Morgunblaðið - 15.05.2008, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 15. MAÍ 2008 19
MENNING
Bandaríski listamaðurinn Ro-bert Rauschenberg lést ámánudaginn, 12. maí, 82 ára
að aldri. Í gær var hans minnst sem
eins áhrifamesta listamanns sam-
tímans í öllum helstu dagblöðum
heims.
Rauschenberg var í hópi lista-
manna á sjötta áratugnum sem
gerðu uppreisn gegn hefð módern-
ismans. Rauschenberg snerist gegn
afstrakt expressjónisma þeirra
Jacksons Pollock og Willems de
Koonig og plægði akurinn fyrir
byltingarnar sem áttu eftir að
verða í myndlistinni á næstu árum,
svo sem í poppinu, hugmyndalist-
inni, gjörningalist o.s.frv.
Áhrifamestir í þessum hópi lista-
manna voru auk Rauschenbergs
Jasper Johns, myndlistamaður,
John Cage, tónskáld, og Merce
Cunningham, danshöfundur. Allir
gerðu þeir tilraunir sem áttu eftir
að skipta sköpum. Nánastur
Rauschenberg var Cage. Þekkt
píanóverk hans, 4 mínútur og 33
sekúndur, sem hefst með því að
píanóleikarinn opnar hljóðfærið og
lýkur eftir 4 mínútna og 33 sek-
úndna langa þögn, kveikti hug-
mynd Raushenbergs að hvítum
málverkum þar sem flöktandi
skuggar áhorfenda voru einu form-
in sem sáust á striganum.
Rauschenberg fæddist í PortArthur í Texas. Faðir hans var
af þýskum ættum en móðir hans
var komin af Cherokee-indjánum.
Hann sagðist ekki hafa séð málverk
fyrr en hann var kominn á fullorð-
insár en ekki fundist mikið til um
þá list. En á sýningunni fékk hann
þá flugu í hausinn að gerast mynd-
listarmaður. Hann skráði sig í Kan-
sas City Art Institute, nam síðar í
Académie Julian í París þar sem
hann sagðist ekkert hafa lært sök-
um skorts á frönskukunnáttu en
endaði skólaferilinn í Black Mount-
ain College í Norður-Karólínu. Þar
var kennari hans Joseph Albers
sem hafði mikil áhrif á hann. Þar
kynntist hann einnig Johns og
Cunningham.
Rauschenberg hélt fyrstu sýn-
ingu sína í Betty Parsons-galleríinu
í New York árið 1951. Sýningin
vakti ekki mikla athygli. Talað var
um „flottar dúllur“ í New York
Times og ekkert seldist. Honum
tókst þó fljótlega að skapa sér nafn,
meðal annars fyrir að „afmynda“
teikningu eftir de Koonig með því
að stroka hana út. Þótti verknaður-
inn minna nokkuð á það þegar
Duchamp teiknaði yfirvaraskegg á
Monu Lisu.
Rauschenberg átti reyndar eftir
að vinna meira í anda „ready
mades“ Duchamps því hann er
sennilega þekktastur fyrir verk frá
sjötta áratugnum þar sem hann
notaðist við alls konar drasl sem
hann hirti upp af götum New York
borgar. Og þótt hann hafi byggt á
grunni Duchamps og fleiri þá hélt
John Cage því fram að Rauschen-
berg hefði breytt fegurðarskyni
samtímamanna sinna: „Fegurðin er
núna við fætur okkar bara ef við lít-
um eftir henni.“ Sjálfur sagði
Rauschenberg að hann vorkenndi
fólki sem sæi ekki fegurðina í sápu-
hylkjum eða speglum og kók-
flöskum, „vegna þess að fólkið er í
nálægð við þessa hluti daginn út og
inn og hlýtur að líða illa yfir því.“
  
Rauschenberg hlaut að-alverðlaunin á Feneyjatvíær-
ingnum árið 1964 og var þá þegar
talinn meðal helstu listamanna í
Bandaríkjunum þótt umdeildur
væri. New York Times, sem hafði
gefið honum heldur lélega einkunn
fyrir fyrstu sýninguna, minnist
hans sem örláts manns. Velgengnin
aflaði honum mikilla auðæfa sem
hann lét að stórum hluta renna til
góðgerðarmála, til stuðnings lista-
manna og demókrata.
Rauschenberg allur
AF LISTUM
Þröstur Helgason
»Rauschenberg fædd-ist í Port Arthur í
Texas. Faðir hans var af
þýskum ættum en móðir
hans var komin af
Cherokee-indjánum.
Hann sagðist ekki hafa
séð málverk fyrr en
hann var kominn á full-
orðinsár en ekki fundist
mikið til um þá list.
