Morgunblaðið - 09.03.2008, Síða 50

50 SUNNUDAGUR 9. MARS 2008 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
✝ Jóhanna BóelSigurðardóttir
fæddist í Njarðvík
15. ágúst 1921. Hún
lést á hjúkr-
unarheimilinu
Sunnuhlíð í Kópa-
vogi 31. janúar síð-
astliðinn. Foreldrar
hennar voru Sig-
urður Böðvarsson
frá Þorleifsstöðum í
Rangárvallasýslu, f.
14. september 1893,
d. 22. ágúst 1968, og
Steinunn Magn-
úsdóttir frá Nýlendu á Eyr-
arbakka, f. 25. maí 1898, d. 10. des-
ember 1985. Þau skildu. Systkini
Jóhönnu eru Guðmundur, f. 11.
febrúar 1920, d. 26. nóvember
1984, Böðvar Helgi, f. 13. ágúst
1922, d. 3. september 1929, Magnea
dóttir Rannveigar, Kolfinna Katla,
og 3) Þuríður Hearn, f. 14. nóv-
ember 1983. Jo Ann giftist Jóni
Kristjáni Brynjarssyni 15. maí
1999. Jóhanna Bóel og Samuel Em-
mett skildu árið 1959 og þá flutti
Jóhanna Bóel heim til Íslands með
Jo Ann og hafa þær búið hér síðan.
Jóhanna hóf störf á Kópavogs-
hæli 1. janúar 1961, hóf þar nám og
útskrifaðist sem gæslusystir árið
1963. Jóhanna starfaði á Kópa-
vogshæli til ársins 1989. Hinn 17.
júní 1994 var Jóhanna Bóel heiðr-
uð, fyrir störf sín í þágu þroska-
heftra, hinni íslensku fálkaorðu.
Hinn 18. maí 2005 var Jóhanna Bó-
el gerð að heiðursfélaga í Þroska-
þjálfafélagi Íslands fyrir frum-
kvöðlastarf í þágu þroskaþjálfa.
Útför Jóhönnu Bóelar fór fram
8. febrúar, í kyrrþey að hennar
ósk.
Ingibjörg, f. 29. ágúst
1925, d. 3. nóvember
2006, og Svava, f. 18.
október 1927.
Jóhanna Bóel gift-
ist Samuel Emmett
Hearn jr. 5. júlí 1945
og þau fluttust til
Bandaríkjanna. Dótt-
ir þeirra er Jo Ann
Hearn, f. 25. sept-
ember 1953, maki
Magnús Kjartansson,
f. 2. júní 1951, þau
skildu. Börn þeirra
eru: 1) Jóhanna Bóel
Bergmann Hearn, f. 31. janúar
1973, gift Guðjóni Bergmann, barn
þeirra Daníel Logi, fyrir átti Jó-
hanna Bóel dótturina Báru Stein-
unni, 2) Kjartan Hearn, f. 10. júní
1977, kvæntur Rannveigu Jóns-
dóttur, dóttir þeirra Iðunn Ösp og
Amma mín, ég á þér svo mikið að
þakka. Þessa dagana streyma fram
minningar um ljúfar samverustund-
ir okkar.
Mér fannst svo gaman að fá að
gista hjá ömmu Hönnu. Ég fékk
greiðan aðgang að klæðaskáp þínum
og klæddi mig upp í kjólunum sem
þú áttir og vafði mig meira að segja
inn í eldhúskappa og alltaf var ég
jafn glæsileg að þínu mati. Við nöfn-
urnar fórum svo saman í bæinn, far-
arskjótinn var strætó þar sem þú
tókst aldrei bílpróf og þá var ekki
hægt annað fyrir svona hefðardöm-
ur en að fá sér kakó og vöfflur á
Hressingarskálanum. Yndislegar
stundir. Ég á margar minningar
sem ég get yljað mér við þegar sökn-
uðurinn hellist yfir. Umfram allt vil
ég minnast þess sem þú veittir mér
til að takast á við lífsgönguna sem
getur verið torfarin og brött á milli
þess sem allt gengur vel.
