Skinfaxi - 01.10.1936, Side 36

132
SKINFAXI
þessa aldurhnignu, íslenzku landnámsmenn. Hrukkótt-
ir og hrufóttir voru þeir ásýndum, likt og veðurbarin
eik í skógi, enda höfðu þeir um langt skeið lifað og
stai’fað i náinni sambúð við mislynd náttúruöflin, átt
allt sitt „undir sól og regni“. En þó að rúnir harðhents
frumbýlingslífsins væru letraðar djúpt á þessi andlit,
báru þau jafn skýran svip þess hrauslleika og frjáls-
leika, sem þroskast við það, að lifa heilbrigðu og sjálf-
stæðu lífi við móðurbrjóst jarðarinnar.
Mér varð hugsað, venju fremur, um hin andlegu og
siðferðislegu uppeldisálxrif frumbýlingslífsins — og
bændalifsins vfirleitt. Frumbygginn er um margt
„höfxuxdur, seixi engan stælir“; hamx byggir ekki í skjóli
neins annars; hann verður mjög að treysta á sjálfaix
sig, eða að verða xxndir i baráttunni að öðrum kosti. Á
honum sannast orð vors mikilhæfa ljóðskálds
(St. G. St.):
„Löngum var eg læknir minn,
lögfræðingur, prestur,
smiður, kóngur, kennarinn,
kerra, plógur, hestur.“
Slíkt líf hvessir egg vitsmunanna, eflir ábyrgðartil-
fiixniixgu einstaklingsins og sjálfstæðiskemxd hans.
Þroskar með öðrmxx orðunx þaxx skapeinkenni hans,
senx Ixorgarlífið og þröngbýlið lama og úrkynja, þar
sem olnbogarúnx einstaklingsins er þreixgra og meiri-
hluta-vizkan situr í hásæti og leitast við að steypa alla
í sama mótinxx.
Þegar þess er gætt, er eigi að undra, þótt djúpsæjum
rithöfundum vorra tínxa, eins og Knxit Hamsun, senx
láta sér anxxt unx andlega velferð mannkynsins, verði
tiðrætt um heilbi-igði sveita- og bændalífs og skipi henni
í rituixi sínum andspænis óheilbrigðinni í þröngbýli og
borgarlifi.
Annað merkisatriði kemur einnig til greina, þá rætt