Morgunblaðið - 01.12.2006, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 1. DESEMBER 2006 41
ÍSLENSKA verkalýðshreyfingin
hefur haft frumkvæði um málefni er-
lendra starfsmanna og réttindi þeirra
til íslenskra starfs-
kjara. Það hefur verið
hlutverk hreyfing-
arinnar að berjast gegn
félagslegum und-
irboðum sem kunna að
leiða til lækkunar launa
á íslenskum vinnu-
markaði. Sú umræða
sem nú á sér stað í
þjóðfélaginu um „mál-
efni innflytjenda“ á sér
rætur í þeim breyt-
ingum sem eru að
verða vegna aðildar
okkar að hinu evrópska
efnahagssvæði og þeirri staðreynd að
evrópski vinnumark-
aðurinn er að verða
einn, stærri og mun
opnari en verið hefur.
Það hefur kosti og
galla.
Þar sem launamun-
ur milli landa er jafn-
mikill og raun ber vitni
(um 30.000 krónur á
mánuði í Eistlandi) liggur í augum
uppi að margir sækja í betri kjör. Um
400.000 Eistar starfa erlendis, en
Eistar eru um 1,4 milljónir. Í Noregi
eru um 120.000 starfsmenn frá Pól-
landi og Eystrasaltslöndum og hér á
Íslandi fjölgar útlendingum sem
aldrei fyrr. Mörg fyrirtæki sækjast
eftir erlendu starfsfólki og sum reyna
að hliðra sér hjá þeim leikreglum
sem gilda á vinnumarkaðnum. Önnur
flytja úr landi. Slíkt vekur óróa, ugg
og tilfinningaþrungna umræðu.
Tilskipun ESB um „útsenda
starfsmenn“ hefur verið misnotuð
bæði hérlendis og erlendis. Evrópu-
samtök starfsfólks í byggingariðnaði
(EFBWW) og Evrópusamtök verk-
taka (FIEC) telja tvö vandamál áber-
andi. Annars vegar fari gráa svæðið
milli „sjálfstætt starfandi ein-
staklinga“ og „launþega“ vaxandi og
því þurfi að skilgreina betur í lögum
hvers lands hvað átt er við með hug-
tökunum og hins vegar er oft erfitt að
sannreyna, lögformlega og í reynd,
hvort starfsmaður falli undir tilskip-
unina eða ekki. Það er undir aðild-
arlöndunum og löggjöf þeirra komið
að tryggja gegnsæi að þessu leyti. Í
þessu sambandi telja aðilar vinnu-
markaðarins í Evrópu
mikilvægt að koma á
laggirnar virku eftirliti
gistilandsins með
starfskjörum hinna „út-
sendu starfsmanna“ og
að fulltrúar vinnu-
málastofnana og verka-
lýðshreyfingar hafi
ótvíræðar heimildir til
að kanna starfskjör
hinna erlendu starfs-
manna. M.ö.o. lagaum-
hverfið er að mestu í
lagi en það skortir á að
framkvæmdin uppfylli
skilyrðin. Þar þurfa menn að taka sér
tak.
Við getum ekki horft
framhjá þeirri nýju sam-
keppnisstöðu sem ís-
lenskt launafólk er kom-
ið í gagnvart verkafólki
frá öðrum löndum, né
heldur þeirri þróun að
íslensk fyrirtæki flytji
starfsemi sína þangað
sem starfskjör eru lakari eða fari í út-
rás. Á vettvangi Actavis starfa um
8.000 einstaklingar erlendis, þar af
um 6.000 í Búlgaríu og Serbíu. Á
vettvangi íslenskra fyrirtækja í
Eystrasaltslöndunum starfa um
10.000 manns á launum sem ekki ná
15% af launum ASÍ-félaga og það
þrátt fyrir 60 stunda vinnuviku eins
og í Litháen þessa dagana. Sú um-
ræða sem nú er í gangi í þjóðfélaginu
um „Ísland fyrir Íslendinga“ verður
einfeldingsleg og kjánaleg í þessu
samhengi. Samfélagið allt verður að
bregðast við nýjum tímum hnattvæð-
ingar á málefnalegan hátt og án upp-
hrópana.
