Sjómannablaðið Víkingur - 01.03.1962, Page 20

cijur f l'/acjnuiSon,
N eðansj ávar-sj ónvarp
Notkun neðansjávarsjónvarps,
hér á eftir skammstafað NS,
hefur farið sívaxandi á síðustu
árum til ýmissa vísindarann-
sókna og hagnýtra starfa. NS
er sérgrein svokallaðs iðnaðar-
sjónvarps, en svo nefnast öll
þau sjónvarpskerfi, sem ekki
teljast til hins venjul. skemmt-
anasjónvarps. NS greinist í tvær
aðalgreinar, tæki til ýmissa at-
hugana á skolpræsum, pípulögn-
um alls konar og brunnum, og í
öðru lagi tæki,. sem notuð eru í
sjó og vötnum. Verður hér leit-
ast við að gera stutta grein fyr-
ir síðast nefndu tækjunum og
tilgangi þeirra.
Saga og þróun NS.
NS var í fyrsta skipti notað
við k j arnorkusprengj utilraunir
Bandaríkjamanna við Bikini ár-
ið 1947, og um svipað leyti byrj-
aði kanadíska rannsóknarráðið
tilraunir með NS-tæki.
Árið 1951 týndist enski kaf-
báturinn Affry á flotaæfingum
á Ermasundi og þá var NS í
fyrsta skipti notað við leit og
björgun á skipsflaki. — Svæðið,
sem leita þurfti á, var u,m 20
þús. ferkm. að stærð, og þar sem
þetta var á fjölfarinni skipaleið,
lá þarna fjöldinn allur af skip-
um á botni. Sú aðferð var höfð,
að fyrst var leitað með Asdic-
tækjum, en þau skipsflök, sem
þannig fundust, voru síðan nán-
ar athuguð með hjálp NS-tækj-
anna. Þegar kafbáturinn fannst,
höfðu þegar verið rannsökuð yf-
ir 250 skip. NS-tækin og kaf-
araklukka voru látin síga sam-
tímis frá björgunarskipinu, en
þarna var 80 m. dýpi. Áður en
kafaraklukkan var komin alla
leið niður á botninn, var með
NS-tækjunum þegar búið að
finna kafbátinn og lesa nafnið
Affry á tumi hans.
Árið 1954 varð annað stór-
slys, þegar Comet farþegaþota
sprakk í sundur á flugi og féll
í Miðjarðarhafið, nálægt eyimi
Elba. Mjög þýðingarmikið var
að ná sem flestum hlutum vél-
arinnar til að komast að raun
Vilji maður skoða ákveðið svœði neðansjávar, er tækjunum komið fyrir á hreyfanleg-
um væner, sem er þannig g-erður, að hann lyftir sér sjálfkrafa yfir misfellur, sem
fyrir honum kunna að veða.
um orsakir slyssins. Leitarsvæð-
ið var um 200 ferkm. og dýpið
frá 100 til 180 m. í þetta skipti
var önnur aðferð höfð við en
þegar Affray týndist. Leitar-
skipið dró NS-tækin hægt á eft-
ir sér eða með 4 hnúta hraða.
Þrátt fyrir ókyrran sjó og leðju-
botn,. tókst á skömmum tíma að
finna 60% flugvélarhlutanna og
ná þeim um borð með grípurum.
Þessi fyrstu NS-tæki voru
svipaðrar gerðar og venjulegt
sjónvarp notar, en þau eru mjög
viðkvæm, fyrirferðarmikil og ó-
hentug við þessar erfiðu aðstæð-
ur. — Síðan hafa komið fram
margar endurbætur og sérhæfar
gerðir, allt frá örmjóum hólkum
til að rannsaka veggi á borhol-
um, upp í margbrotnasta útbún-
að til leitar á stórum hafsvæð-
um og í allt að 2000 m. dýpi.
NS-tækin sjálf.
Aðalhlutar einfalds NS-kerfis
eru:
a) Sjónvarpsaugað, sem ásamt
nauðsynlegum formagnara er
byggt inn í vatns- og þrýst-
ingshelt hylki. Allar nauð-
synlegar stillingar eru fjar-
stýrðar ofan frá. Á linsunni,
sem er mjög ljósnæm gleið-
hornslinsa, er hægt að fjar-
stýra ljósopi og fjarlægðar-
stillingu.
b) Ljóskastarar, vanalega tveir,
eru sambyggðir sjónvarps-
auganu. í þeim eru litlar
perur, 1000 W, sem aðeins
má nota neðansjávar, þar
sem vatnið kælir þær, ann-
ars myndu þær bráðna.
VÍKINGUR
60