Morgunblaðið - 03.02.2008, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 3. FEBRÚAR 2008 31
bauðst vinna hér við LA-óperuna nú.
James Conlon er tónlistarstjóri Los Angeles-
óperunnar um þessar mundir og varla til sú sin-
fóníuhljómsveit í Evrópu og Bandaríkjunum
sem hann hefur ekki stjórnað. Hann hefur hlot-
ið margfaldar viðurkenningar fyrir störf sín síð-
an hann hóf feril sinn 1976 og er einn eftirsótt-
asti og virtasti stjórnandi heims.“
Nú er raunin sú að óperusöngvarar á borð við
Kristin syngja sömu hlutverkin aftur og aftur í
nýjum uppfærslum og því forvitnilegt að vita
hvort hljómsveitarstjórar hafi áhrif á söngv-
arana hvað túlkun viðkemur.
„Þeir reyna það,“ segir Kristinn og glottir.
„Þeir geta það auðvitað að einhverju leyti með
hraða og styrkleikabreytingum en það tók mig
tvö ár að læra og stúdera Gurnemanz, fara í
gegnum öll blæbrigði hlutverksins og ná því á
mitt vald. Þegar maður hefur lagt viðlíka vinnu í
hlutverk eins og ég geri þá breytir því enginn
svo glatt.“
Ég inni Kristin eftir því hvort hlutverkin taki
ekki líka breytingum eftir því sem árin líða, því
reynslan hljóti að hafa áhrif á það hvernig hann
túlki hlutverkin.
Kristinn játar því og bætir við sposkur:
„Maður þroskast! Verst er þegar hljómsveit-
arstjórinn og leikstjórinn eru ekki á eitt sáttir,
þá getur maður lent í átökum. Óperuformið er
nefnilega flóknara en venjulegt leikhús því
þarna eru tveir stjórnendur sem eiga strangt til
tekið að vera jafnréttháir en ef þessir aðilar eru
ósammála, þá getur verið vont að vera söngvari.
Málamiðlanir í túlkun á sviði verða aldrei ásætt-
anlegar eða sannfærandi.“
– Á endanum ert það þú sem þarft að standa
á sviðinu og bera þungann og hitann?
„Jú, það er alveg rétt, og maður fær nátt-
úrlega sitt í gegn á endanum,“ segir Kristinn
ákveðinn.
Sætur sigur
Það er forvitnilegt að vita hvort Kristni finn-
ist eitthvað standa upp úr á ferlinum og því spyr
ég hann hvað hann álíti vera sína stærstu sigra
hingað til.
„Svona í seinni tíð er það kannski hlutverk
Barons Ochs í óperunni Rósariddaranum eftir
Richard Strauss. Ég söng Baróninn í San
Francisco nú í sumar. Þetta er gríðarlega viða-
mikið hlutverk og erfitt músíkalskt og ég hef
verið að berjast við það síðan 2001 en þá söng ég
það fyrst. Það tók mig ríflega tvö ár bara að
læra hlutverkið þannig að ég gæti mætt á svið-
sæfingu og þetta er kannski erfiðasta hlutverkið
mitt hingað til. Mér fannst það mikill sigur að
geta sungið það nú í sumar, geta loks notið þess
og haft gaman af því. Ég mun síðan syngja
þetta hlutverk aftur í Berlín í febrúar á næsta
ári og síðan aftur á Metropolitan haustið 2009.“
Enginn veit sína …
Ég rakst á gamalt viðtal við Kristin síðan
1997 og þá sagðist hann eiga kannski svona tíu
til fimmtán góð ár eftir. Nú eru liðin nærri ellefu
ár og því spyr ég hann hvort hann hafi ekki haft
rangt fyrir sér? Söngvari sem í dag stendur á
hátindi ferils síns og er bókaður mörg ár fram í
tímann er varla á leiðinni að hætta, eða hvað?
Kristinn viðurkennir hlæjandi að hafa senni-
lega misreiknað sig og svarar með þessum orð-
um: „Ef heilsan er góð þá er ekkert því til fyr-
irstöðu að ég syngi lengi enn.“
– Eru bassar ekki lífseigari en andskotinn?
„Jú, því röddin er svo nálægt talröddinni, við
þurfum ekkert að spenna okkur neitt upp.
