Morgunblaðið - 02.09.2007, Blaðsíða 74

… þetta geti skilað
þeim svo mörgum stig-
um í Skrafli (Scrabble) … 81
»
reykjavíkreykjavík
Eftir Árna Matthíasson
arnim@mbl.is
ÍRSKI rithöfundurinn Eoin Colfer er
einn þekktasti barnabókahöfundur
heims í dag enda hafa bækur hans
um þrjótinn Artemis Fowl notið mik-
illa vinsælda, ekki síst hér á landi.
Hann hefur þó ekki bara setið við
skriftir, heldur hefur hann líka tekið
þátt í líknarstarfi og kom hingað til
lands í síðustu viku í tilefni af ljós-
myndasýningu sem haldin er til að
afla fé til að styrkja starf íslensku
þróunar- og mannúðarsamtakanna
IceAid, en ljósmyndarinn er sveit-
ungi Colfers, Pádraig Grant, annar
stofnanda IceAid.
Það tók Eoin Colfer nokkurn tíma
að slá í gegn, ef svo má kalla það, en
hann starfaði sem kennari í fimmtán
ár áður en hann gat snúið sér að rit-
störfum eingöngu. Samhliða kennsl-
unni var hann þó sífellt að skrifa, að-
allega leikrit. Hann segist hafa samið
sex eða sjö slík sem sett voru upp, en
yfirleitt voru þau flutt af áhuga-
leikhópum nema eitt sem náði meiri
útbreiðslu. Áður en lengra var haldið
í þeim efnum ákváðu Colfer-hjónin,
bæði starfandi kennarar, að ráða sig
sem kennara í Sádi-Arabíu í tíu mán-
uði. „Það var smávegis ævintýraþrá
að verki en aðallega það að okkur
langaði til að kaupa okkur hús og við
sáum fram á að við gætum haft góðar
tekjur af þessu enda tókum við bæði
að okkur tvöfalda kennslu.“ segir
Colfer.
Kátir Írar í Arabíu
Hann segir að þetta hafi verið
ánægjuleg dvöl, mikið af Írum þar
staddir í sömu erindagjörðum og alla-
jafna hafi þeir safnast saman á kvöld-
in og um helgar til að fá sér í glas
saman. „Ég gerði nú lítið af því að
drekka þarna úti því það eina sem var
í boði var heimabrugg og eftir að hafa
drukkið vel af því einu sinni gerði ég
það aldrei aftur,“ segir hann og grett-
ir sig við tilhugsunina. Hann segir að
í raun sitji lítið eftir af dvölinni þar
ytra nema að hann hafi lært nokkur
orð í arabísku. „Ég lærði þó aldrei að
biðja um bjór á arabísku, enda hefði
það svo sem ekki komið að miklum
notum.“
Eins og getið er fóru þau hjón til
Sádi-Arabíu að ná sér í fé til íbúðar-
kaupa heima á Írlandi, en bauðst
tímabundin vinna á Ítalíu sem þau
þáðu, dvöldu þar í ár, og síðan tók við
tveggja ára starf í Túnis. Þá þótti
þeim líka nóg komið í bili og sneru
aftur til Írlands að nýju.
Colfer segist hafa verið iðinn við að
skrifa á þessum árum, en ekkert af
því hefur komið út. „Ég fékk þannig
hugmynd að bók um fjöldamorðingja,
gamansögu, ekki hryllingssögu. Hug-
myndin var fín en útfærslan hjá mér
mjög slæm. Aðra bók skrifaði ég,
barnabók, og sendi til útgefenda og
fékk ekki svar fyrr en átta árum síð-
ar, en þá hafði ég vit á að segja nei.
Það er nefnilega ekki svo algengt að
fyrstu bækur höfunda séu hæfar til
útgáfu og mínar voru það alls ekki.“
Á endanum fann hann þó fjölina
sína og skrifaði tvær bækur um írska
strákinn Benny, Benny and Omar og
Benny and Babe sem náðu vinsæld-
um á Írlandi undir lok aldarinnar.
Það var svo með The Wish List, sem
kemur út undir nafninu Óskalistinn í
haust, að útgefendur utan Írlands
tóku eftir honum.
