Sjómannablaðið Víkingur - 01.06.2002, Blaðsíða 35

sambandið og slík uppákoma gæti haft
ni jög neikvætt fordæmisgildi.
Hinn möguleikinn er sá að ríkið myndi
svara með mikilli stífni og ósveigjanleika
á öllum stigum i ákvarðanatökuferli sam-
bandsins í mörgum eða jafnvel öllum
málaílokkum. Hvort tveggja myndi trufla
starfsemi sambandsins og skaða það
verulega. Myndi engu skipta þar hversu
stórt eða lítið ríkið sem ætti hlut að máli
væri. Með þessar staðreyndir í huga geta
lesendur spáð í líkurnar á því að teknar
yrðu ákvarðanir í ráðherraráðinu sem
snerta augljósa grundvallarhagsmuni ís-
lendinga þvert á vilja okkar.
Flökkustofnar
Eina veiðireynsla Evrópusambands-
þjóða á íslandsmiðum eftir að landhelgin
var færð út í 200 mílur eru þau tonn sem
þeim hefur tekist að nýta af 3 þúsund
tonna karfakvóta sem samið var um í
tengslum við EES-samninginn. Auk þess
höfðu Belgar, eins og kom fram hér að
ofan, til skamms tíma rétt á að veiða
nokkur tonn af bolfiski hér við land. Ef
Islendingar gerðust fullir aðilar að ESB
yrði gengið út frá þessari veiðireynslu við
úthlutun veiðiheimilda og því er ljóst að
sókn útlendinga á íslandsmið myndi lítið
sem ekkert breytast; nánast allur sá afli
sem heimilt yrði að taka úr sjó við
strendur íslands myndi falla íslendingum
í skaut. í áðurnefndri skýrslu utanríkis-
ráðherra segir:
Aftur á móti myndi ísland þurfa að
tryggja sér sinn hlut í flökkustofnunt,
þ.e. loðnu, norsk-íslenskri síld, út-
hafskarfa, kolmunna og makríl. Sama
gæti einnig átt við urn grálúðu og djúp-
karfa[_]. Gera má ráð fyrir að þess yrði
krafist að skip ESB geti veitt sinn hlut úr
þessunt tegundum innan íslensku fisk-
veiðilandhelginnar, sérstaklega varðandi
loðnu og úthafskarfa, en bestu veiði-
svæðin eru þar. Einnig hefur komið í ljós
að kolmunni getur veiðst vel þar og
væntanlega gildir það sama um norsk-ís-
lensku síldina ef hún breytir göngu-
tnynstri sínu og gengur í verulegum
túæli til íslands (Utanríkisráðuneytið,
2000 bls. 232).
Eins og kom fram hér að ofan er mjög
k'klegt að Evrópusambandið fari fram
trieð kröfu um að fá að veiða hluta af
hlutdeild sinni í ofangreindum stofnum
tnnan íslenskrar lögsögu, komi lil aðild-
arviðræðna. Einhverra hluta vegna er
þess ekki getið í skýrslu utanríkisráð-
herra að ESB gæti ekki rökstutt slíka
kröfu á grundvelli veiðireynslu í íslenskri
lögsögu en það er grundvallarskilyrði.
Jafnframt sælir furðu að í skýrslunni
skuli ekki viðraðar hugmyndir urn gagn-
kvæma kröfu á hendur ESB - sumar af
ofangreindum fisktegundum veiðast oft á
tiðum vel í lögsögu Evrópusambandsins.
í þessari stöðu hefðu íslendingar um
tvo kosti að velja: Annars vegar gætum
við hafnað kröfu ESB alfarið með vísun í
þá grundvallarforsendu að engin veiði-
reynsla sé fyrir hendi. Hinn kosturinn,
og sá betri, er að fara fram með gagn-
kröfu á hendur ESB og krefjast aðgangs
að völdum fisktegundum í lögsögu sam-
bandsins, t.d. áðurnefndum uppsjávar-
fiskum. Það er ekki nokkur vafi á því að
báðir aðilar myndu hagnast á sliku sam-
starfi þegar lil lengri tíma væri litið. Á
undanförnum misserum hafa íslenskir
útgerðarmenn fjárfest gríðarlega í þess-
um sveiflukennda geira. Það eru þvi aug-
Ijósir framtíðarhagsmunir fólgnir í þvi -
það myndi tryggja ákveðinn stöðugleika
- að hafa aðgang að lögsögu ESB þegar
tittnefndir uppsjávarfiskar gefa sig alls
ekki á íslandsmiðum, eins og dæmi eru
til um. Hér er um að ræða sameiginlega
stofna og gagnkvæmur aðgangur að fisk-
veiðilögsögum myndi ryggja að kvóta-
upptakan færi fram með lægsta mögulega
tilkostnaðnum og skilaði mestu mögu-
legu verðmætunum.