Amma mín, þú sýndir aga, kjark
og kærleika í lífi og starfi. Að eiga
fyrirmynd eins og þig hefur gefið
mér þann styrk og trú á að ég geti
látið drauma mína rætast. Þú sýndir
kjark og þor með því að ferðast til
Ameríku í lok stríðsins til að vera
með afa, aðlagast framandi aðstæð-
um og enn meiri kjark þegar þú
komst aftur heim til Íslands með
mömmu til að hefja nýtt líf. Þú
fannst köllun þína í starfi með
þroskaheftum einstaklingum sem
nutu góðs af kærleika þínum og
þrautseigju sem þú nýttir til að berj-
ast fyrir tilveru þeirra. Á deild 20 á
Kópavogshæli varð ég vitni að ein-
stakri umönnun sem þú veittir börn-
unum og hugsaði hvað það var nú
gott að þú værir þarna hjá þeim, því
þú værir svo góð. Ég hafði alltaf ver-
ið stolt af starfsvali þínu en þér var
veitt sönn viðurkenning á ævistarfi
þínu hinn 17. júní 1994, þegar þér
var veitt fálkaorðan fyrir störf þín í
þágu þroskaheftra. Þér þótti vænt
um viðurkenninguna en vildir nú
ekki vera að flagga henni. Um það
leyti sem þú hættir að vinna fæddist
Bára Steinunn dóttir mín. Við
bjuggum hjá þér í nokkur góð ár.
Mikið hafðir þú gaman af því og þið
urðuð svo nánar, þú og langömmu-
barnið þitt. Þú þreyttist aldrei á því
að segja frá þegar Bára var að koma
inn til þín á nóttinni „með dængina
og doddann“. Á síðari árum þegar
Daníel Logi kom í heimsókn til þín á
Skjólbrautina, vissi hann alveg að
amma Hanna átti handa honum ein-
hvern mola, annað hvort nammi eða
hann fékk að rölta upp í eldhús og fá
kex. Daníel og Bára eiga um sárt að
binda þessa dagana því þú hefur átt
svo mikið í þeim og söknuðurinn er
mikill. Daníel er svo ánægður að
hann eigi góða mynd af þér þar sem
þú ert farin til Guðs. Annað slagið
kemur hjá honum „en ég elska
ömmu Hönnu svo mikið“ en svo
minnist hann þess að þú og Gulli afi
eru hjá Guði og þá er hann sáttur.
Þig hlakkaði svo mikið til að fá að
vita hvort barnið sem ég geng með
væri stelpa, þig grunaði það. Þú
hafðir rétt fyrir þér en ég náði ekki
að segja þér frá því. Við höfum alltaf
verið nánar, borið sama nafn, þannig
það var við hæfi að þú laukst ævi-
göngu þinni á afmælisdaginn minn.
Amma mín, ég þakka þér fyrir
gjafirnar sem þú veittir mér og ég
mun hafa aga, kjark og kærleika að
leiðarljósi þegar ég tekst á við fram-
tíðina.
Þín nafna,
Jóhanna Bóel.
Nú leggur þú á hinn ljósa vog,
sem liggur á milli stranda.
Þér verður fagnað af vinum, þar
sem verðir himnanna standa,
sem alkomnum bróður, úr útlegð, heim
af eyðimörk reginsanda.
En þín við minnumst með þökk í hug
sem þess sem við líkjast viljum.
Og fetum veginn í fótspor þín,
hve fátt og smátt, sem við skiljum.
Það léttir þá raun að rata heim
í reynslunnar hörkubyljum.
(Kristján frá Djúpalæk.)
Þegar ég las yfir þetta ljóð, staldr-
aði ég við tvær línur:
„En þín við minnumst, með þökk í
hug / sem þess sem við líkjast vilj-
um.“
Það er ekki ofsögum sagt að það
væri gott að líkjast Hönnu, svo
hjálpsöm, fórnfús og góð var hún.
Hún var þroskaþjálfi að mennt og
vann mörg ár á Kópavogshæli. Þeg-
ar maður hugsar til baka hvarflar að
manni hversu mörg börn hún átti,
hún leit á sína vistmenn sem sín
börn, það voru börn sem mig minnir
að hafi verið fjölfötluð og þurftu þar
af leiðandi mikla umönnun. Ekkert
var of gott fyrir þau, það sýndi vinna
hennar með þau og oft voru vanda-
málin í huga hennar þegar heim var
komið.
Enda fundu aðstandendur hvað að
þeim snéri. Þeir stóðu fyrir því að
hún fékk viðurkenningu fyrir gott og
fórnfúst starf. Fálkaorðan var henni
veitt 17. júní 1994 og hafi einhver
orðið hissa þá var það hún. Henni
fannst hún ekkert hafa til unnið, en
aðrir sáu það og henni þótti mjög
vænt um þessa viðurkenningu.
Það voru 6 ár á milli okkar systr-
anna, það gat orðið viss meiningar-
munur á þessum árum, en aldrei
fundum við það, ég man aldrei að
okkur hafi orðið sundurorða. Ekki
það að við höfðum sjálfstæðar hugs-
anir og vilja, en það varð aldrei að
ágreiningsefni.
