Náttúrufræðingurinn - 1962, Blaðsíða 26

120
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
Noregi með mjög góðum árangri. Mjög víða virðast þessir stofnar
þrífast eins vel og í heimkynnum sínum, sem eru skammt sunnan
heimskautsbaugsins.
Engin regla er án undantekninga, og þegar hér hefur verið talað
um norðlæga staði, er venjulega átt við staði nálægt sjávarmáli.
En fari menn upp til fjalla til frætínslu, gildir það sama og að
menn flyttu sig norður á bóginn. Skal því sagt frá einkennilegu
dæmi.
í Colorado í Bandaríkjunum vex lágvaxin og seinvaxin fura í
mikilli hæð. Þessi tegund, broddfuran (Pinus aristata, Engelm) er
aðeins til á mjög takmörkuðu svæði í Klettafjöllunum og vex
hún í mikilli hæð, um 3000 metra yfir sjó. Hún var fyrst flutt
hingað til lands, svo að nokkru nam, árið 1905, og var fræinu
sáð á Hallormsstað. Broddfuran óx mjög hægt og hún er enn ekki
nema um 5—7 metrar á hæð eftir nærri 60 ár. En fyrir nokkrum
árum fór hún að bera blóm og síðan hefur hún borið þroskuð
fræ nærri því á liverju ári. Af þessu dæmi er ljóst, að til munu
vera staðir hátt til fjalla á ýmsum suðlægari stöðum heims, þar
sem gróðurskilyrði eru ekki óáþekk því sem hér er sums staðar.
Auk broddfurunnar hefur fjallafura tekið alveg eðlilegum þroska
i ýmsum stöðum hér á landi. Hún er fjallatré sunnan úr Alpa-
fjöllum, en því miður er allt á huldu um uppruna hennar, því
að bæði fræ og plöntur komu í byrjun aldarinnar frá Danmörku,
og þar var ekki hirt svo mjög um upprunann á þeim tíma.
Frœþroski erlendra trjdtegunda.
Ýms fleiri dæmi mætti nefna um vöxt margra annarra trjáteg-
unda, en í stað þess skal vikið að öðru atriði, sem er ekki síður
þýðingarmikið en vöxturinn. Þegar trjátegundirnar bera fræ með
hæfilegu árabili, er það merki þess, að þær geti haldið áfram að
lifa og auka kyn sitt í hinum nýju heimkynnum.
Þess var áðan getið, að broddfuran ber fræ nærri árlega alveg
á sama Iiátt og hún gerir í heimkynnum sínum. En blágrenið á
Hallormsstað, sem að öllum líkindum er ættað af svipuðum slóð-
um og broddfuran, hefur einnig borið þroskað fræ nokkrum sinn-
um. Til er orðið töluvert af ungum trjám og plöntum, sem eru
afkvæmi blágrenitrjánna. Á Stálpastöðum eru t. d. allmörg íslenzk