Morgunblaðið - 13.11.2007, Blaðsíða 24

daglegt líf
24 ÞRIÐJUDAGUR 13. NÓVEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Eftir Halldóru Traustadóttur
Flestir munu vera sam-mála því að ástin sé eittmikilvægasta afl í lífihvers og eins og því sé
mikilvægt að rækta hana. Það er
ekki ýkja langt síðan hjónaband
eða samband tveggja einstaklinga
var tekið sem sjálfsagður hlutur
að því leyti að þegar í hjónaband
var komið var takmarkinu náð
hvað varðaði ástamálin og ekki
meira spáð í það hvort sambandið
væri gott eða slæmt. Þetta hefur
breyst nokkuð á síðustu áratugum
og samkvæmt Guðfinnu Eydal og
Álfheiði Steinþórsdóttur, sem báð-
ar eru sérfræðingar í klínískri sál-
fræði, vill fólk í dag fá miklu
meira út úr lífinu á þessu sviði en
hér áður fyrr.
„Við lifum í nútímasamfélagi
þar sem aðgengi að upplýsingum
er mikið – líka um þessi mál – og
fólk gerir kröfu til þess í dag að
sambönd séu góð. Þannig leita sí-
fellt fleiri sér ráða ef einhverjir
erfiðleikar koma upp í sam-
böndum,“ útskýra þær.
Í starfi sínu sem sálfræðingar
hafa þær talsvert mikið haft með
þessi mál að gera og hafa veitt
ófáum einstaklingum og pörum
ráðgjöf þegar sambandið er komið
í strand eða þarfnast á einhvern
hátt aðstoðar við að þroskast
áfram. Um þessar mundir kemur
út bókin Ást í blíðu og stríðu sem
þær hafa skrifað í sameiningu og
er nokkurs konar leiðarvísir um
sambönd og sambúðarmál. Bókin
byggist á áralangri reynslu þeirra
á þessu sviði, sem og erlendum
rannsóknum.
„Bókin er fræðileg, en þó skrif-
uð fyrir og ætluð venjulegu fólki,
og við tökum ótal dæmi úr dag-
lega lífinu um það hvernig góð og
slæm sambönd geta verið,“ segir
Guðfinna. „Við förum í raun í alla
þætti og ferli ástarsambanda; upp-
byggingu, viðhald og lok þeirra.
Dæmin í bókinni eru ætluð sem
sýnishorn af mismunandi sam-
skiptamynstrum í parsamböndum
þannig að lesendur geti metið
mynstur eigin sambanda,“ bætir
Álfheiður við.
Góð og slæm sambönd
En hvað er það sem einkennir
góð og slæm sambönd?
„Virðing tveggja einstaklinga
hvors fyrir öðrum er einn af horn-
steinum góðs sambands. Að vera
bæði gefandi og þiggjandi í sam-
bandinu er einnig góð mælistika á
gæði þess. Hvað varðar slæm
sambönd er eitt einkenni þeirra
sjálflægni annars aðilans sem oft-
ast er fyrst og fremst þiggjandi í
sambandinu,“ segir Álfheiður. Þær
telja mikilvægt að grípa snemma í
taumana ef öðrum eða báðum ein-
staklingunum finnst sambandið
ekki ganga sem skyldi. „Annars er
hætta á að vandamálin lendi í föst-
um skorðum og þá reynist oft erf-
iðara en ella að vinna úr erfiðleik-
unum,“ segir Álfheiður.
Guðfinna og Álfheiður undir-
strika þó að það sé erfitt að al-
hæfa í þessu sambandi þótt vissu-
lega séu ákveðin gegnumgangandi
mynstur sem hægt sé að taka mið
af.
En ganga sambönd best þegar
um líka einstaklinga er að ræða?