Hún var ein af þeim sem allt vildu
gera fyrir aðra og var alltaf tilbúin.
Hún fékk þó sinn skammt af mót-
læti og sjúkdómum, en alltaf reis
hún upp, þar til nú, þegar aldur og
veikindi höfðu betur.
Um árabil bjó hún með móður
okkar og hugsaði um hana. Ég hefi
oft þakkað henni fyrir hversu góð
hún var við mömmu en það er aldrei
ofþakkað, ég vil enn og aftur færa
henni þakkir fyrir allt sem hún gerði
fyrir hana, sem hefði kannski átt að
deilast á mig líka.
Ég veit að góður Guð hefur tekið
vel á móti henni, og nú er hún laus
við öll veikindi og amstur.
Ég þakka þér öll árin elsku Hanna
mín og megi Guð geyma þig og
styrkja fjölskyldu þína.
Svava systir.
Við leggjum blómsveig á beðinn þinn
og blessum þær liðnu stundir
er lífið fagurt lék um sinn
og ljúfir vinanna fundir
en sorgin með tregatár á kinn
hún tekur í hjartans undir.
Við þökkum samfylgd á lífsins leið
þar lýsandi stjörnur skína
og birtan himneska björt og heið
hún boðar náðina sína
en Alfaðir blessar hvert ævinnar skeið
og að eilífu minningu þína.
(Vigdís Einarsdóttir.)
Það fyrsta sem okkur systrunum
dettur í hug þegar við hugsum um
Hönnu frænku er hvað hún var alltaf
góð. Góðmennskan gjörsamlega
skein af henni. Það var alltaf stutt í
brosið og henni þótti svo vænt um
þau skipti sem við komum í heim-
sókn, sem við vildum að hefðu getað
verið fleiri. Við þökkum þér sam-
fylgdina, elsku Hanna, og biðjum
góðan Guð að geyma þig og styrkja
fjölskyldu þína.
Bára Hlín og Svava Huld.
Jóhanna var eftirminnileg kona,
bæði góð og glöð sem sinnti sínu
starfi betur en nokkurn getur grun-
að sem ekki fékk að kynnast því. Við
fjölskyldan urðum þeirrar gæfu að-
njótandi að fá að kynnast Jóhönnu
sem deildarstjóra á hjúkrunardeild
Kópavogshælis, deild 20.
Óli sonur okkar sem dvaldist þar
mestan hluta ævi sinnar, fluttist með
okkur frá Svíþjóð um fimm ára ald-
ur, mikið fatlaður og mjög veikur,
þannig að líf hans hékk oft á blá-
þræði. Það er okkur mjög minnis-
stætt þegar við komum með hann
um miðja nótt inn á deild 20, illa
haldinn eftir ferðalag sem varð langt
og strangt vegna seinkana og nið-
urfellinga á flugi. Þarna tók Jóhanna
við honum og fleira gott fólk, en hún
mætti alveg sérstaklega til að taka
við nýju barni inn á sitt heimili, en
þau urðu öll hennar sem dvöldust
þar.
Eins og við kynntumst Jóhönnu
var hún bæði lítil og fíngerð að sjá,
en þeim mun risavaxnari í verkum
sínum. Að okkar mati hafði hún ein-
hverja sérgáfu og innsýn þegar kom
að umönnun fatlaðra einstaklinga.
Í okkar tilfelli varð það næstum
kraftaverk sem gerðist, en á ör-
skömmum tíma breyttist Óli úr illa
höldnum sjúklingi, í barn sem fór að
braggast. Þetta hafði þau áhrif á líf
okkar fjölskyldunnar, að líkja má við
umbyltingu. Fötlun Óla var samt
áfram til staðar, en afleiðingar henn-
ar breyttust gjörsamlega bæði fyrir
hann og okkur.
Jóhanna var ekki síður skilnings-
rík á aðstöðu fjölskyldna barnanna,
enda hafði hún átt langa og stranga
en gæfuríka ævi, þar sem gæfa
hennar var fyrst og fremst hennar
smíðaverk.
Jóhanna var þroskaþjálfi að
mennt, deildarstjóri deildar 20 á
Kópavogshæli, upp undir tvo áratugi
en vann mun lengur við umönnun
fatlaðra.
