Sjómannablaðið Víkingur - 01.05.1980, Blaðsíða 55

Norskur sjávarútvegur
í lok áttunda áratugsins
Eftirfarandi grein sendi Frið-
rik Sigurðsson, okkar maður í
Noregi okkur nýlega, en hún er
rituð af Gerhard M. Gerhard-
sen, prófessor við Norska
verslunarháskólann. Þessi grein
fjallar um stöðu norsks sjávar-
útvegs á yfirgripsmikinn hátt,
og er víða komið við. Það er
margt iíkt með frændum, segir
máltækið, og áhugavert er að
sjá, að þau vandamál, sem
Norðmenn glíma við í sínum
sjávarútvegi eru að mörgu lík
okkar, þótt áherslumunur sé
skiljanlega nokkur og atvinnu-
vegurinn fjölþættari þar en hér.
Við upphaf nýs áratugar er rétt
að líta til baka og kanna farinn
veg. Þrátt fyrir alla erfiðleika og
skuggalega spádóma hin síðari ár
eru þó nokkrir sem grætt hafa á
útgerð og fiskiðnaði. Sumir full-
yrða að þeir erfiðleikar sem nú er
við að etja verði brátt úr sögunni.
Nýlega lét sjávarútvegsmálaráð-
herra hafa það eftir sér að hann
teldi að Norðmenn ættu eftir að
sjá „útgerðina í uppvexti“. Máli
sínu til stuðnings benti hann á að
Norðmenn fá ráðstöfunarrétt yfir
stórum hafsvæðum í nánustu
framtíð og gætu Norðmenn þá
einbeitt sér að skipulegri stjórn
veiðanna. Hringnótasjómenn
hafa fyrir sitt leyti fullyrt að ef vel
verður haldið á spöðunum í
framtíðinni og að engu flanað sé
von mikillar tekjuaukningar. Er
það mjög jákvætt þar sem miklar
sviptingar áttu sér stað í norskum
sjávarútvegi í lok síðasta áratugar.
Fjöldi skipa hefur verið rekinn
með tapi og Norðmenn ahfa stað-
ið í deilum við íslendinga um.
loðnuveiðarog átt í vandræðum
með Rússa í sambandi við skipt-
ingu afla í Barentshafi.
Sjómönnum fækkar
Síðastliðin tuttugu ár hafa orðið
miklar breytingar. Tölur sýna að
starfandi sjómönnum fer stöðugt
fækkandi og á áru.num
1960—1971 fækkaði þeim úr
61.000,- niður í 35.000,- eða alls
um 43%. Á sama tíma jókst hins
vegar afli úr 1,3 miljón lestum upp
í 2,8 miljón lestir eða alls um 53%.
Afli á hvern sjómann jókst úr 22
tonnum 1960 upp í 80 tonn á
hvern sjómann 1971. Ástæðuna
fyrir þessum gífurlegu breyting-
um má meðal annars rekja til
gífurlegrar tæknibyltingar á þess-
um tíma, sem til dæmis leiddi til
margskonar tækninýjunga, svo
sem í staðsetningar- og fiskleitar-
tækjum, svo og nýjunga í gerð
skipa og veiðarfæra. Einnig má
geta þess að mannskap á nóta-
skipunum fækkaði um helming og
má í beinu framhaldi af því nefna
að nú er í hönnun sjálfvirkur
nótalagningarbúnaður. Hjá
þorskveiðiflotanum urðu þáttaskil
við komu litlu skuttogaranna. Á
síðari hluta nýliðins áratugs komu
til sögunnar meðal annarra al-
hliða fiskiskip útbúin til veiða í
nót eða flottroll eða línu svo dæmi
séu tekin. Annars urðu miklar
breytingar í línuútgerð við komu
sjálfvirka línulagningarbúnaðar-
ins („autoline").
Það er tímans tákn að fleiri og
fleiri fiskiskip eru nú í eigu fisk-
verkunarfyrirtækja. Þessi þróun
hlýtur að leiða af endurskoðun á
55

VÍKINGUR