Morgunblaðið - 24.02.2008, Blaðsíða 16

16 SUNNUDAGUR 24. FEBRÚAR 2008 MORGUNBLAÐIÐ
Skráning hefst 8:30 og málþinginu lýkur 16:30.
Í boði verða áhugaverð erindi um:
 Skólastarf fyrir og eftir Olweus
 Einelti minnkar jafnt og þétt. Hvað gerum við?
 Hlutverk Olweusaráætlunarinnar við sameiningu skóla
 Olweusaráætlunina 2002-2008
 Hlutverk Olweusarverkefnisins í í teymisvinnu
Að málþingi loknu verða veitingar í boði.
nánar
á
olw
eus.is
Eftir hádegi verða fjölbreyttar málstofur.
Málþing um
Olweusarverkefnið
haldið í SKRIÐU í nýbyggingu Kennaraháskólans við Stakkahlíð
29. febrúar 2008
GEIR H. HAARDE
ótrúlegur sveigjanleiki og mögu-
leikar á miklu meiri viðbragðsflýti
en víða annars staðar, t.d. í ESB.
Það getur skipt sköpum þegar nýj-
ar aðstæður skapast. Þetta á bæði
við um hið opinbera kerfi, stjórn-
sýsluna, og fyrirtækin – að geta
verið fljót að snúa sér við og
bregðast við nýjum aðstæðum. Hér
er stutt á milli manna og auðvelt
að vera í sambandi.“
Engin patentlausn til
– Talað hefur verið um að smæð
krónunnar hamli íslensku efna-
hagslífi. Þú hefur sagt að ekki
komi til greina að taka einhliða
upp evru, en stendur til að taka
stefnu Sjálfstæðisflokksins varð-
andi aðild að ESB aftur til skoð-
unar?
„Það eru engin áform um það.
Ekki er nema tæpt ár síðan skilað
var glænýrri úttekt á þessum mál-
um í skýrslu Evrópunefndarinnar
þar sem þessi mál eru rannsökuð
og reifuð til hlítar. Ekkert hefur
gerst í umhverfinu sem kallar á
endurskoðun á þessari afstöðu. Í
ríkisstjórninni eru uppi ólík við-
horf, við viðurkennum það, og á
meðan er samkomulag um að
hreyfa sig ekki gagnvart ESB á
þessu kjörtímabili.
Það er mjög mikilvægt að menn
rugli ekki saman þeim efnahags-
aðstæðum, sem við horfumst í
augu við núna, við það sem kynni
að fylgja aðild að ESB. Slík aðild
er engin lausn á þeim vanda sem
við er að fást í dag vegna þess að
það tæki mörg ár að undirbúa að-
ild að ESB og myntbandalaginu ef
menn tækju stefnuna á það.
En auðvitað er það rétt, sem
kemur fram í spurningu þinni, að
smæð krónunnar sem gjaldmiðils
er ókostur. En samt ekki eins mik-
ill ókostur og myndi fylgja ESB-
aðild eins og sakir standa. Ég hef
lagt á það áherslu að þessi ákvörð-
un hljóti að byggjast á hags-
munamati en ekki tilfinningasemi.
Krónan er ekkert ýkja gömul sé
litið til Íslandssögunnar allrar en
hún er hinsvegar mikilvægt tæki
sem við notum til að greiða fyrir
viðskiptum og sem mælieiningu í
þeim.“
– Myndast þá ekki tvöfalt hag-
kerfi?
„Nei. Við höfum hins vegar í
nokkur ár heimilað fyrirtækjum að
gera upp reikninga sína í erlendum
gjaldmiðli. Og þú verður að athuga
að 219 fyrirtæki nýta sér það, en
þar af notast 112 við Bandaríkja-
dollar, 77 evruna, 21 sterlingspund
og svo eru ýmsir aðrir gjaldmiðlar
notaðir í þessu skyni af færri fyr-
irtækjum, m.a. norsk króna, jen og
Kanadadollar. Álviðskipti fara öll
fram í dollurum og eru mjög vax-
andi um þessar mundir, þar með
gjaldeyristekjur í dollurum. Ferða-
þjónusta og flugstarfsemi fer fram
í dollurum og við erum stór á því
sviði. Sjávarafurðir okkar eru ekki
aðeins seldar í evrum, heldur einn-
ig pundum og jenum, auk dollara.
Við verðum að sætta okkur við að
það er engin patentlausn í þessu
og horfast í augu við staðreynd-
irnar sem liggja fyrir.“
– Tregða Seðlabankans til að
lækka stýrivexti og peninga-
málastefnan hefur sætt gagnrýni.