Tenórarnir eru hins vegar eins og afreks-
íþróttamenn og líftími þeirra því styttri en okk-
ar bassanna.“
Tónlist og sjálfsskoðun
Ég spyr Kristin hvaða tónlist sé í eftirlæti hjá
honum og þá bæði óperutónlist og á sviði ljóða-
tónlistar.
„Á ljóðasviðinu er það eitt verk sem stendur
upp úr og það er Vetrarferðin eftir Schubert.
Það er ekkert verk sem kemst nálægt því að
mínu mati. Við Jónas [Ingimundarson] gerðum
af því upptöku fyrir löngu sem var gefin út hjá
Máli og menningu og sennilega er löngu upp-
seld núna, þó kannski sé hægt að fá eintak í
Kolaportinu,“ segir Kristinn, kímir í skeggið og
heldur áfram: „Af óperunum er nú af mörgu af
taka, ég er ákaflega hrifinn af Parsifal, alveg of-
boðslega flott ópera, og Don Carlos eftir Verdi.“
Töluvert er til af upptökum með Kristni, bæði
innlendum og ekki síður erlendum, en skyldi
hann hlusta á eigin upptökur?
„Nei, ekki ótilneyddur. Það er eitthvað það
alversta sem ég veit. Stundum kemst maður
ekki hjá því. Það er eins og að standa tilneyddur
fyrir framan spegil og vera alltaf að sjá á sér
nýja og nýja vankanta.“
En skyldi Kristinn eiga sér draumahlutverk
sem hann er ekki búinn að snerta á?
„Já, það er illmennið í Götterdämmerung,
Hagen.“
– Áfram Wagner?
„Áfram Wagner. Það eru tveir íslenskir
bassasöngvarar sem hafa sungið Hagen, þeir
Viðar Gunnarsson og Guðjón Óskarsson. Ég
verð að fá að gera það líka.“
Blaðamaður hefur haft af því spurnir að ein-
hverju sinni þegar Guðjón Óskarsson og Krist-
inn Sigmundsson lentu saman í sýningu í út-
löndum stofnuðu þeir félagsskap nokkurn sem
kallar sig FÍBL, þ.e. Félag íslenskra bassa í
lausamennsku.
Evrópa og Ameríka
– Hver er nú munurinn á því að starfa sem
söngvari í Evrópu eða í Bandaríkjunum, það
hlýtur að vera býsna ólíkt, skyldi maður ætla?
Kristinn er fljótur að svara þessu og segir:
„Mér finnst miklu betra að starfa hérna í
Bandaríkjunum, hér fær maður allt aðrar mót-
tökur en í óperuhúsum í Evrópu.
Ég er ekki að tala um eitthvert dekur en það
er annað viðmót gagnvart manni hér. Það er
eins og það sé lögð meiri alúð í samskipti við
söngvarana. Kannski liggur það í því að við óp-
eruhúsin hér starfar fólk í öllum stöðum sem
hefur áhuga á starfinu og svo er samkeppnin
sennilega líka svo mikil að fólk leggur sig fram
við að sinna starfi sínu vel.
Í Evrópu er starfsfólk óperuhúsa hins vegar
gjarnan ríkisstarfsmenn sem margir hverjir
virðast hvorki hafa metnað í starfi né áhuga á
óperu og gera helst ekki meira en þeim er borg-
að fyrir og frekar ívið minna.“
– Nú hefur Los Angeles oft verið kölluð höf-
uðborg lágmenningarinnar, hvernig hefur þér
þótt að vinna hér?
„Bara mjög gott. Los Angeles-óperan hefur
stöðugt verið að sækja í sig veðrið. Í Bandaríkj-
unum eru þetta fjögur hús sem eru svona hvað í
mestum metum. Það eru Metropolitanóperan í
New York, óperan í Chicago og San Francisco
og svo óperan hér í Los Angeles. Og þar sem
Domingo situr við stjórnvölinn er gott að vera.“
Kristinn segir þetta vera meira og minna
sama hópinn sem ferðast um allan heim á milli
óperuhúsanna og syngur stóru hlutverkin. Í
raun sé þetta eins og lítil fjölskylda.
