Náttúrufræðingurinn - 1997, Blaðsíða 13

11. mynd. Stórvirkar vinnuvélar og þyrlur voru notaðar í tilraunum til að hemja
hraunflóðið. I haksýn er snævi þakinn tindur Etnu. Ljósm. Carsten Peter.
Síðan átti að stífla hraunrásina með því að
varpa stórum steinsteypublokkum ofan í
hana gegnum opið. Þannig var ætlunin að
opna hraunrennslinu nýja leið út yfir
Uxadal og stöðva hraunstreymið niður
eftir gamla farveginum í átt að Zafferana.
Sérsveitir hersins gerðu strax tilraunir
með sprengingar. í Ijós kom að blöðrótt og
frauðkennt efnið í veggjum hraunárinnar
dró mjög úr sprengikraftinum. Ur því var
bætt með því að koma fyrir stálplötum
milli sprengiefnisins og bergsins.
Fyrsta tilraun
Fyrsta tilraun til að breyta farvegi hraun-
árinnar var gerð 21. apríl 1991 f 2100 m
hæð, 750 m frá gosstöðvunum. Alls var 28
stórum steypublokkum komið fyrir um-
hverfis op á hraunrásinni og voru þær
tengdar saman með stálkeðjum sem mynd-
uðu eins konar net yfir stórum hluta
opsins. Ætlunin var að varpa síðan stórum
steinsteypuplötum úr þyrlum ofan á netið
og áttu þær að draga með sér alla dræsuna
niður í hraunána. Um leið átti með spreng-
ingum að ryðja töluverðu magni af storkn-
uðu hrauni ofan í hraunána og þetta til
samans skyldi stífla hana.
í fyrstu var sex steypuplötum varpað úr
þyrlum niður á netið. Tvær hittu ekki,
heldur féllu beint niður í hraunána og flutu
burt. Hinar fjórar sátu kyrrar á netinu án
þess að hreyfa það. Þyrlurnar bættu þá
fleiri þungum steypublokkum við og að
síðustu lentu II af 28 keðjutengdum
steypuklumpum í hraunánni. Þá var
sprengt og lil viðbótar féllu tæplega 100
m3 af storknuðu hrauni í ána. Strax hækk-
aði í hraunánni, opið í þakinu fylltist og
dálitið magn hrauns rann út um annað op
sem var um 40 m ofar. Annað gerðist ekki
og hraunið rann áfram í átt til Zafferana.
Tilraunin hafði mistekist. Hraunáin virtist
skiptast í tvær greinar skammt neðan við
tilraunastaðinn og líklega höfðu steypu-
blokkirnar stíflað aðra kvíslina að mestu
en hraunrennsli hélt áfram um hina.
Önnur tilraun
Ekki gáfust menn upp við þetta og reyndu
á ný að stífla hraunrásina. Að þessu sinni
voru ekki notaðar keðjur, heldur sex þrí-
59