Morgunblaðið - 15.05.2008, Blaðsíða 18

18 FIMMTUDAGUR 15. MAÍ 2008 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
Eftir Bergþóru Jónsdóttur
begga@mbl.is
ENDURKAST er yfirskrift sýningar
sem opnuð verður í Þjóðminjasafninu
kl. 17 á morgun. Þar verða ljósmyndir
eftir átta ljósmyndara úr nýstofnuðu
félagi þeirra: Félagi íslenskra sam-
tímaljósmyndara. Sýningarstjórar
eru Þorbjörg B. Gunnarsdóttir og
Inga Lára Baldvinsdóttir. Inga Lára
segir sýninguna helgaða listrænni
ljósmyndun. Ljósmyndararnir átta
eru Bára Kristinsdóttir, Bragi Þ. Jós-
efsson, Einar Falur Ingólfsson, Ívar
Brynjólfsson, Katrín Elvarsdóttir,
Pétur Thomsen, Spessi og Þórdís
Erla Ásgeirsdóttir.
Aðspurð um bakgrunninn og hug-
myndina að sýningunni, segir Inga
Lára að það fyrsta sem sameini lista-
mennina sé sú staðreynd að þeir eru
ljósmyndarar. „Þetta eru ljósmynd-
arar sem sinna listsköpun, en ekki
listamenn sem taka ljósmyndir við
myndlistarsköpun. Þetta er mikill
orðaleikur á íslensku. Innan þessa
ramma er fólk svo að gera mjög ólíka
hluti,“ segir Inga Lára og tekur
nokkur dæmi:
„Bragi Þór Jósepsson var fyrir til-
viljun að taka myndir á Keflavíkur-
flugvelli eftir að herinn var nýfarinn.
Hann ákvað þá að fara í heimilda-
vinnu þar, meðan svæðið var allt tómt
og áður en farið var að nota það undir
annað. Hann er með seríu af vell-
inum.
Pétur Thomsen dvaldi fyrir nokkr-
um árum á eyju við Pétursborg í
Rússlandi. Hann sýnir umhverf-
ismyndir þaðan.
Eitt verkið sker sig alveg frá hin-
um. Það er verk Einars Fals, mjög
persónulegt, og sýnir föður hans á
dánarbeði. Þetta eru ólíkar mynda-
syrpur og ekki um það að ræða að
ljósmyndararnir vinni út frá sameig-
inlegum hugmyndum.“
Yfirleitt ekkert fólk
En hvað segja myndirnar okkur
um listræna ljósmyndun á Íslandi í
dag? Inga Lára er spurð að því hvað
hún lesi um það úr verkunum á sýn-
ingunni. „Það sem mér finnst ein-
kenna þessa samtímaljósmyndara er,
að það er yfirleitt ekkert fólk í þeirra
myndum. Þau eru ekki að mynda
samfélagið eða samfélagsþróunina,
nema þá umgjörðina úr fjarlægð.
Þetta eru ekki heimildaljósmyndir,
þótt slíkar myndir geti alveg verið
byggðar á listrænum grunni.
Þá er þetta líka að vissu leyti
landamæralaus list. Ef við vissum
ekki að þetta væru Íslendingar, þá
gætu þessar myndir verið teknar af
ljósmyndurum hvar sem er í Vestur-
Evrópu.“
Inga Lára áréttar að ljósmynd-
urunum í hópnum hafi fundist ljós-
myndin sem myndlist eiga undir
högg að sækja. Hún nefnir þó viðtöl
við listamennina sem hafa verið í Les-
bók í vetur, þar sem þeir hafi viðrað
sýn sína á eigin ljósmyndun og stöðu
listrænnar ljósmyndunar á Íslandi.
Samtímis opnar sýning franska
ljósmyndarans Thomas Humery, Í
þokunni, með myndum sem hann hef-
ur tekið á Íslandi á síðustu árum.