Þeir eru hálfgerðir hirðingjar þessir óp-
erusöngvarar hugsa ég með mér og spyr hann
hvar honum hafi þótt best að búa á þessu ára-
langa flakki.
Kristinn bregður því fyrir sig að hann sé orð-
inn svo gleyminn en segir síðan: „San Francisco
finnst mér æðisleg og New York,“ en til New
York heldur hann innan skamms til að syngja í
óperunni Óþelló eftir Verdi.
Síðan nefnir Kristinn borgirnar Flórens og Par-
ís en bætir því við að þetta séu orðnar svo margar
borgir að erfitt sé að henda reiður á þessu. „Ég er
á ferðalögum mestallt árið um kring en ég reyni
alltaf að vera heima á sumrin.“
Á faraldsfæti
– Hvernig lítur árið 2008 út hjá þér?
„Eftir Óþelló í New York held ég til Amst-
erdam og Bonn til að syngja í Matteusar-
passíunni. Svo fer ég til Íslands einhvern tíma í
apríl til að syngja í Requiem Verdis. Þaðan held
ég aftur í Metropolitanóperuna til að syngja í
Brottnáminu úr kvennabúrinu og að því loknu
fer ég til Genf til að syngja í Don Carlos og verð
þar fram á sumar. Og svo fæ ég loks tækifæri til
að fara aftur til Parísar og syng þar meira og
minna allt haustið og fram að áramótum.“
Hvað skyldi Kristinn gera til að hvíla sig?
Þessi þeytingur hlýtur að vera slítandi.
Hann segist lesa mikið og horfa á sjónvarpið.
Hann segir ennfremur: „Ég fékk nýtt áhuga-
mál, eða kannski ekki alveg nýtt því ég hef lengi
haft gaman af ljósmyndun en ég eignaðist ný-
verið góða myndavél þannig að ég tek mikið af
myndum. Svo fékk ég mér forritið Photoshop
Elements og er svolítið að fikta við það.“
– Ertu að redúsera ljósmyndir í frístundum?
Kristinn glottir og segir: „Já og skipta um
hausa á fólki og svoleiðis,“ og skellir upp úr.
Kennarinn, líffræðingurinn,
líftæknirinn og óperusöngvarinn
– Ertu enn eitthvað að kenna söng? Þú
kenndir söng meðan þú varst enn heima?
„Jú, en ég hef ekkert kennt síðustu árin. Það
fer ekki saman við það líf sem ég lifi núna því ég
er sjaldan á Íslandi og á stöðugum þeytingi um
allt. Reyndar hef ég stundum haldið master-
class þegar ég hef getað komið því við, svona
þrjá fjóra daga í senn, og það er mjög gaman.“
– Heldurðu að þú eigir eftir að snúa þér að
söngkennslu aftur í framtíðinni þegar um hæg-
ist hjá þér?
„Já, ég hugsa það. Eru ekki allir svoleiðis, að
vilja hafa áhrif á framtíðina? Þetta heitir að
miðla reynslunni en þetta er auðvitað að vilja
stjórna og hafa áhrif á þá sem yngri eru.
En ég finn þá hvöt hjá mér að segja fólki til.
Leiðbeina fólki sem kannski er að gera sömu
mistök og ég hef gert sjálfur. Ég held nú að
þetta sé algeng hugsun hjá fólki sem komið er
yfir miðjan aldur.“
Já, hjá öllum almennilegum listamönnum,
hugsa ég með mér.
Það er hægt að öfunda þá nemendur sem
munu í framtíðinni fá að læra undir leiðsögn
Kristins. Það fer nefnilega alls ekki alltaf saman
að vera góður listamaður og góður kennari. Það
þarf ríkulegt örlæti til að verða góður leiðbein-
andi og yfir því býr Kristinn hvort sem er á svið-
inu eða utan þess.
– Nú varstu líffræðikennari við Mennta-
skólann við Sund í gamla daga. Hvernig held-
urðu að líf þitt hefði orðið, ef þú hefðir ekki upp-
götvað að þú gætir orðið heimsfrægur
óperusöngvari?
Kristinn brosir, hallar undir flatt og þegir
stutta stund. „Ja, það er nú það. Það er ómögu-
legt að segja. Ég hugsa að ég væri nú ekki leng-
ur að kenna líffræði. Ég hefði nú reynt að koma
mér í launaða vinnu,“ segir Kristinn og hlær.
