Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1982, Qupperneq 67

Reykjavíkur og eins vegna hins að
frá Akureyri hófst fyrsti sjálfstæði
útgerðarrekstur samvinnumanna
hér á landi með flutningaskip í
millilandasiglingum. Um þetta
leyti 1946 var ástandið þannig að
skip Eimskipafélags íslands h/f,
sem fluttu nær allar vörur til
landsins, komu fyrst til Reykja-
víkur. Var vörunum umhlaðið þar
með ærnum viðbótarkostnaði og
síðan fluttar út um landið. S.Í.S.
sótti fast að fá á þessu breytingu,
en litlu var um þokað, skipakostur
E.í. takmarkaður eftir stríðið og
venjan orðin rótgróin. Þegar sýnt
var að breytingum yrði ekki fram
komið ákvað stjóm S.Í.S. að Sam-
bandið hæfist sjálft handa með
skiparekstrur.
Afskipti S.Í.S. af kaupskipaút-
gerð má rekja til eignaraðildar að
skonnortunni „Svölunni“ sem
S.Í.S. gerði út til flutninga árin
1920-1922 í félagi við Timbur-
verslunina Völund og Kaupfélag
Borgfirðinga. En skipið eyðilagð-
ist í strand og varð ekki meira að
skiparekstri að sinni. Næsta skref-
ið var í sambandi við leigutöku á
erlendum skipum til einstakra
ferða með vörur til og frá útlönd-
um, ef frá er dreginn hlutur þess í
E.í. Mun kaupskipaútgerð oft
hafa borið á góma meðal forráða-
manna S.Í.S. og loks fór svo á að-
alfundi Sambandsins árið 1942, að
samþykkt var tillaga frá Jóni
Ámasyni, framkvæmdastjóra, um
að skora á sambandsfélögin „að
hefja nú fjársöfnun meðal félags-
mann sinn í því augnamiði að
kaupa hentug flutningaskip að
stríðinu loknu.“
í framhaldi af þessari samþykkt
var stofnaður skipakaupasjóður
innan S.Í.S. í nefnd þeirri sem sá
um framkvæmdir hans, áttu særi
þeir Jón Ámason, Vilhjálmur Þór
og Skúli Guðmundsson. Sam-
vinnumenn um land allt tóku
þessari málaleitan vel, en veruleg-
ur skriður komst ekki á málið fyrr
VÍKINGUR
en árið 1946 að Vilhjálmur Þór
beytti sér fyrir því að skipakaupa-
sjóðurinn var sameinaður fram-
kvæmdasjóði S.Í.S. sem þá var
nýstofnaður. Var þegar gerð
gagnskör í að selja skuldabréf
framkvæmdasjóðs og gekk salan
það vel að Hvassafellið var keypt
eins og áður er getið. Hinn 4. des-
ember 1946 kom Hvassafell til
Akureyrar aftur og var þar með
lokið fyrstu ferð skipsins að heim-
an og heim aftur.
Skipið lagði upp í fyrstu utan-
landsferðinafrá Siglufirði hinn 19.
október og flutti fullfermi af síld
til Gautaborgar og Stokkhólms.
Ákveðið var að skipið skyldi lesta
finnskt timbur til kaupfélaganna
hér og frá Svíþjóð var siglt til
finnska bæjarins Kaskö við
Botníaflóann og var þar tekið
nokkuð af timbrinu, en aðalfarm-
urinn var lestaður í Kotka. Á leið-
inni þangað var siglt meðfram yf-
irráðasvæði Rússa á Porkkala-
skaganum, og þurfti leyfi þeirra til
siglinga meðfram ströndinni.
í Kotka gekk lestun seint. Olli
því hvort tveggja, að raða þurfti
farminum þannig, að hægt væri að
losa allar tegundir timbursins á
hinum ýmsu höfnum hér heima,
án mikilla tilfæringa, og afköst
verkamanna í þessari finnsku
hafnarborg virtust skipsmönnum
mjög lítil. Viðurværi þeirra var
mjög lélegt og allsendis ófull-
nægjandi fyrir erfiðismenn. Þeir
höfðu með sér brauðbita að
heiman, en verkalýðsfélagið á
staðnum sá um að þeir fengju
súpu á vinnustaðnum og kaffi,
búid til úrbrenndum rúgi.
Á þessum tíma bjuggu Finnar
við mikinn vöruskort m.a. vegna
stríðsskaðabóta til Rússa. Frá
Finnlandi var siglt beint heim til
íslands og tekin höfn á Reyðarfiði
2. desember. Þar losaði skipið 70
standarda af timbri, en hélt því
næst til Akureyrar. Þar fóru 300
standardar í land, en afgangur
farmsins á ísafirði og í Reykjavík.
Samtals flutti skipið 620 standarda
af allskonar timbri til landsins í
þessari ferð og nokkur þúsund
girðingastaura að auki.
Hvarvetna sem Hvassafell kom
voru landsmenn mjög ánægðir
með þá ráðstöfun S.Í.S. að efna til
sjálfstæðra siglinga á eigin skipi.
Var það vissulega ánægjulegt fyrir
íslenska samvinnumenn og þjóð-
ina alla, hve fljótt þeim tókst að
afla þessa skips. Segja má að
67