Við lok starfsævi Jóhönnu var hún
sæmd fálkaorðunni úr hendi Vigdís-
ar Finnbogadóttur, og er sennilega
enn ein af fáum hversdagshetjum
sem hlotið hafa þann heiður fyrir
störf sín sem unnin eru af einstakri
færni, auðmýkt og í kyrrþey. Þannig
vildi hún líka ljúka sínu jarðlífi, en
hún hafði óskað eftir því að verða
jarðsungin í kyrrþey.
Við fjölskyldan, og við vitum að
við tölum einnig fyrir fjölda annarra
foreldra og systkina, sendum dóttur
Jóhönnu, Jo Ann og allri fjölskyldu
Jóhönnu okkar innilegustu saknað-
ar- og samúðarkveðjur. Megi minn-
ingin um einstaka manneskju lengi
lifa.
Unnur Ólafsdóttir
og Þórarinn Eldjárn.
Haft hefur verið á orði að það sé
eins með verðleikana og fljótin.
Þeim mun dýpri sem þau eru, þeim
mun hljóðar falla þau. Jóhanna Sig-
urðardóttir þroskaþjálfi var gott
dæmi um það. Yfirbragð hennar bar
vott um hógværð og æðruleysi, ör-
yggi og festu. Þannig birtist hún
mér frá fyrsta degi. Ég var tuttugu
og fjögurra ára þegar mér var út-
hlutað plássi á sjúkradeild barna-
deildar Kópavogshælis til starfs-
þjálfunar í námi við
Þroskaþjálfaskóla Íslands. Ég vissi
ekki þá að framundan var reynslu-
tími sem átti eftir að móta líf mitt og
viðhorf til frambúðar. Viðfangsefni
starfsins voru að annast ung lang-
veik og mikið fötluð börn. Mér verð-
ur oft hugsað til þessa tíma.
Hvernig ég varð endurtekið vitni
að heilindum, kærleika og styrk
Hönnu og áhrifum fordæmisins sem
hún jafnan sýndi. Í vinnubrögðum
hennar var að finna einhverja þá
visku sem erfitt er að öðlast í fræð-
unum einum sér. Að horfast daglega
í augu við lífsbaráttu fatlaðra lang-
veikra barna hafði meitlað skýr
grundvallarviðhorf og mótað hjarta-
lagið.
Hanna var einn af fyrstu þroska-
þjálfum landsins. Starfsstéttar sem
hefur valið að taka sér stöðu með
fötluðu fólki í lítt sýnilegum störfum
og of fáir skynja hversu verðmæt
eru. Stéttar sem þrátt fyrir að hafa
fáa innanborðs hefur áorkað að gjör-
bylta lífsskilyrðum fatlaðra og að-
standenda þeirra.
Hanna er í hópi nokkurra for-
göngumanna eins og Sesselju á Sól-
heimum og Önnu Þórarins sjúkra-
þjálfara sem, þó gengnir séu, setja
enn mark sitt bæði á fólk og fræði
innan málefna fatlaðra. Þeir létu
verkin tala, gengu ófá aukaskrefin.
Þeir gerðu það sem þeir gerðu – ein-
faldlega vegna þess að það var rétt!
Það átti seinna fyrir mér að liggja
að kenna við Þroskaþjálfaskóla Ís-
lands og svo á Þroskaþjálfabraut
Kennaraháskóla Íslands. Í þeim
störfum tel ég til forréttinda að hafa
vitnað og tekið þátt í störfum eins og
á deild tuttugu og notið leiðsagnar
Hönnu.
Ég veit ég tala fyrir munn margra
þroskaþjálfa þegar ég þakka af heil-
um hug óeigingjarnt lífstarf í þágu
fatlaðra barna og þá hvatningu sem
þroskaþjálfastéttin hlýtur að finna í
hugsjónum hennar og góðum verk-
um.
Aðstandendum votta ég mína
dýpstu samúð.
Kristín Lilliendahl.
Jóhanna Bóel Sigurðardóttir
✝ Helgi Þorvalds-son fæddist á
Bakka í Ölfusi 14.
júní 1921. Hann lést
1. febrúar síðastlið-
inn á sjúkrahúsi Sel-
foss. Foreldrar hans
voru Málfríður Sig-
urðardóttir frá Eyr-
arbakka, f. 16. mars
1898, d. 29. júlí
1978, og Þorvaldur
Jónsson frá Alviðru
í Ölfusi, f. 25. apríl
1894, d. 30. okt.
1955. Systkini
Helga eru Steinþóra, f. 25. júlí
1922, d. 13. des. 1991, Sigurjón, f.
15. sept 1924, Guð-
geir, f. 27. apríl
1926, d. 21. des.
1988, Margrét Sig-
ríður, f. 1928, lést
sama ár, Sigurður,
f. 24. sept. 1934, og
Þorbjörg Hulda, f.