Söguhetjan deyr á síðu tvö
Óskalistinn er óvenjuleg bók um
margt, barnabók sem hefst þar sem
söguhetjan deyr þegar hún er að
ræna farlama gamalmenni. Þar sem
hún er ekki alvond fær hún annað
tækifæri sem felst í að hjálpa ellilíf-
eyrisþeganum sem hún var að ræna,
að láta óskir sínar rætast, en margar
þeirra eru furðulegar. Hún er ólík-
seinni bókum Colfers að því leyti að í
henni er ekki eins mikill hamagang-
ur, sjá til að mynda bækurnar um
Artemis Fowl, en þess má geta að
fimmta bókin um hann er eiginlega
líkari Óskalistanum en fyrirrenn-
urum sínum því í henni er meiri per-
sónusköpun og minni hasar.
Hann rifjar það upp að bókin hafi
meðal annars vakið athygli kverúl-
anta sem hafi gert athugasemdir við
það að hann geri grín að dauðanum.
„Það hafa verið skrifaðar ótal bækur
um það að fá annað tækifæri og eins
Colfer tók því verkið að sér með
leikstjóranum Jim Sheridan og skil-
aði því af sér fyrir stuttu. „Þetta var
þreytandi vinna en ekki erfið,“ segir
hann. „Ég var smátíma að átta mig á
hvernig ætti að vinna handritið,
hverju þyrfti að breyta til að sagan
gengi upp sem kvikmynd, en svo
fannst mér svo gaman að breyta að
samstarfsmenn mínir tóku í taum-
ana, þeim fannst ég vera kominn of
langt frá upprunalegum sögu-
þræði.“
Í framhaldi af spjalli okkar um
Artemis Fowl ræðum við þau æv-
intýri sem við lásum sem börn þar
sem tröll og óvættir drápu og lim-
lestu sem mest þau máttu, en síðan
mátti eiginlega ekkert ljótt sjást í
bókum; meira að segja Rauðhetta
var endurskoðuð og úlfurinn geltur.
Hann tekur undir það að barna-
bækur síðustu áratuga hafi margar
verið óttalega útþynntar og að for-
eldrar hafi ofverndað börn sín. „Það
er þó alltaf ástæða til að hafa augun
hjá sér, til að kynna sér hvað börnin
eru að lesa, því þó þau eigi ekki í erf-
iðleikum með að lesa ævintýra-
ofbeldi, og hafi reyndar gott af því,
þá þola þau ekki eins vel það ofbeldi
sem nú er í tísku að sýna í sjónvarpi,
kvikmyndum og bókum, of-
urraunsæislegt ofbeldi.“
Of margar seríur
Eing og getið er vinnur Colfer nú
að sjöttu Artemis Fowl-bókinni og
hyggst síðan hvíla sig á honum í ein-
hvern tíma. Hann er þó með fleiri
járn í eldinum, hyggst skrifa fram-
hald af bókinni Half Moon Inve-
stigations, sem kom út á síðasta ári
og segir frá skólapilti sem gerist
einkaspæjari. Hann er líka með í
smíðum framhald af bókinni The
Supernaturalist sem kom út 2004,
hét Barist við ókunn öfl í íslenskri
þýðingu. „Ég er alltaf með of marg-
ar framhaldsbókaraðir í gangi í
einu,“ segir hann og dæsir.
Nýverið lauk Colfer við bókina
The Airman sem kemur út á næsta
ári, en allajafna skrifar hann tvær
bækur á ári. „Ég myndi gjarnan
vilja skrifa fleiri bækur, það vantar
ekki hugmyndirnar, en ég get bara
ekki skrifað hraðar,“ segir hann og
gælir við þá hugmynd um stund að
haga málum eins og Alexandre Du-
mas eldri sem var með fjölda fólks í
vinnu við að skrifa bækur eftir sinni
forskrift. „Það er þó sama hvað ég
myndi skrifa margar bækur, útgef-
endur vilja ekki nema tvær á ári til
að kreista sem mest út úr þeim.“
Eins og getið er var tilgangur
heimsóknar Colfers til Íslands að
vera við opnun Pádraig Grant, en
sýningin er haldin á vegum þróunar-
og mannúðarsamtakanna IceAid.
Hann hefur tekið þátt í starfi sam-
takanna í á annað ár, en Grant er
sveitungi hans, er frá Wexford á Ír-
landi líkt og Colfer. Myndirnar á
sýningunni eru til sölu og rennur
andvirði þeirra til starfa IceAid við
uppbyggingu munaðarleysingja-
heimila í Líberíu, en samtökin hafa
komið upp munaðarleysingjahæli í
Monróvíu, höfuðborg Líberíu, og
einnig tölvusetri í nágrenni bæjarins
fyrir tilstilli Colfers.