„Ekkert endilega,“ segir Guðfinna,
„en það krefst meiri vinnu af báð-
um aðilum þegar sambandsaðilar
hafa ólíkan bakgrunn eða hafa
ólíkt gildismat svo að þannig sam-
band gangi upp.“ Aðspurðar segja
þær að samskiptaform karla og
kvenna séu að jafnaði ólík að því
leyti að konur séu oftar opnari
fyrir að ræða málin og vinna að
því að bæta samband sem er orðið
tilfinningalega læst. Reynslan sýni
að það séu frekar konur sem taka
frumkvæði að því að ræða við
maka sinn um vandamál sam-
bandsins og hvernig megi bæta
það.
Neistinn mikilvægur
„Neistinn verður einnig að vera
til staðar,“ segir Álfheiður, en við-
urkennir um leið að erfitt sé að
skilgreina þennan neista. Hún
heldur áfram: „Ef hann er fyrir
hendi er líf í sambandinu sem gef-
ur ákveðna trú á að það megi laga
það og gerir það að verkum að
fólk hefur áhuga á að vinna sig út
úr vanda, þrátt fyrir að sambandið
sé komið í ákveðið strand. Þetta
getur t.d. átt við þegar fólk lendir
í erfiðleikum líkt og framhjáhaldi
eða einhverju slíku.“
Þær telja einnig að neistann sé
hægt að endurvekja þótt hann
verði ekki eins og upphaflega
ástríðan á fyrsta hrifningarskeið-
inu þegar fólk var að draga sig
saman. „Neistinn gefur samband-
inu kraft sem virkja mætti betur
og ef það er gert má alltaf ná ár-
angri,“ segja sálfræðingarnir að
lokum.
Fólk vill fá meira út
úr hjónabandinu en áður
Guðorgunblaðið/G.Rúnar
Góð sambönd og slæm Þær Álfheiður Steinþórsdóttir og Guðfinna Eydal segja fólk duglegt að leita sér aðstoðar ef vandamál koma upp.
Hjónin Matthías Lýðsson og HafdísSturlaugsdóttir, í Húsavík við Stein-grímsfjörð, eru sauðfjárbændur og
gengur þeirra viðskiptahugmynd út á að auka
virði afurða af búinu. Þau ætla að framleiða
lúxusmatvöru, sem hefur fengið heitið Losta-
lengjur – bláberjalegið og reykt ærkjöt.
„Hugmyndina erum við búin að ganga með í
maganum síðan 1999 og hugsa mikið um það
síðastliðin þrjú ár hvernig væri hægt að gera
þetta,“ segja þau. Matthías fór síðan til Þýska-
lands 1999 og sá hvernig hlutirnir eru gerðir
þar og 2003 héldu hjónin bæði síðan til Austur-
ríkis, en þar er mikil ásókn í heimaunnar vörur
sem eru rekjanlegar til býlis.
„Þar eru ekki margir milliliðir milli bænda
og viðskiptavina. Bændurnir fara t.d. út í þorp-
in með kælibíl og selja úr honum kjöt, pylsur
og fleira og úr því að Austurríki, sem er aðili
að Evrópusambandinu, getur þetta þá hljótum
við að geta það líka,“ segja þau.
Hafdís og Matthías telja tvímælalaust að
þarna liggi vannýtt tækifæri og segja að koll-
egar þeirra verði æ meira varir við að neyt-
endur vilji borða kjöt af svæði sem þeir tengj-
ast persónulega. Því séu bændur í auknum
mæli farnir að taka heim kjöt sem þeir láti
hluta niður að óskum neytenda og afhendi
þeim síðan persónulega.
Vinnsla af þessu tagi kostar, að sögn þeirra
hjóna, ekkert óyfirstíganlegt reglugerða-
fargan, enda ekki meiningin að fara út í slátr-
un. Flutningur kjötsins frá sláturhúsi verður
hins vegar stór kostnaðarliður, enda langt í
næsta sláturhús. Stofnkostnaður liggur síðan
fyrst og fremst í áhöldum til kjötskurðar, kæli-
tækjum og pökkunarbúnaði.
