Náttúrufræðingurinn - 1995, Síða 63

mikinn áhuga og verðið hækkaði. Erlendir
auðmenn komu til landsins í leit að geir-
fuglum og söfn föluðust eftir þeim.
Síðustu áratugina áður en tegundin varð
aldauða voru lugir fugla drepnir hér á
landi fyrir safnara og mörg egg tekin (sbr.
Reinhardt 1839). Tveir síðustu
geirfuglarnir, sem varðveittir eru í Kaup-
mannahöfn, voru seldir fyrir um fjögur
kýrverð. Geirfugl var síðast seldur árið
1994, svo vitað sé, en þá keypti náttúru-
gripasafnið í Glasgow, Skotlandi,
uppsettan ham fyrir 30.000 pund. Það
samsvarar rúmum þremur milljónum ís-
lenskra króna. Gangverð geirfugls virðist
því hafa stórlækkað frá því íslendingar
eignuðust sinn fugl, þótt verð slíkra gripa
fari einnig eftir ástandi þeirra.
Fuglar og egg sem náðust fóru ætíð úr
landi eða lentu á borðum landsmanna. Þá
var yfirleitt fátækt í landinu og
hafa íslendingar eflaust þóst
góðir að geta komið geirfugl-
um í verð, nælt sér í skilding
fyrir að sigla með útlendinga
til Fuglaskerja eða eiga í næstu
soðningu. Engar geirfuglsleif-
ar urðu eftir í landinu nema
þær sem höfnuðu í öskuhaug-
um. Lengi vel áttu íslendingar
því enga geirfugla. Þeir byrj-
uðu sjálfir ekki að viða að sér
náttúrugripum fyrr en síðar.
Jónas Hallgrímsson mun hafa
bryddað á slíkum hugmyndum
fyrstur manna en þær urðu ekki
að veruleika fyrr en Hið
íslenska náttúrufræðifélag var
stofnað árið 1889 lil að koma á
fót náttúrugripasafni.
■ BEINAGRIND OG
EGG
Þótt uppstoppaði geirfuglinn
sé á vitorði margra íslendinga
eru færri sem vita að Náttúru-
fræðistofnun Islands á fleiri
góða gripi sem tengjast geir-
fuglinum. Þannig hefur safnið átt uppsetta
beinagrind af geirfugli um áratugaskeið
(5. mynd). Hún var sett saman úr beinum
margra einstaklinga sem fundust í fornum
öskuhaugum á Funkeyju við Nýfundna-
land, en beinunum safnaði fuglafræðingur-
inn O. Bryant árið 1908. Safnið á einnig
eitt egg (6. mynd) en uppruni þess er óljós.
Á sínum tíma grennslaðist Finnur Guð-
mundsson víða erlendis fyrir um hvaðan
eggið væri komið en án árangurs. Þá eru til
geirfuglsbein úr öskuhaugum, eins og
síðar er getið.
Rausnarlect tilboð frá Harvard
Forsaga þess að Náttúrufræðistofnun eign-
aðist beinagrind og egg er sú að sumarið
1953 var Finnur Guðmundsson staddur í
dýrafræðisafni Harvardháskóla í Banda-
ríkjunum. Safn þetta átti óvenjumarga
6. mynd. Islendingar eru svo heppnir að eiga eitt geir-
fuglsegg en fœrri egg hafa varðveist í heiminum en
hamir. Það var keypt af Harvardháskóla, Bandaríkjun-
um, árið 1954, á sama tíma og beinagrindin, og hafði
Finnur Guðmundsson fuglafrœðingur veg og vanda af
kaupunum. Samkvœmt mœlingu Finns er eggið 117,9 x
76,0 mm að stœrð. - One authentic Great Auk egg is
preserved in lceland, but on the whole fewer eggs exist
in the world than skins. The egg was bought from
Harvard University, USA, in 1954, at the same time as
the skeleton. It was through the efforts of ornithologist
Finnur Gudmundsson that Iceland acquired these rare
items. Tlie egg measures 117,9 x 76,0 mm. Mynd/photo
Skúli Magnússon.
61