Hér hafa einungis verið nefnd dæmi
um hvernig íslendingar gætu brugðist
við aðstæðum sem upp gætu komið. Þau
má síðan útfæra á ýmsa vegu.
Fjárfestingar í sjávarútvegi
Samkvæmt núgildandi íslenskum lög-
um mega útlendingar eiga allt að 25% í
íslenskum sjávarútvegsfyrirtækjum. Ein
grundvallarregla EES-samningsins kveð-
ur á um frelsi í fjármagnsflutningum en í
EES-samningnum samþykkti Evrópu-
sambandið varanlega undanþágu varð-
andi fjárfestingar í íslenskum sjávarút-
vegi umfram það sem lög kveða á urn á
íslandi. Erfitt hefur hins vegar verið að
framfylgja þessu banni til hins ýtrasta og
nú þegar er um óbeina eignaraðild út-
lendinga í útgerðarfyrirtækjum að ræða,
m.a. í gegnum olíufélögin, og getur sá
hlutur nuntið allt að 49,9%. Uppi hafa
verið raddir um að slaka beri á núver-
andi löggjöf og leyfa a.m.k. skilyrta eign-
araðild útlendinga. Talsmenn þessa sjón-
armiðs eru á þeirri skoðun að bannið sé
okkur íslendingum ekki í hag; sjávarút-
vegur sé meira en bara veiðar og frum-
vinnsla. Þeir telja sjávarútveg háþróaðan
matvælaiðnað þar sem dreifing fram-
leiðslunnar og markaðssetning leiki stórt
hlutverk. Það sé því íslendingum í hag
að nýta erlenda þekkingu og fjármagn á
þessu sviði. Þessi skoðun fer ekkert endi-
lega saman við afstöðu manna til hugs-
anlegrar aðildar að Evrópusambandinu.
Á haustdögum 2000 lýsti Halldór Ás-
grímsson utanríkisráðherra þvi yfir á
fundi með nemendnum Viðskiptaháskól-
ans á Bifröst að tímabært væri að endur-
skoða lögin sem takmarka eignarhald út-
lendinga í íslenskum sjávarútvegi. Að-
spurður segist Einar K. Guðfinnsson,
þingmaður Sjálfstæðisflokks og formaður
sjávarútvegsnefndar Alþingis, ekki hrif-
inn af hugmyndinni - slík endurskoðun
sé alls ekki tímabær: “Með því að heimila
erlenda eignaraðild að útgerðinni, mynd-
um við hleypa útlendingum inn í ís-
lenska landhelgi og það finnst mér
snautlegur endir á landhelgisstríðinu”
(Dagur, 30. september 2000)! Svipað við-
horf kom fram í ræðu Kristjáns Ragnars-
sonar, formanns LÍÚ, á aðalfundi lands-
sambandsins 9. október 2000. Kristján
telur að þrátt fyrir að íslensk sjávarút-
vegsfyrirtæki séu mun betur í stakk búin
til að takast á við erlenda samkeppni á
þessu sviði en þau voru fyrir áratug sið-
an þá sé einfaldlega engin þörf fyrir er-
lenda fjárfestingu í íslenskum sjávarút-
vegi.
Almennt virðast talsmenn sjávarút-
vegsins vera frekar jákvæðir og óhræddir
við fjárfestingar erlendra aðila í greininni
Öll þjónusta fyrlr díeselvélar á €lnum Staðt
y FRAMTAK
VÉLA- OG SKIPAÞJÓNUSTA eW
Dranf.hr.unl l-lb H.(n.r(|ðrður
Slml: 56S 2S56 • F.«: 565 2954
N * i(a n |: I nloQfr.ml.k. I.
H.lmailfla: htip://www.(r.mtak.li
• SÉRHÆFT
DIESELVERKST/T.ÐI
• Eldsneytisdælur
• Dieselstillingar
• Olíuverk
•Túrbínur
• Spíssar
aa FRAMTAK
BLOSSI ehf
Dr.n|.hr.unl I -1b H.(n.r(|6rflur
Slml: 555 4010 • Fa«: 555 6015
H.lm.ilfla: http://www.fr.mt.k.li
• VARAHLUTAVERSLUN
• Hlutir í eldsneytiskerfi
• Túrbínuhlutir
• Alternatorar
• Glóðarkerti
• Miðstöðvar
• Startarar
A
TurboServicc
Tölvustýrður stillibekkur fyrir ALLAR gerðir af olíuverkum
□ENSO
STANADYNE
CARRHU,
i... -i
Jafnvægisstillibekkir fyrir allar túrbínur
Sjómannablaðið Víkingur - 35