ÓÞOKKARNIR ALLTAF FLOTTIR
ÍRSKI RITHÖFUNDURINN EOIN COLFER ER
FRÆGUR VÍÐA UM HEIM FYRIR BARNA-
BÓKARÖÐ UM ÓÞOKKA MEÐ GULLHJARTA.
HANN KOM HINGAÐ TIL LANDS Í LIÐINNI
VIKU TIL AÐ KYNNA LÍKNARSTARF Í LÍBERÍU
OG LÍKA TIL AÐ RÆÐA UM BÆKUR SÍNAR.
Afkastamikill Írski rithöfundurinn Colfer vonar að Tommi nái að éta Jenna.
Morgunblaðið/Sverrir
gerðar margar kvikmyndir svo ég
reyndi að fara aðeins aðra leið og
kryddaði það svo með því að láta þá
glíma um stúlkuna, djöfulinn og
Lykla-Pétur. Það er líka rétt hjá þér
að Artemis Fowl-bækurnar séu að
breytast, eiginlega að verða líkari
Óskalistanum, enda finnst mér
skemmtilegra að skrifa um samskipti
fólks en að skrifa hasarsögur, í það
minnsta eins og er.“
Artemis Fowl slær í gegn
Fyrsta Artemis Fowl bókin kom út
2001 og sló rækilega í gegn. Svo
rækilega reyndar að Colfer hætti að
kenna og sneri sér alfarið að rit-
störfum. Allar bækurnar hafa selst
metsölu og seljast enn, en hann er
sem stendur að skrifa sjöttu Fowl-
bókina en svo hyggst hann taka sér
frí frá Artemis Fowl í einhvern tíma,
kannski nokkur ár.
Hugmyndina að Artemis Fowl,
glæpastráknum snjalla, segist hann
hafa velt fyrir sér lengi. „Mér fannst
glæpamennirnir alltaf svo flottir í
gömlu James Bond-myndunum og í
Pétri Pan; kapteinn Krókur er frá-
bær óþokki, séntilmaður sem vill að
öll illvirkin fari rétt fram. Óþokkarnir
í þessum myndum eru svo flottir að
eina leiðin fyrir hetjuna til að vinna á
þeim er ef óþokkinn gerir einhver
heimskuleg mistök, eins og til að
mynda að standa og tala í hálftíma í
stað þess að skjóta Bond um leið og
hann er búin að ná honum. Mig lang-
aði því að skrifa bók þar sem bófinn
fengi að vinna,“ segir hann og trúir
mér fyrir því að hann haldi alltaf með
Wile E. Coyote og Tomma.
Hið illa sigrar
Þessi áhersla á að sá vondi beri sig-
ur úr býtum stóð í ýmsum og stendur
enn eins og Colfer komst að þegar
skrifa átti kvikmyndahandrit upp úr
fyrstu Artemis Fowl bókinni. „Það
voru fjórir hópar búnir að reyna að
skrifa handrit upp úr bókinni en réðu
ekki við það. Ég gat ekki skilið af
hverju, enda hélt ég það væri ekkert
mál, en svo komst ég að því að fólk
átti svo erfitt með að skrifa handrit
að barnabók þar sem hið illa sigraði.“
Margar bækur eftir Colfer hafa ver-
ið þýddar á íslensku og þeim á
örugglega eftir að fjölga. Helsta út-
gáfan er bókaröðin um Artemis
Fowl, en fyrsta Fowl bókin kom út á
íslensku 2003. Hér fer listi yfir bæk-
ur eftir Colfer á íslensku og útgáfu-
ár. Guðni Kolbeinsson þýddi allar
bækurnar og JPV gaf þær út.
Artemis Fowl, 2001 / Artemis Fowl
Artemis Fowl – Samsærið, 2002 / Artemis Fowl: The
Arctic Incident
Artemis Fowl – Læsti teningurinn, 2003 / Artemis
Fowl: The Eternity Code
Artemis Fowl – Blekkingin, 2005 / Artemis Fowl: The
Opal Deception
Artemis Fowl – Týnda eyjan, 2006 / Artemis Fowl:
The Lost Colony
Barist við ókunn öfl, 2004 / The Supernaturalist
Óskalistinn, 2007 (væntanleg) / The Wish List
Colfer á íslensku