„Stýrivextirnir eru háir vegna
þess að verðbólga hefur verið mik-
il. Við teljum góðar líkur á því að
með kjarasamningum sé búið að
skapa grundvöll fyrir vaxtalækkun.
Hvað varðar umgjörðina um pen-
ingamálastefnuna er hún ekki ýkja
gömul og tæplega komin full
reynsla á hana. Það eru heldur
ekki margar leiðir færar en auðvit-
að eigum við að vera opin fyrir
betri möguleikum ef þeir eru fyrir
hendi.“
– Þú tekur ekki undir gagnrýni
á Seðlabankann?
„Nei, ég hef reyndar þá stefnu
að tjá mig ekki um vaxtaákvarðan-
ir hans. Seðlabankinn er og á að
vera sjálfstæður gagnvart rík-
isstjórninni og það er ekki heppi-
legt að ráðamenn gagnrýni stefnu
bankans opinberlega.“
– Telurðu hættu á gengishruni
krónunnar?
„Ég tel þá hættu ekki fyrir
hendi.“
Breyti ekki um stjórnunarstíl
– Eftir því hefur verið tekið að
þingmenn og ráðherrar Samfylk-
ingarinnar hafa talað opinberlega
fyrir málum sem ganga í berhögg
við stefnu samstarfsflokksins og
jafnvel ríkisstjórnarinnar.
„Við horfumst í augu við þá
staðreynd að flokkarnir hafa ekki
sömu stefnu í ýmsum málum,
þ.m.t. Evrópumálum. En kveðið er
á um málamiðlanir þar sem þeirra
er þörf í stjórnarsáttmála okkar og
hann gildir þar til annað verður
ákveðið.
Hvað varðar yfirlýsingar ein-
stakra manna tökum við þær mis-
jafnlega hátíðlega. Það er ekkert
skrýtið að flokkur, sem ekki hefur
áður komist í ríkisstjórn, með ein-
staklinga sem ekki hafa verið ráð-
herrar, vilji láta í sér heyra. Við
hin höfum kannski minni þörf fyrir
það eins og sakir standa. Það er
svo smekksatriði hvað menn ganga
langt í að lýsa skoðunum í málum,
sem vitað er að ekki er samstaða
um í ríkisstjórn. Sjálfstæðismenn
hafa haft þann háttinn á að vera
ekki að flagga slíkum málum og ég
held að það fari best á því.
Stjórnarsamstarfið hefur gengið
ljómandi vel. Við höfum þurft að
takast á við óvænt áföll á borð við
kreppu á fjármálamörkuðum heims
og gríðarlegan aflabrest hér
heima, jafnframt því að hrinda
stefnuyfirlýsingunni í framkvæmd.
Það er ekki hægt að skrifa inn í
stjórnarsáttmála nema lítinn hluta
þeirra mála sem tekist er á við.
Margt óvænt kemur upp og þá
reynir á samstarf flokka. Ég tel að
vel hafi til tekist og nefni sem
dæmi samstarfsyfirlýsinguna
vegna kjarasamninganna, en að
baki henni lá mikil vinna rík-
isstjórnarflokkanna og einnig gott
samstarf við aðila vinnumarkaðar-
ins.“
– Þú hefur verið gagnrýndur
fyrir að ganga ekki nógu ein-
arðlega fram í erfiðum málum sem
leiðtogi flokksins.
„ Það hefur hver maður sinn
háttinn á og mér hefur gengið vel
að vinna með fólkinu í Sjálfstæð-
isflokknum og öðrum samstarfs-
mönnum mínum í stjórnmálum. Og
ég hyggst ekkert breyta um
stjórnunarstíl þó að hann falli ekki
öllum í geð. Ég ber mig að við að
stjórna ríkisstjórninni og flokknum
eins og best hæfir persónuleika
mínum og læt hvorki andstæðinga
mína né almannatengslamenn
segja mér fyrir verkum.“
– Áttirðu að grípa með meira af-
gerandi hætti inn í deilurnar sem
mynduðust í borgarstjórn?
„Nei.“
– Er álver að rísa í Helguvík?
„Umhverfið er breytt að því
leyti að ákvarðanir um uppbygg-
ingu á þessu sviði eru ekki lengur
stjórnvaldsákvarðanir með sama
hætti og eitt sinn var. Um þetta
gilda ákveðnar leikreglur og ef fyr-
irtæki vill fara út í starfsemi af
þessu tagi er sú ákvörðun við-
skiptalegs eðlis af þess hálfu, en
hlýtur samt að byggjast á þeim al-
mennu skilmálum sem sett eru í
regluumhverfi um þau mál. Þá
verður framkvæmdin að uppfylla
skilyrði sveitarfélaga í skipulags-
málum, standast umhverfismat og
svo þarf að vera búið að tryggja
orku til starfseminnar frá orkuselj-
endum sem nú eru í samkeppni
innbyrðis um viðskipti sem þessi.