Til þess að tryggja samkeppn-
isstöðu Íslendinga á alþjóðlegum
vinnumarkaði verður að efla starfs-
menntun, stokka upp menntakerfið
og skapa störf sem geta staðið undir
háum tekjum. Láglaunastörfin fara
þangað sem laun eru lægri. Finnar
brugðust við sama vanda og við Ís-
lendingar stöndum nú frammi fyrir
með stórauknum framlögum til
menntunar, aukinnar fullorð-
insfræðslu og nýjum tækifærum til
starfsmenntunar, meðan hér er allt í
skötulíki. Fullorðinsfræðsla launa-
fólks er hér nánast eingöngu í hönd-
um aðila vinnumarkaðarins meðan
stjórnvöld horfa í gaupnir sér. Finnar
greiða allt að 3.000 kennslustundir í
finnsku fyrir þá innflytjendur sem
það þurfa og þeir hafa sett gríðarlegt
fjármagn í aukna starfsmenntun til
þess einmitt að styrkja samkeppn-
ishæfni Finna. Hvar finnst sambæri-
leg stefnumörkun íslenskra stjórn-
valda?
Að útlendingar leiti hingað til
lands er ekki ógnun við íslenskt
launafólk, þvert á móti hefur það
styrkt hagkerfið og gert samfélagið
margbreytilegra. Sumir, þeir sem
vinna við Kárahnjúka, Héðinsfjarð-
argöng og Fjarðaál, eru hér tíma-
bundið, en aðrir, einkum Taílend-
ingar og Pólverjar, hafa leitað hingað
til lífs og starfa, eins og Færeyingar
gerðu á síðustu öld. Gagnvart þessu
fólki hafa stjórnvöld staðið illa að
málum. Það er fyrst nú að þau virðast
vera að vakna til vitundar um mik-
ilvægi þess að auka lífsgæði innflytj-
enda og auðvelda gagnkvæma aðlög-
un að íslensku samfélagi, m.a. með
stóraukinni áherslu á markvissa ís-
lenskukennslu. Þetta hafa stjórnvöld
gert m.a. vegna þrýstings frá Starfs-
greinasambandinu og Samtökum at-
vinnulífsins. Við gerð kjarasamninga
árin 2000 og 2004 voru málefni út-
lendinga til umræðu og nýlega ósk-
uðu SGS og SA sameiginlega eftir því
að ríkisstjórnin tryggði verulega auk-
ið framlag til íslenskukennslu útlend-
inga. Ríkisstjórnin hefur nú orðið við
því erindi og því ber að fagna. Heild-
stæða stefnumörkun í málefnum inn-
flytjenda vantar hins vegar ennþá og
sama á við um stefnumótun vegna
breyttrar samkeppnisstöðu verka-
fólks á Íslandi í hnattvæddu efna-
hagsumhverfi, eins og hér hefur verið
lýst. Það verkefni er afar brýnt.
Stefnumörkun í málefnum
útlendinga og hnattvæðingin
Skúli Thoroddsen fjallar
um málefni innflytjenda
og samkeppnisstöðu
verkafólks á Íslandi
»Heildstæðastefnumörk-
un í málefnum
innflytjenda
vantar hins veg-
ar ennþá …
Skúli Thoroddsen
Höfundur er framkvæmdastjóri
Starfsgreinasambands Íslands.
BEIN LÝSING
Fyrirlestur fyrir áhugafólk um heimilislýsingu
þar sem fjallað er um ljóstækni, fagurfræði,
orkukostnað og annað sem hafa þarf í huga.
Laugardaginn 2. desember,
klukkan 10.00 f.h. í verslun okkar í Skeifunni.
Skráning hjá Ásgrími í s. 568 7733
eða með pósti á asgrimur@epal.is
Slökkvilið
Höfuðborgarsvæðisins
Látið kerti aldrei
loga innanhúss
án eftirlits
Munið að
slökkva á
kertunum
i