Matthías hefur alla tíð búið í Húsavík og tók
við búskapnum af foreldrum sínum 1977, en
Hafdís fluttist þangað fimm árum síðar. Í dag
eru þau með 460 fjár á fóðrum. Matthías vann í
sláturhúsi allan þann tíma sem slátrað var á
Hólmavík og hefur því góða þekkingu á kjöti,
eiginleikum og meðhöndlun þess. Bæði eru
þau búfræðingar frá Hvanneyri og Hafdís er
um þessar mundir að ljúka meistaranámi frá
Landbúnaðarháskólanum á Hvanneyri, þar
sem hún hefur stundað nám á landnýting-
arsviði.
Órög við tilraunamennskuna
„Við höfum alltaf verið órög við að gera til-
raunir með meðhöndlun kindakjöts. Við höfum
reykt okkar kjöt nokkuð lengi og gert alls kon-
ar tilraunir í tengslum við það. Það hefur sumt
komið skemmtilega út og vakið lukku hjá fjöl-
skyldunni og vinahópnum,“ segir Hafdís.
Prufur af Lostalengjum verða tilbúnar á
næstu dögum.
Kjötið er látið liggja í aðalbláberjalegi og
reykt á eftir, en vinnsluferlið tekur um viku til
tíu daga. „Það er Matthías sem sér um berja-
tínsluna,“ segir Hafdís og kveður hann vera
eldsnöggan – tína um tíu lítra á klukkutíma.
Matthías bætir því þá við að þetta ár hafi verið
gríðarlegt berjaár, hið besta í manna minnum,
og telur sig hafa verið um 8-12 tíma að tína það
magn sem þurfi að nota í ár.
Þau nefna að þó að kjötið þeirra sé ekki látið
„krydda sig“ sjálft taki það vissulega bragð af
því beitilandi sem skepnan gengur á og að
sauðféð úði í sig berjum hafi það aðgang að
þeim.
Horfa á veislugeirann
Frumkynning á Lostalengjum er þegar haf-
in og hefur verið vel tekið en stefnt er á frekari
markaðsprófanir. Markhópur þeirra Matthías-
ar og Hafdísar eru veitinga- og gistihús sem
vilja prófa eitthvað sérstakt af svæðinu. Þau
segjast þekkja veitingamenn sem leiti að ein-
hverju sem ekki fæst í hverri búð og þar sem
framleiðsluferlið sé kostnaðarsamt verða
Lostalengjurnar lúxusvara.
„Við erum svolítið að horfa á árshátíða- og
veislugeirann og stefnum að því að framleiða
um 300 kg á ári úr völdum vöðvum af völdum
ám.“ Og það kemur vel til greina að þróa fleiri
vörur en Lostalengjurnar, t.d. til að nýta aðra
vöðva af rolluskrokknum. Matthías segist að
lokum ef til vill vera á öndverðum meiði við
aðra landsmenn. „Ég tel að í íslenskum land-
búnaði liggi fjölmörg tækifæri og það séu
bjartar horfur.“
Lystugar Lostalengjur úr ærkjöti
Morgunblaðið/ Kristín Sigurrós Einarsdóttir
Framleiðendurnir Þau Matthías Lýðsson og Hafdís Sturludóttir eru óhrædd við tilrauna-
mennsku þegar kemur að meðhöndlun kindakjöts.
Vinnsla á ærkjöti var gamall
draumur hjá þeim Matthíasi
Lýðssyni og Hafdísi Sturlu-
dóttur, draumur sem þau eru
nú að gera að veruleika með
framleiðslu á Lostalengjum.
Kristín Sigurrós
Einarsdóttir ræddi við þau.
Vaxtarsprotar nefnist verkefni sem snýst um
atvinnusköpun í sveitum og hefur fjölmennur
hópur fólks á Suðurlandi og í Húnaflóa tekið
þátt í því.
vaxtarsprotar