Sjómannablaðið Víkingur - 01.06.2002, Qupperneq 6

Árni Bjarnason forseti FFSÍ
Umgengni um
auðlindir siávar
Ámi Bjarnason
Hafið og landgrunnið umhverfis okkar
ágæta land er sú auðlind sem velferð
okkar og vaxandi velmegun hefur byg-
gst á til þessa dags. Blessunarlega erum
við íslendingar þó smám saman að renna
fleiri og fjölbreyttari stoðum undir at-
vinnulífið sem að öllu eðlilegu ætti að
leiða til meiri hagsældar og jafnvægis í
efnahagslífinu. Eftir sem áður er það
staðreynd að auðlindir sjávar koma til
með að vega þyngst hvað varðar afkomu
þjóðarinnar um ófyrirséðan tíma. Þegar
þess var farið á leit við mig að fjalla um
mína persónulegu reynslu af því hvernig
við sjómenn höfum gengið um auðlind-
ina fannst mér það sjálfsagt mál, en þeg-
ar að því kom að setjast niður til að
standa við gefið loforð sá ég að mér var
nokkur vandi á höndum.
Lengi tekur sjórinn við
Ég tel að enginn sem stundað hefur
fiskveiðar á íslandsmiðum síðustu ára-
tugina geti verið sáttur við hvaða viðhorf
og vinnubrögð hafa viðgengist í gegnum
tíðina á þessu sviði. Ekki er of djúpt í ár-
ina tekið þótt fullyrt sé að hugsun sjó-
mannsins hafi endurspeglað ansi vel
máltækið LENGI TEKUR SJÓRINN VIÐ.
Strendur landsins staðfesta svo ekki
verður um villst, að svona var þanka-
gangurinn hjá allt of mörgum sjómann-
inum. Flest var látið gossa í hafið. Allt
frá hefbundnu sorpi til ónýtra veiðar-
færa. Ósjaldan fékk maður upp heilu
trollin samanhnýtt í böggul. Bílhræ hafa
menn fiskað upp og reyndar nánast allt
sem hægt er að hugsa sér.
Enn eru menn minntir á hildarleik
seinni heimsstyrjaldarinnar og hafa feng-
ið í veiðarfærin skipshluta og allskyns
stríðstól. Ekki er ýkjalangt síðan að skip-
stjóri fyrir austan fékk í einu hali nokkur
hundruð hermannaklossa, - alla upp á
sama fótinn. Uppákomum af þessu tagi
hefur farið fækkandi síðustu ár þótt enn
séu menn að upplifa ýmislegt í þessum
dúr.
En batnandi mönnum er best að lifa
og það á við í þessu tilfelli. Þar sem ég
þekki til hafa viðhorf og vinnubrög
gjörbreyst að þessu leyti og eru nú önnur
og betri en áður.
Mikið magn úrgangs er sett í land eftir
hverja veiðiferð og mikið pláss tekið
undir geymslu alls sem til fellur.
Betur má þó ef duga skal og skerpa
mætti að ósekju reglur í þá veru að skip
yfir ákveðinni stærð verði búið til að lág-
marka umfang eða rúmmál sorps.
Læt ég nú staðar numið um þenn-
an þátt umgengninnar og beini orðum að
því sem áberandi hefur verið í umræð-
unni undanfarin misseri, það er að segja
meðferðinn á aflanum.
Kjaftfullt dekk af fiski
Þegar ég byrjaði til sjós 1968 voru við-
horf manna til veiða og meðferðar afla
mjög frumstæð. Veiðarnar fóru fram
undir mottóinu því meira því betra. Ekk-
ert var eftirsóknarverðara í augum sjó-
manna, hárra jafnt sem lágra , en að
horfa yfir dekkið kjaftfullt af fiski, helst
svo út af flæddi. Ef fiskur var smár þá
var honum einfaldlega sparkað í hafið.
Þegar verst lét gat þar verið um að ræða
ansi drjúgan hluta af því sem inn fyrir
kom. Þrátt fyrir að kassavæðing héldi
innreið sína var hugsanagangurinn lengi
vel sá sami.
Varðandi þá sem koma með fersk-
an fisk að landi tel ég að mál hafi jafnt
og þétt þróast til betri vegar. Sérstaklega
á þetta við eftir að notkun fiskikara varð
almenn. Þrátt fyrir byltingu á meðferð
aflans vegna nýrra geymsluaðferða og
aukinna afkasta tel ég að enn vanti tals-
vert upp á að sumir skipstjórnarmenn í
þessum geira gæti sín nógu vel varðandi
það atriði að taka ekki of stór hol, því
ég veit að ekki þarf nein ósköp til að á-
kveðinn hluti aflans skemmist við það
eitt að hífa pokann inn á dekk. Hvað
varðar netabátana er enn of mikið urn að
menn séu að leggja þrátt fyrir afgerandi
slæma veðurspá og nái því ekki að draga
netin fyrr en eftir dúk og disk. Eins og
nærri má geta þá er aflinn ekki merkilegt
hráefni eftir slíka kæsingu og hætt við
verulegum afföllum.
Nú á tímum er eðli og orsök brottkast-
vandans að öðrum toga og óumdeilan-
lega viðhengi eða fylgifiskur þess fisk-
veiðistjórnunarkerfis sem við búum við.
Margir vísir menn hafa komið fram með
hugmyndir til úrbóta varðandi þetta
stjórnkerfi okkar sem sumir gefa út sem
það besta í veröldinni. Aðrir, það er að
segja þeir sem staddir eru sólarmegin í
því rekstrarumhverfi sem sjávarútvegin-
um er skapað eru að sjálfsögðu óþreyt-
andi við að halda málum í því horfi, að
ekki verði svo glatt teknar vinkilbeygjur
frá þeirri stefnu sem búið er að marka.
Hvað sem um fiskveiðistjórnunarkerfið
sem slíkt má segja þá tel ég ljóst að þær
útgerðir sem best standa eru þær sömu
og forgöngu hafa haft um bætta um-
gengni um auðlindina. Nóg um það.
Hvað varðar frystiskipin má segja að í
upphafi hafi menn verið ansi nálægt því
sem kalla mætti byrjunarreit.
Skynsemisskortur í Smugunni
Þeir sem að frystiskipunum stýrðu
höfðu áður stjórnað ísfisktogurum eða
bátum og höguðu veiðunum eftir því.
Ekki var óþekkt í aflahrotum að menn
sölluðu á sig sem kallað var. Veiðum var
haldið áfram þar til það var hreinlega
ekki hægt að kasta trollinu fyrir fiski..
Blóðgunarkör full, móttakan full og 20-
30 tonn uppi á dekki.
Þá var stundum dólað inn djúp eða
næsta fjörð og lagst í vinnslu. Eins og
geta má nærri var elsti fiskurinn sem
unninn var frekar þreytulegur. Oft var
brugðið á það ráð að vinna fiskinn með
roði eftir að los var komið í hann. Var
það kallað að vinna í tape.
6 - Sjómannablaðið Víkingur