Náttúrufræðingurinn - 1962, Qupperneq 42

136
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
Helgi Hallgrímsson:
Blóðþörungur
Ýmsir munu hafa veitt eitirtekt blóðlitum pollurn, sem o£t hittast
í klettabollum og -skorum. Er vatnið í bollum þessum o£t dimm-
rautt eða sem runnið blóð.
Þetta hefur að vonum orðið mönnum undrunarefni einkum fyrr
á tírnum er hjátrú var meiri og sömuleiðis náttúruíhyglin.
Er ekki ósennilegt að svokallað blóðregn eigi rætur sínar að rekja
til þessa fyrirbrigðis, en þess er oft getið í fornum sögum og þótti
ekki góðs viti. „Blóðpollarnir” finnast einmitt helzt eftir rigning-
ar þar sem klettabollarnir eru annars oftast þurrir.
Vorið 1954 fann ég einn slíkan „blóðpoll“ hér á Akureyri, á klett-
um ofanvið bæinn. Rannsakaði ég vatnið í smásjá og reyndist það
innihalda mikið af rauðum kúlum.
Haustið 1961 fann ég svo annan poll, í þetta sinn á klettunum við
'Glerárvirkjunina. Vatnið í jteim polli innihélt mikið af rauðum,
sjálfhreyfanlegum þörungsfrumum og þóttist ég geta greint þær
með nokkurri vissu.
Þörungstegund sú sem hér um ræðir heitir á vísindamáli Haema-
tococcus pluvialis Flotow, og mætti kalla hana blóðþörung eða regn-
þörung á íslenzku (jafnvel blóðregnsþörung).
Hér fer á eftir stutt lýsing á blóðþörung. Eins og sjá má á með-
fylgjandi mynd er hann svipuþörungur þ. e. hann hefur tvo þræði
úr öðrum endanum, sem hann slær til 1 íkt og svipum þegar hann
syndir. Frymið er að rnestu samankomið í miðju frumunnar, en
tengt við frumuvegginn með fínum frymistaugum. Utanmeð frym-
inu er glært slímkennt efni. Að lögun er þörungurinn sporbaug-
óttur. Grænukornin í fryminu eru að mestu þakin af rauðu litar-
efni, hæmatokrómi. Blaðgrænan er þó a£ sömu gerð og hjá græn-
þörungum og telst blóðþörungurinn því til þeirra.
Þegar skilyrðin versna, myndar blóðþörungurinn dvalargró, svo-
nefndar akínetur (Af a = ekki og konos, hreyfing). Akíneturnar