„Eitt af því sem var mjög spennandi þegar ég
var að læra líffræðina var líftækni. Ætli ég hefði
ekki endað í einhverju lyfjaþróunarbatteríinu.“
Ég held að tónlistarunnendur megi þakka
fyrir að sú varð ekki raunin, segi ég við Kristin
sem svarar mér með hógværu brosi. Við
ákveðum í sameiningu að hér skulum við setja
amen eftir efninu.
Eitt að lokum í trúnaði
Ég átti kost á að sjá þá Kristin Sigmundsson
og Jónas Ingimundarson spila og syngja saman
á einkatónleikum í Los Angeles tveimur dögum
eftir að ég sá Kristin syngja í Los Angeles-
óperunni. Jónas Ingimundarson er kannski sá
maður sem þekkir söngvarann Kristin best því
með þeim tókst náið samstarf strax í upphafi
ferils söngvarans fyrir tæpum þrjátíu árum.
Það var afslappað yfirbragð á tónleikunum,
Kristinn söng á skyrtunni, bindislaus og stund-
um með vatnsglas í hendi. Þetta kvöld fluttu
þeir félagar fjölbreytta dagskrá og hófu tón-
leikana á laginu An die Musik eftir Franz Schu-
bert við undurfallegan texta eftir nafna hans
Franz Schober, þakkaróð til tónlistarinnar.
Samleikur þeirra Jónasar og Kristins var
eins og þar færi eitt hljóðfæri.
Það sem var aðdáunarvert við allan flutning
Kristins var sú algera virðing sem hann bar fyr-
ir öllum þeim ólíku verkum er hann flutti. Það
var í raun eins og hann sjálfur skipti þar litlu
máli. Tónlistin var í skilyrðislausu fyrirrúmi og
hann sjálfur eingöngu þar kominn til að gera
áhorfendum kleift að njóta verka tónlistar og
textahöfunda. Kristinn er ekki einungis frábær
söngvari heldur líka eiturskarpur túlkandi og
gaf sig hverju verki á vald af miklu öryggi, þótt
ólík væru. Tónleikar þessir urðu mér upp-
spretta vangaveltna um þetta margrædda fyr-
irbæri list. Um hvað snýst hún? Er það þegar
listamaður á hvaða sviði sem er verður sjálfur
eins og ósýnilegur en þó alltumlykjandi hluti af
verkum sínum? Eins og Kristinn gerði sann-
arlega þetta kvöld?
Það er ekki oft sem maður á völ á að standa í
návígi við listamenn eins og Kristin. En þegar
tækifærið býðst verður maður ekki samur eftir.
LAOpera/Robert Millard
Seiður söngsins Kristinn Sigmundsson
krýndur kórónu á sviðinu í Los Angeles-
óperunni ásamt Lindu Watson í hlutverki Ís-
oldar og John Treleaven í hlutverki Tristans.
Gott samstarf „Hann er bestur! Þetta hef ég reynt að segja ykkur í meira en tuttugu ár!“ seg-
ir Jónas Ingimundarson (t.v.), sem oft hefur leikið undir söng Kristins Sigmundssonar.
Hvar og hvenær 2008
2. janúar - 3. febrúar: Los Angeles
3. febrúar - 9. mars: New York
10. mars - 17. mars Amsterdam
20. mars - 22. mars Bonn
22. mars - 9. apríl Ísland
9. apríl - 8. maí New York
16. maí - 29. júní Genf
29. júní - 7. júlí Tanglewood
7. júlí - 10. ágúst Ísland
10. ágúst - 14. ágúst Chicago
15. ágúst -byrjun - september Ísland
Byrjun september - 24. desember París
» Paul sagði ennfremur við
mig að söngur væri tilfinn-
ingatúlkun á hæsta stigi og að
skyldur mínar sem söngvara
væru þær að láta aldrei glepj-
ast til að syngja án fullrar inni-
stæðu. Hann hreinlega bann-
aði mér að syngja öðruvísi.
Það er ekki síst þetta uppeldi
hjá honum sem ég hef haft að
leiðarljósi æ síðan.