Áhrifamikill Enginn amerískur listamaður breytti jafn miklu og Robert
Rauschenberg, að mati myndlistarmannsins Jasper Johns. throstur@mbl.is
ÞAU leiðu mistök urðu við ritun
myndatexta með grein um myndlist-
arsýningar á Austurlandi sem eru
hluti af Listahátíð í Reykjavík, að
Guðni Gunnarsson var sagður Pétur
Kristjánsson. Textinn fylgdi ljós-
mynd af fjöllistahópnum Skyr Lee
Bob. Beðist er velvirðingar á þessu.
LEIÐRÉTT
Guðni varð Pétur
Ef þú verslar vörur frá Estée Lauder fyrir 3.900 eða meira í Lyfju
Lágmúla og Smáratorgi, dagana 15. – 21. maí: Færðu nýja
augn-skuggatvennu, augnblýant og 10 daga skammt af
Projectionist mascara. Þá færðu 7 daga skammt af Revelation
nýja kreminu, Idealist undrakreminu og Perfectly Clean hreinsi.
Að auki færðu Pure Color Crystal varalit í fullri stærð og
3 förðunarbursta.
Allt þetta fyrir þig ásamt fallegri snyrtitösku.
*meðan birgðir endast Verðgildi gjafarinnar er um kr. 10.500.-
Gjöfin
þín
Við mælum með:
Nýtt: Double Wear Maskari
Allt að 15 tíma ending. Falleg augnhár frá morgni fram á kvöld.
Litfastur maskari ekkert kám.
Skýr augnumgerð að morgni dags – jafnskýr að kvöldi.
Double Wear maskarinn gefur einstaka endingu og frábæra lengingu.
Þetta byggist á einstakri kámvörn, Smudge Shield Technology, sem hönnuð er
til að standast mikinn hita og raka án þess að liturinn kámist út, flagni eða
eyðist í dagsins önn.
www.esteelauder.com
HIN sérkennilegu vefmálverk Hild-
ar Ásgeirsdóttur eru forvitnileg af
tveimur ástæðum. Annars vegar út-
litinu sem minnir á misheppnaða
stafræna útprentun á gömlum ljós-
myndum af íslensku landslagi, Blá-
skógaheiði og Heklu. Þetta gefur
myndunum dulúðugt og svolítið
tregafullt yfirbragð. Hins vegar eru
þau forvitnileg vegna þess hvernig
þau eru gerð, hvernig þræðirnir eru
litaðir áður en striginn er ofinn. Að-
ferðafræðin minnir á verk Hildar
Bjarnadóttur sem hefur sameinað
hefð módernískrar málaralistar við
hefðbundinn vefnað en í verkum
Hildar er vídd ljósmyndarinnar bætt
við.
Hinir lituðu þræðir skarast á flet-
inum sem gefa tilfinningu fyrir því að
verkin séu gerð á mekanískan hátt
þar sem ekki hafi tekist að stilla vél-
arnar nákvæmlega. Á sama tíma fær
maður sterka tilfinningu fyrir mann-
eskjunni sjálfri sem hliðstæðu vél-
arinnar þar sem meintur ófull-
komleiki í handverkinu samsvarar
tæknilegum ófullkomleika.
Þó er alls ekki hægt að halda fram
neinum göllum í þessum verkum
nema síður sé, frekar eru möguleikar
tilviljanakenndrar ónákvæmni not-
aðir sem skapandi svigrúm í ferlinu.
Myndirnar eru svolítið ólíkar inn-
byrðis og tæknin sem notuð er
heppnast mismunandi vel og dregur
jafnframt fram mismunandi við-
brögð við þeim. Þegar best lætur
eins og í myndum númer þrjú og
fimm þá næst margræð, seiðandi
upplifun sem höfðar samtímis til
sjónrænnar upplifunar og vits-
munalegra tenginga. Myndirnar
taka upp þræði síkvikra en aldagam-
alla samræðna um handverk og listir,
náttúru og menningu. Textinn er
samofinn vestrænni, kynbundinni
orðræðuhefð og gerir tilraun til að
afhjúpa rótgróna stigveldishugsun í
menningunni.
Vefmálverk „Textinn er samofinn vestrænni, kynbundinni orðræðuhefð…“
Textað landslag
MYNDLIST
Gallery Turpentine
Sýningin stendur til 17. maí. Opið þriðju-
daga til föstudaga kl. 12–18 og laug-
ardaga kl. 11–16.
Hildur Ásgeirsdóttir Jónsson
– Ofin málverk
bbbmn
Þóra Þórisdóttir
♦♦♦