21. feb. 1940.
Helgi bjó með for-
eldrum sínum frá
1930 á Gamla-
Hrauni á Eyr-
arbakka og áfram
eftir lát þeirra til
dauðadags.
Útför Helga fór fram frá Eyr-
arbakkakirkju 9. febrúar.
Hinn 9. febrúar sl. var sveitarhöfð-
inginn Helgi Þorvaldsson bóndi á
Gamla-Hrauni II jarðsettur á Eyrar-
bakka. Undirritaður naut þeirra for-
réttinda að vera tvö sumur í sveit hjá
Helga og Málfríði móður hans, og á
þeim báðum margt að þakka frá þeim
tíma: Varð fyrir áhrif þeirra að sönn-
um landsbyggðarmanni og vini Suð-
urlands. Vinirnir í Kópavogi fóru
flestir í sveit á sumrin, og því mikill
fengur að Hulda systir Helga og svil-
kona Ragnhildar systur gat útvegað
pláss fyrir drenginn á Eyrarbakka til
að upplifa ekta sveitalíf og fullorðnast
við að hleypa heimdraganum.
Heimilið á Gamla Hrauni var sann-
arlega vel rekið: Allt í föstum skorð-
um og á sínum stað; matmálstímar,
mjaltatímar, vinnutími og verklag
sem seint líður úr minni, og umgengni
og þrifnaður til fyrirmyndar. Dagarn-
ir hófust undantekningalaust á hafra-
graut og lýsi, síðan þéttsetnir verk-
um, enda ekkert slór liðið.
Lífsklukkan á Gamla- Hrauni gekk í
takt við náttúruna, og búskapurinn
sjálfbær og lífrænn, þótt með gamla
laginu væri. Rafmagn á bænum, en
ekki eina einustu mótorvél eða bíl að
finna. Kartöfluræktin fastur liður og
næringin í jarðveginum bæði kúa-
mykja og þari sem skilaði Helga
vænni uppskeru og stórum kart-
öflum: Plægt með hestum, síðan sett
niður og tekið upp með höndunum, en
kartöflurnar keyrðar heim í hús á
hestvagni. Annan hvern dag farið
með mjólkina á mjólkurpallinn við
þjóðveginn sömuleiðis á hestvagni.
Heyjað með hestasláttuvélum, þar
sem tveir hestar voru við vélina;
rakstrarvél og snúningsvél, en heima-
smíðaður heyvagn með dráttarklár-
um beitt fyrir til að koma göltunum
heim í grjóthlaðna hlöðuna.
Helgi var hagleiksmaður mikill og
ófá klukkuverkin, sjónaukarnir og
vélarnar sem hann gerði við fyrir
sveitunga sína. Hann útbjó meira að
segja sjálfur eigin rafmagnsgirðingu
til þess að halda kúnum innan nýgres-
is en bar fyrst kúahland á túnið til að
auka sprettuna. Helgi naut nærver-
unnar við sjóinn og brimið við Eyr-
arbakka, án síma eða sjónvarps og lét
sig dreyma um að gera upp súðbyrtan
bát sem hann átti í bátaskýlinu, og
dyttaði að yfir vetrartímann. Ekki er
undirrituðum kunnugt um hvort bát-
urinn fór á flot. En sjóvarnargarður-
inn við bæinn rofnaði stundum í mikl-
um óveðrum á veturna svo að flæddi
inn á bæjartúnin og Helgi gerði við
sjálfur. Návistin ein við þessi stór-
brotnu náttúruöfl nægileg áminning
til þess að halda sig á þurru landi fóst-
urjarðarinnar. Þrisvar í viku var
drengurinn sendur á hjóli til Eyrar-
bakka til að versla í Laujabúð og KÁ,
ná í blöðin til Péturs veðurathuganda
og kaupa fisk. Í lok heyskapar fórum
við Helgi saman á hestvagni til Eyr-
arbakka og náðum í gróft salt fyrir
heyið í hlöðunni. Forréttindi að upp-
lifa þessa fornu búsetuhætti við hlið
Helga bónda, og leitt að hafa ekki bor-
ið gæfu til að halda sambandinu: En
minningin um dyggan vin og uppal-
anda lifir í hjarta drengsins, er eitt
sinn rambaði á fjörur hans og aldrei
varð samur aftur: Eins minningin um
hagleik sunnlensks bónda, seiglu
hans og tryggð við óblíða sjávarjörð
forfeðra sinna.
Páll Björgvinsson.
Helgi Þorvaldsson