Sjómannablaðið Víkingur - 01.08.1951, Side 8

margskonar talíur til gufuspilanna. 1 vélarrúmi
skipsins var eitt hið fullkomnasta viðgerðaverk-
stæði, og þar á meðal fyrstu þrýstiloftsverkfæri,
er til landsins komu. Þegar um björgun skipa
var að ræða, var unnið nótt og dag, og voru allir
til aðstoðar, þar sem helzt þurfti í það og það
skiptið, og var maður þá, eins og skiljanlegt er,
til aðstoðar við öll þessi margvíslegu tæki, og
var auðvitað mikið að læra og margvíslegar
nýjungar að sjá fyrst í stað. Öll þessi áhöld
voru reynd vikulega og vel við haldið, svo og öllu
skipinu, enda þótti „Geir“ hin mesta bæjar-
prýði“.
„Reykvíkingar og aðrir landsmenn hafa auð-
vitað verið glaðir og hreyknir yfir svona glæsi-
legu og vel útbúnu björgunarskipi?“
„Já, víst er um það. Má segja, að auk þess
að bjarga skipum, hafi Geir átt sinn þátt í því
að lyfta undir þjóðarmetnað Islendinga á þessu
sviði. Þá var Kjarval og okkar góðu myndlistar-
menn ekki komnir til sögunnar. Ég hafði heyrt
talað um Ásgrím Jónsson, og séð ágætar blýants-
teikningar af sveitabæjum eftir Eyfells. Það
sem þá prýddi veggina í höfuðstaðnum, á heimil-
um, í opinberum byggingum og hinum fáu veit-
ingarstöðum, var vanalega mynd af björgunar-
skipinu Geir, kónginum og fyrsta þilskipinu,
Reykjavíkinni".
„Þú hefur auðvitað byrjað að læra köfun áður
en þú varðst 2. kafari“.
„Já, ég byrjaði fyrst að kafa, þegar ég var
18 ára. Fyrst var það bara æfing hér í höfninni,
og var það mest til reynslu, og svo seinna á 20
metra dýpi til þess að ganga úr skugga um
hæfni mína í því að geta aðhafzt á djúpinu, en
eins og allir vita, þurfa menn að hafa góða
heilsu og þola það erfiði, sem leiðir af þrýstingi
sjávarins, en hann margfaldast við hvern met-
erinn, sem dýpra er farið. En eftir það voru
mér falin ýmis verkefni, en maður þarf auðvitað
nokkra reynslu til þess að verða leikinn við
kafarastarfið, því fyrst er búningurinn mjög
til trafala, og svo margt annað, viðhorfið til
vinnunnar, þegar á hafsbotn er komið, oft er
brim og undiralda, er torveldar starfið við björg-
un skipa. En þetta lærist allt, en aðeins af
reynslunni“.
„Voru ekki margar eftirminnilegar skips-
bjarganir og skipaviðgerðir á þessum árum?“
„Jú, víst voru ótal bjarganir, sem hér yrði
of langt mál upp að telja, en þó má geta þess,
að Wittrup skipherra var ófeiminn að leggja í
bjarganir á söndunum. Var ég þar með og
björguðum við þar nokkrum skipum, svo að
segja má, að slíkt væri enginn ógerningur, en
svo var það almennt talið áður“.
„Hvaða björgun er þér minnisstæðust?“
„Sumarið 1921 björguðum við þrímastra fore
and aft skonnortunni Elísabet, en hún var kom-
in mörg hundruð metra upp fyrir sjávarmál og
sokkin þar upp að þilfari í sandinn. Þegar við
komum fyrst til þess að líta á strandið, leizt
mönnum yfirleitt ekki á blikuna, en Wittrup
skipherra tók oft óblítt skarið af, enda var hann
innan björgunarfélagsins oft nefndur „Atlants-
hafsbjörgunarskipstjórinn“. Þegar búið var að
ræða dálítið fram og aftur ástand hins strand-
aða skips, og vonleysið skein út úr flestum,
sagði Wittrup: „Elísabet er byggð úr góðri
danskri eik, og skipið er nálega óskemmt. Nú
getum við tekið til nauðsynleg verkfæri og á-
höld í kvöld, svo byrjum við björgunarstarfið
á morgun“. Þetta var auðvitað mikil vinna,
því að fyrst þurfti að taka skipið beint upp úr
sandinum og svo þurfti að koma því alla leið
til sjávar, en þar lentum við í erfiðustu at-
rennunni, þegar bæði var við sandinn og sjóinn
að etja til þess að koma Elísabetu á flot, en
björgunin tókst prýðilega og Elísabet flaut út
eins og svanur á fyrsta flóði. En oft var þó
erfitt við þessa björgun að fást og sér í lagi
reyndi á sjómennskuna í milliferðunum frá
björgunarskipinu og í land, því alltaf brýtur á
einu eða tveimur sandrifum og oft á þremur,
þótt um hásumar sé. Oft var maður blautur í
ferðunum, þegar maður fór yfir brotsjóana, en
það er ekki hægt nema á góðum árabát, og í
svona brimferðum þarf góðan og vanan for-
mann til að stjórna, en öll starfsemi, sem lýtur
að björgun og viðgerð skipa, er sérgein Switzers
bj örgunarmannanna.
Petersen 1. kafari var stjórnandi brimbátsins
þetta sumar. Einu sinni hvolfdi hjá okkur í
lendingunni, en engan sakaði, nema Petersen
sjálfan lítið eitt. Hagnaður varð ekki stórvægi-
legur af þessari björgun, en því var slegið
föstu, að óhætt var að fela Em. Switzer björgun
skipa á söndunum við ísland, ekkert síður en á
Vesturströnd Jótlands, en aðstæður eru svip-
aðar. Næsta ár björguðum við stórum, brezkum
togara af söndunum“.
„Hvernig er það að kafa á dýpinu?“
„Því er ekki gott að svara, en þegar maður er
kominn niður á mikið dýpi, þá finnur maður,
hvað lítill maður er“.
„Slær ekki að manni ótta þarna niðri?“
„Nei, maður lærir fljótt að vera rólegur og
athuga með skynsemi, hvað að manni snýr. Ég
verð að segja, að fyrst þegar ég var að kafa,
ungur og bráðlátur, þá hrökk ég stundum við, ef
mér fannst eitthvað koma við bakið á mér, og
ef dimmt var, en eins og ég sagði áðan, þá
1B6
VÍ K I N □ U R