Málþing á laugardag
Á laugardaginn kl. 11–17 verður
efnt til málþings í tengslum við sýn-
inguna, um íslenska samtíma-
ljósmyndun og viðfangsefnið reifað
frá ýmsum hliðum. Inga Lára tekur
dæmi: „Sigurjón Baldur Haf-
steinsson mannfræðingur er einn
frummælenda. Hann ræðir stöðu
fréttaljósmyndunar í dag. Það verður
að segjast eins og er að staða hennar
hefur versnað til muna ef horft er tíu
ár aftur í tímann. Í þá daga sá fólk til
dæmis mun oftar stærri ljós-
myndagreinar í Morgunblaðinu en er
í dag. Ég man eftir myndröðum þar
sem ljósmyndarar Morgunblaðsins
tóku fyrir ákveðin efni og fylgdu til
dæmis hjartaþega eftir eða unnu ljós-
myndaverkefni erlendis. Þetta var
gríðarlega öflug samtímaljósmyndun
og sterk,“ segir Inga Lára.
Eru þetta Íslendingar?
Aðrir fyrirlesarar eru Annette
Rosengren safnvörður við Nordiska
Museet í Stokkhólmi sem fjallar um
verkefni sem er unnið af áhuga-
ljósmyndurum, -rithöfundum og
söfnum; Linda Ásdísardóttir ís-
lenskufræðingur og safnvörður sem
varpar fram spurningunni: Eru þetta
Íslendingar? Hún ber saman ljós-
myndabækurnar Íslendingar með
ljósmyndum Sigurgeirs Sigurjóns-
sonar og Rætur rúntsins eftir hol-
lenska ljósmyndarann Rob Hornstra.
Persónusköpun beggja ljósmyndara
byggist á tengingu manns við um-
hverfi sitt og Linda veltir því fyrir sér
hvað gerist þegar náttúran er afmáð
úr persónuleika Íslendings.
Æsa Sigurjónsdóttir listfræðingur
kallar erindi sitt: Heimilisleysi og bú-
ferlaflutningar og spyr hver staða
ljósmyndarinnar sé innan íslenskrar
sjónlistasögu. Hjálmar Sveinsson út-
varpsmaður skoðar landið og sam-
félagið eins og það endurspeglast í
ljósmyndabókum, en í lokin segir
Margrét Hallgrímsdóttir þjóðminja-
vörður frá fyrstu verkefnaráðningu
Þjóðminjasafns Íslands í samtíma-
ljósmyndun.
Það er Ljósmyndasafn Íslands í
Þjóðminjasafninu sem stendur að
sýningunni og málþinginu í samvinnu
við Þjóðminjasafnið, en hvort tveggja
er liður í Listahátíð í Reykjavík.
Listahátíð í Reykjavík | Íslenskir samtímaljósmyndarar í Þjóðminjasafninu
Þetta eru ljósmyndarar
sem sinna listsköpun
Beita Mynd eftir Báru Kristinsdóttur.
Simulacra Mynd eftir Katrínu Elvarsdóttur.
Il y a Úr myndröð Péturs Thomsens frá Kronstadt í Rússlandi.Í TILEFNI af sýningu ljósmynd-
aranna átta í Þjóðminjasafninu
kemur út vegleg sýningarbók með
myndum þeirra og viðtölum sem
Sigrún Sigurðardóttir sagnfræð-
ingur tók við þá. Viðtölin hafa birst
í Lesbók Morgunblaðsins í vetur, en
ritstjórar bókarinnar eru Inga Lára
Baldvinsdóttir og Þorbjörg Br.
Gunnarsdóttir. Inngang ritar
Hjálmar Sveinsson.
Bók með mynd-
um og viðtölum
ÉG hef lengi verið talsmaður þess að
Vesper eftir Rachmaninoff væri flutt
hér á landi, enda eitthvert fegursta
kórverk sögunnar. Tónleikar í Hall-
grímskirkju mánudaginn 12. maí
voru því kærkomnir, en þar flutti
Mótettukór kirkjunnar verkið í heild
sinni. Er það í fyrsta sinn sem ég
heyri tónlistina í lifandi flutningi á Ís-
landi. Hljómeyki frumflutti hana
reyndar hérlendis í desember sl. en
því miður missti ég af því; gaman
hefði verið að bera þá túlkun saman
við tónleikana nú.