Þetta er staðan formlega séð en
ég leyni því ekki að ég tel að það
væri mjög heppilegt fyrir þjóð-
arbúskapinn, eins og horfurnar eru
núna, að stórframkvæmdir á borð
við Helguvík færu af stað og sama
má segja um fyrirhugaðar stór-
framkvæmdir á Bakka við Húsa-
vík, sem að öllum líkindum yrðu
tveimur árum síðar. Ekki er því
talað um að allt fari í gang sam-
tímis.
Síðan vitum við að ýmsir fleiri
aðilar hugsa sér til hreyfings á
þessum markaði sem orkukaup-
endur, þar á meðal Alcan í
Straumsvík, sem eflaust vill kaupa
meira rafmagn en nú er, og síðan
nýir aðilar eins og netþjónabú á
Keflavíkurflugvelli og hugsanlega
fyrirtæki sem vilja byggja upp
starfsemi í Þorlákshöfn. Út frá
sjónarmiðum um efnahagslegt
jafnvægi, sem ríkisstjórninni ber
að stefna að, verður að beita al-
mennum aðgerðum til að stýra
þessu, ekki banna einum að byggja
en ekki öðrum. Ég tel að álver á
Bakka við Húsavík myndi hafa
gríðarlega mikla þýðingu fyrir allt
Norðausturland, svæðið í kringum
Húsavík og með Vaðlaheið-
argöngum hafa áhrif við Eyjafjörð
og jafnvel lengra vestur á bóginn.“
– Næst samstaða við Samfylk-
inguna, þ.á m. umhverfisráðherra?
„Engin ástæða er til að gera því
skóna að við getum ekki leyst
hugsanlegan ágreining. Og ráð-
herrar starfa innan þess lagaum-
hverfis sem um ráðuneytin gildir.
En vissulega eru skiptar skoðanir
innan Samfylkingar og Sjálfstæð-
isflokks um hversu æskilegt er að
stofna til nýrrar stóriðju. Ef fram-
kvæmdin er réttum megin við
strikið í umhverfismálum tel ég
hinsvegar slíkar framkvæmdir
mikilvægar í atvinnuuppbyggingu
og tekjuöflun fyrir þjóðarbúið.“
– Telurðu að þjóðin sé móttæki-
legri fyrir álveri núna en áður?
„Ég held að það blasi við, ef
samdráttur er í þjóðarbúskapnum
og jafnvel atvinnuleysi í uppsigl-
ingu, að þá breytist afstaða al-
mennings til atvinnuskapandi
framkvæmda.“
ESB ekki fyrirmynd
– Hefur afstaða Sjálfstæð-
isflokksins breyst til kvótakerfisins
í kjölfarið á áliti mannréttinda-
nefndar Sameinuðu þjóðanna?
„Nei, ekki í grunninn. Ég tel að
álitið haggi því ekkert enda er þar
talið eðlilegt og réttmætt að
stjórna aðganginum að fisk-
veiðiauðlindinni og ekki bent á
betri leiðir þó að gerðar væru at-
hugasemdir við úthlutunina.
Auðvitað er kvótakerfið ekki
fullkomið, á því eru ýmis göt og
frávik, eitt af því er byggðakvót-
inn. En nú hafa þeir sem stunda
þessa atvinnugrein tekið á sig
miklar skerðingar og skerðingar
hafa verið algengari en viðbætur á
þeim tíma sem kerfið hefur verið í
gildi. Þeir sem taka núna á sig
þriðjungsskerðingu í þorskafla-
heimildum geta ekki búið við óör-
yggið sem fylgir því ef þeir geta
ekki treyst því að þeir muni njóta
þess ávinnings þegar ástandið
batnar á nýjan leik.
Mikið var talað um kvótakerfið
fyrir kosningarnar 2003 en lítið
sem ekkert í síðustu kosningum.
Ég held að erfitt sé að finna annað
kerfi sem tekur þessu fram enda
höfum við ekki fundið það hjá öðr-
um þjóðum. Þvert á móti hafa
menn leitað hingað um fyrirmyndir
þegar kemur að því að standa
skynsamlega að fiskveiðistjórnun. Í
það minnsta getur ESB ekki verið
nein fyrirmynd því sameiginlega
fiskveiðistefnan hjá þeim hefur
siglt í strand og engum árangri
skilað.“
Bitbein Geir segir ómögulegt að Íbúðalánasjóður sé endalaust deiluefni.
Árvakur/Kristinn Ingvarsson
»Ekki ástæða til að gera því
skóna að bankar hér séu í hættu