Náttúrufræðingurinn - 1962, Síða 25

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
119
►
landi sé áþekkur því, sem hann er á suðurströnd Alaska frá Yakutat
og vestur fyrir Cooksfjörð, en það er strandlengja, sem er um 800
km frá austri til vesturs.
Eins og áður getur er sitkagrenið strandtré, og því er allt á
huldu enn um vöxt þess norðan lands og austan, þó að það dafni
vel fyrstu áratugina. Getur farið svo, að vatnsþörf þess verði meiri
en úrkomunni nemur, þegar trén stækka. Þess vegna er meiri
áherzla lögð á ræktun síbirisks lerkis á Hallormsstað en sitkagrenis,
því að lerkið er meginlandstré.
Á Hallormsstað er meðalúrkoma ársins 500—600 mm, og er það
mjög svipað og víða er við Hvítahafið í Rússlandi. Meðalhiti sum-
ars er ívið hærri í Arkangelsk en á Hallormsstað, og er einkum
munur á hitanum í júlí. Lengd vaxtartímans mun svipuð á báðurn
stöðunum.
Árið 1938 voru gróðursett nokkur þúsund lerki á Hallormsstað,
sem eru upprunnin í nánd við Arkangelsk. Áður liöfðu verið
gróðursett nokkur hundruð lerki sömu tegundar árið 1922, en
uppruni þeirra er óþekktur. Hæstu trén frá 1922 eru nú 13 metrar,
er tién standa á fertugu. En hæstu trén frá 1938 eru orðin 11,6
metrar á 24 árum. Meðalhæð eldri trjánna er um eða lítið yfir
11 metrar, en hinna yngri nálægt 9 metrum. Hér er sýnilega mikill
munur á vaxtarhraða tveggja stofna sömu tegundar.
Árið 1958 var mikið af könglum á lerkinu og þó meira af þeim
á eldri trjánum. Fræi úr hvorumtveggju könglunum var sáð næsta
ár. Þá kom í Ijós, að ekkert lifnaði af fræi eldri trjánna, en aftur
á móti töluvert af fræi Arkangelsktrjánna.
Vöxtur þessara tveggja stofna af lerki ásamt fræþroskanum sýnir
betur en flest annað, hve það er þýðingarmikið að sækja fræ og
plöntur til hæfilega norðlægra staða. Enginn vafi er á, að eldri lerki-
trén eru komin sunnar að en hin yngri, þó að ekki sé unnt að
sanna slíkt. Og það er mikill skaði að vita ekki deili á upprunæ
þeirra með vissu.
Rauðgreni var flutt til landsins á árunum 1902—1906, en flest
af því fór forgörðum fyrir handvömm. Samt eru til nokkur tré
frá þessum árum á Hallormsstað, sem hafa náð mjög sæmilegum
þroska. Um uppruna er nokkur óvissa, en líkur eru til, að trén eigi
upphaf sitt að rekja til Norrlands í Svíþjóð. En eftir 1947 hefur
verið flutt inn mikið af rauðgreni frá nyrztu mörkum þess í