og hlaut meiriháttar
áverka á fótum – sem taka þurfti af
neðan við hné. Þar sem ákæruvaldið
nefndi ekki í greinargerð til Hæsta-
réttar kröfu um sviptingu ökuréttar
var ökumanninum ekki dæmt svipt-
ing. Í héraði var hann hins vegar
sviptur ökuréttindum í þrjá mánuði.
Ákærði neitaði að hafa ekið gegn
rauðu ljósi en með vísan til fram-
burðar vitna taldist brot hans sann-
að. Þar að auki sagði ákærði fyrir
dómi að þegar hann ók inn á gatna-
mótin hefði athygli hans beinst að
manni sem var við vinnu þar.
Greiðir rúmar tvær milljónir
Maðurinn var í héraði dæmdur til
greiðslu 300 þúsund kr. króna í sekt
til ríkissjóðs og 890 þúsund kr. í ann-
an sakarkostnað. Auk þess þarf hann
að greiða allan áfrýjunarkostnað,
171 þúsund kr. og málsvarnarlaun
verjanda síns, í héraði og fyrir
Hæstarétti, samtals 684 þúsund kr.
Málið dæmdu hæstaréttardómar-
arnir Ingibjörg Benediktsdóttir,
Hjördís Hákonardóttir og Jón Stein-
ar Gunnlaugsson. Kolbrún Sævars-
dóttir saksóknari flutti málið af hálfu
ákæruvaldsins en Guðmundur
Ágústsson hdl. varði manninn.
Valdur
að alvar-
legu slysi
Ók gegn rauðu
ljósi og lenti í árekstri
edda.is
Hannes Pétursson
„Þetta eru stórtíðindi ...
Hannes er eitt albesta
skáld sem ort hefur á
íslensku, sama hvaða tíma
við tiltækjum.“
Silja Aðalsteinsdóttir, Mbl.
„Hannes er meðal fárra
skálda sem hafa innri
kraft til þess að vera alltaf
ung og alltaf frumleg í
ljóðum sínum.“
Halldór Blöndal, Mbl.
„Mikil tíðindi.“
Sjón, Mbl.
Metsölulisti Mbl.
30. nóv.
3.
LJÓÐ
FARÞEGAR sem fara áttu með vél
Icelandair til Kaupmannahafnar
síðdegis í gær þurftu að bíða í flug-
stöðinni fram á tólfta tímann í gær-
kvöldi þar sem í ljós kom að lítið
gat hafði komið á skrokk vélarinn-
ar.
Guðjón Arngrímsson, upplýsinga-
fulltrúi Icelandair, segir að gatið
hafi uppgvötvast þegar verið var að
aka landgöngurananum frá vélinni
eftir að farþegarnir voru komnir
um borð í vélina. Í ljós hafi komið
að raninn hafi rekist í vélina með
þessum afleiðingum.
Önnur vél kölluð til
Hann hafði ekki upplýsingar um
hvort gatið hefði áhrif á flughæfni
vélarinnar, sem er af gerðinni
Boeing 757, en ákveðið hefði verið
að senda þotuna til viðgerðar og
kalla til aðra vél félagsins til að
flytja farþegana til Kaupmanna-
hafnar, og til að flytja farþega frá
Kaupmannahöfn til Keflavíkur.
Yfir 100 farþegar biðu eftir flug-
inu til Kaupmannahafnar á Kefla-
víkurflugvelli, og fengu þeir mat og
drykk í boði flugfélagsins. Einnig
biðu farþegar eftir vélinni í Kaup-
mannahöfn, en Guðjón sagðist ekki
hafa upplýsingar um fjölda þeirra.
Landgangurinn
skemmdi flugvél
Ljósmynd/Hilmar Bragi
Gat Gert var við vélina í gærkvöldi.
♦♦♦
SAMFYLKINGIN heldur flokks-
stjórnarfund sinn laugardaginn 2.
desember kl. 12–16 í Kirkjulundi,
safnaðarheimili Keflavíkurkirkju í
Reykjanesbæ. Á fundinum verða
kynntir efstu menn allra framboðs-
lista Samfylkingarinnar fyrir al-
þingiskosningarnar og formaður
flokksins, Ingibjörg Sólrún Gísla-
dóttir, flytur barátturæðu. Þá verð-
ur rætt í hópum um áherslur í kom-
andi kosningabaráttu.
Flokksstjórnar-
fundur Sam-
fylkingarinnar
SEX manns voru fluttir á slysa-
deild, þar af tvennt með höfuð-
áverka, eftir mjög harðan árekstur
á Reykjanesbraut við Hnoðraholt í
Garðabæ laust eftir klukkan sjö í
gærkvöldi.
Að sögn lögreglunnar í Hafnar-
firði mátti rekja óhappið til mann-
legra mistaka, eins og raunar mörg
umferðaróhöpp. Ökumaður sem
ætlaði að taka u-beygju sá ekki bíl
sem kom aðvífandi aftan að og lenti
sá inn í hlið bílsins sem ætlaði að
beygja.
Lýsing var í lagi, gatan blaut en
aðstæður ekki slæmar til aksturs á
slysstaðnum, að sögn lögreglu. Hún
sagði að báðir bílarnir hefðu
skemmst mikið við áreksturinn,
jafnvel eyðilagst.
Harður
árekstur
Morgunblaðið/Ómar