Sjómannablaðið Víkingur - 01.06.2002, Blaðsíða 12

Ellert B. Schram skrifar
Sjómaður dáðadrengur
Ég hef gert margt og verið margt um
ævina. Sem krakki var ég í sveit, sveita-
strákur og vinnumaður og mér bauðst
jafnvel að verða vetrarmaður, sem var
mesta upphefð, sem mér hafði boðist
áður en ég fermdist. Seinna varð ég stúd-
ent og lögfræðingur og skrifstofustjóri og
komst í það að verða alþingismaður og
ritstjóri og að lokum er ég titlaður for-
seti, sem er næstum því eins flott og það
að vera vetrarmaður.
En á öllum þessum ferli og sextíu ára
framapoti, komst ég næst því að verða
konungur ríkis míns, þegar ég fór á sjó-
inn. Gerðist háseti á Bjarna Ben.
Þetta var skuttogari af nýrri gerðinni
og ég var kominn á þing, virðulegur
maðurinn og strákarnir vissu ekki al-
mennilega hvernig þeir áttu að taka
þessu. En tóku mér vel og þetta urðu
nokkrir túrar í tvö suinur. Ekkert svos-
um til að hæla sér af, en nóg til þess að
fá nasaþef af sjómannstörfunum og því
vinnuálagi sem þar viðgengst. Sex tíma
vaktir, dag og nótt, hálfan mánuð í einu,
einn og hálfur sólarhringur í landi og svo
aftur út.
Til að byrja með, fannst mér þetta púl
en það vandist um leið og sjóveikinni
linnti og það verð ég að segja að ekki
þótti mér sjómennirnir ofaldir á launum,
jafnvel þótt vel fiskaðist.
Ég veit að nú eru kominn ennþá betri
skip og nú fá áhafnir að skiptast á, með
lengri stoppum í landi og kannske eru
kjörin betri. En þetta eru óvanaleg störf,
fjarri heimilum og fjölskyldum, í mis-
jöfnum veðrum og í stöðugri nálægð við
náttúruöflin og veðurhaminn. Enda eru
sjóskaðar og manntjón fleiri en þekkist í
öðrum atvinnugreinum.
Kannske er sú áskorun að bjóða nátt-
úrunni byrginn; sú hætta sem felst i því
að veltast um á úfnu hafinu skýringin á
þeirri tilfinningu, sem ég nefndi áðan að
finna sig sem konung í ríki sínu. Það er
eitthvað seiðandi við sjómennskuna og
ég ber djúpa lotningu fyrir öllum þeim
Ellert B. Schram.
sem gera hana að ævistarfi sínu. Þú þarft
að vera hraustur og vel á þig kominn. Þú
þarft að kunna réttu handtökin, kunna
að bregðast við ólíkum aðstæðum, þú ert
að fást við æðri máttarvöld, draga björg i
bú. Þú ert sjómaður dáða drengur.
Með fjölbreyttara atvinnulífi og meiri
fjarlægð unga fólksins frá tilveru og til-
vist sjómennskunnar, hafa tengslin við
þessa atvinnugrein rofnað. í fámennum
sjávarplássum eru þau eflaust ennþá
sterk og samofin, en hér í þéttbýlinu,
hverfa sjómennirnir í fjöldann og unga
kynslóðin hefur týnt uppruna sínum og
þeim veruleika að afkoma okkar er undir
sjávarfanginu komin. Það heyrir til tíð-
inda að fólk á miðjum aldri hafi pissað í
saltan sjó. Strengurinn hefur slitnað.
Þetta er eins og hafa her án þess að þjóð-
in viti endilega um það, að sá her sé að
berjast fyrir þjóðina. Eler án þjóðar, þjóð
án hers.
Og kannske það sé eitthvað til í því, að
sjómennirnir séu gleymd stétt, húskarlar
hjá útgerðinni, sem ekkert gera og engu
ráða, meðan útgerðarforkólfarnir eru sí-
fellt i forystu fyrir svokölluðum málstað
sjávarútvegsins, sífellt berja sér á brjóst,
minna á mikilvægi sitt og heimta stærri
kvóta og slá eignarhaldi á fiskinn í sjón-
um. Bæði veiddan og óveiddan.
Hvar er rödd sjómannsins í þeim slag?
Hvaða hafa sjómenn til málanna að
leggja, þegar tekist er á um kvótabrask-
ið? Og eignaréttinn. Hún er að minnsta
kosti æði hjáróma röddin í Farmanna- og
fiskimannasambandinu eða frá Sjó-
mannasambandinu og duglítil í meira
lagi þegar til kastanna kemur. Sjómenn
eru jafnvel látnir taka þátt í kvótakaup-
unum án þess þó að eiga einn einasta
sporð sem dreginn er í land.
Nú er það nýjast að Alþingi hefur á-
kveðið málamyndaveiðigjald, sem sjálf-
sagt á eftir að bitna á sjómönnunum og
þar með er búið að staðfesta með lögurn,
að útgerðin geti ráðskast með kvótann,
óveiddan fiskinn, án þess að sjómenn,
hvað þá þjóðin, hafi nokkuð um það að
segja.
Sú var tíðin að sjómenn létu ekki troða
á sér eða þjóð sinni. Og er þá kannske
kornin skýringin á því hversvegna þjóðin
og hersveitir hennar eiga ekki lengur
samleið. Sjómenn eiga auðvitað að rísa
upp sem einn maður og taka afdráttar-
lausa afstöðu í þágu réttlætis og jafnræð-
is og í þágu hagsmuna sinna og þjóðar-
innar. Án þeirra vinnur útgerðin ekkert
stríð og engan rétt til að slá eign sinni á
sameign þjóðarinnar, eins og þeir einir
megi.
Þegar það útkall kemur og lagt verður
úr höfn með slíkri herhvatningu, mun
þjóðin öðlast nýja trú á sjómannastétt-
inni og jafnvel við landkrabbarnir, göng-
um þá í takt við lúðrablástur sjómanna-
dagsins. Og tökum undir: sjómaður
dáðadrengur.
KEMHYDRO - salan
Snorrabraut 87 • 105 Reykjavík
Sími: 551 2521 • Fax: 551 2075
T æringarvarnarefni
fyrir gufukatla

12 - Sjómannablaðið Víkingur