Rachmaninoff byggði Vesper að
miklu leyti á gömlum sálmalögum
eða kirkjutóni, en laglínur í verkinu
sem hann sjálfur samdi eru einnig
sterklega í anda rússnesku rétttrún-
aðarkirkjunnar. Engu að síður var
hann fyrst og síðast síðrómantíker
og það vill stundum gleymast þegar
Vesper er flutt. Ég hef heyrt all-
nokkrar upptökur af verkinu þar
sem einhvers konar tilfinningadofinn
helgislepjudrungi svífur yfir vötn-
unum, en það gerir tónlistina auðvit-
að karakterlausa, jafnvel leiðinlega.
Fyrir utan þetta er Vesper ekki
auðveld tónlist í flutningi, tæknilega
séð. Sumt í kórhlutanum er ein-
staklega flókið og má lítið bregða út
af til að útkoman bjagist. Auk þess
þarf óvanalega djúpan bassa í suma
kaflana og slíkir menn eru ekki á
hverju strái.
Það er því einkar ánægjulegt að
geta sagt frá því að söngur Mót-
ettukórsins kom undursamlega vel
út undir nákvæmri, en tilfinn-
ingaþrunginni stjórn Harðar Áskels-
sonar. Söngurinn var í senn tær og
kraftmikill, bæði fagurlega inn-
hverfur og gæddur sprengikrafti.
Jafnvægið hélst ávallt á milli ástríðu-
þrungins trúarhita og nostalgískrar
endurómunar hefða frá fyrri öldum.
Aðeins innblásinn stjórnandi á borð
við Hörð er fær um að galdra slíkan
hljóm út úr kórnum.
Á tónleikunum var verkið fleygað
með tónlesi, sem var að mestu í hönd-
unum á Vladimir Miller bassa. Tón-
lesið kom ágætlega út og setti músík-
ina í rétt samhengi. Segja má um
Miller að hann sé ofurbassi, hann
hefur óvanalega djúpa rödd, og skap-
aði hún einstæða stemningu í kirkj-
unni.
Bassaröddin var líka óspart notuð
í sjálfu verkinu. Reyndar man ég
ekki eftir öllum þessum bassalínum í
þeim upptökum sem ég hef heyrt, en
þegar haft er í huga að Rachmaninoff
sjálfur og nokkrir kollegar hans úr
píanódeildinni skreyttu oft hinar og
þessar tónsmíðar með aukaáttundum
í bassa fyrirgefst það auðveldlega.
Miller stóð sig í öllu falli með mikilli
prýði og átti stóran þátt í því hve
flutningurinn á verkinu var í heild
magnaður.
Aðrir einsöngvarar voru Nebojsa
Colic tenór og Auður Guðjohnsen alt.
Colic hefur safaríka, bjarta rödd sem
hæfir vel tónlist af þessum toga. Hins
vegar gætti nokkurs taugaóstyrks í
söng hans, sem olli því að hann var
ekki alltaf hreinn. Auður söng aftur á
móti sérlega fallega og skilaði sínu
litla hlutverki með sóma.
Í það heila voru þetta glæsilegir
tónleikar, og er aðstandendum hér
með þakkað fyrir að leyfa íslenskum
tónlistarunnendum að heyra svona
snilldarlega tónlist í vönduðum, lif-
andi flutningi. Það er tækifæri sem
því miður gefst ekki oft.
Og þó: Hljómeyki mun flytja Ve-
sper eftir Rachmaninoff í Skálholti í
sumar, svo kannski maður eigi eftir
að heyra þessa himnesku tónsmíð oft
í framtíðinni. Já, vonandi!
Ofurbassi í Hallgrímskirkju
Jónas Sen
TÓNLIST
Hallgrímskirkja
Vesper eftir Rachmaninoff í flutningi
Mótettukórs Hallgrímskirkju undir stjórn
Harðar Áskelssonar. Einsöngvarar: Vla-
dimir Miller, Nebojsa Colic og Auður Guð-
johnsen. Mánudagur 12. maí.
Kórtónleikarbbbbm