Náttúrufræðingurinn - 1997, Blaðsíða 16

var tilraunin eins og hinar fyrri og notaðir
voru járnkrossar, steypublokkir og
sprengiefni.
Þann 22. maí, þegar skurðurinn var enn
ekki tilbúinn, gerðist það að haftið milli
skurðarins og hraunárinnar lét undan og
hraun flæddi í skurðinn. í fjóra daga rann
tæplega helmingur hraunárinnar eftir
skurðinn en þá stíflaðist hann og enn féll
allt í sama farið. Efst í veggjum hraunár-
innar var storkið hraun en í neðri hlutan-
um reyndist vera laus gjóska sem hafði
gefið sig.
Lokatilraun
Reynslunni ríkari hófust menn handa enn
á ný. Grafinn var nýr skurður alveg við
hliðina á hinum fyrri. Að þessu sinni tókst
að ljúka við skurðinn sem var 10 m breiður
og náði 7 m niður fyrir yfirborð hraun-
árinnar (12. mynd). Veggurinn sem hélt að
hraunánni var nú 2,5 m þykkur og 11 m
hár. Hann var einangraður með steinull til
að bægja frá hita. Sjö tonnum af sprengi-
efni var komið fyrir í kössum sem stóðu á
50 cm þykku lagi af steinull.
Við efsta hluta veggjarins var komið
fyrir mörgum smáum skömmtum af
sprengiefni í þeim tilgangi að mylja
hraunið þannig að engir stórir steinar úr
því gætu stíflað nýja farveginn.
Hinn 27. maí var sprengt skarð í vegg
hraunárinnar og strax á eftir ruddu þunga-
vinnuvélar 11 keðjutengdum járnkrossum
og stórum hraunblokkum út í hraunána.
Hver kross var bundinn við stein með
keðju og bæði krossarnir og keðjurnar áttu
að þola hitann nógu lengi til að blokkirnar
næðu að festast. Við þessar aðgerðir fóru
un 2/j-hlutar hraunrennslisins í nýja far-
veginn. Þar sem stærð og lögun nýja far-
vegarins var vel þekkt gátu menn nú metið
hraunrennslið ansi nákvæmlega og var
það um 20 mVsek. Þann 29. maí var fleiri
stórum steinblokkum varpað í hraunána
ásamt miklu magni af lausu efni. Við það
virtist gamli farvegurinn stíflast alveg og
öll hraunáin rann nú eftir nýju leiðinni.
Við þetta þornuðu upp allar kvíslar sem
runnu niður í Valle di Calanna.
Hin nýja hrauná rann niður í suðurhluta
Uxadals, greindist þar í margar kvíslar og
fór ekki lengur úl fyrir dalinn og var svo
allt til loka gossins. Þeir hrauntaumar sem
runnu lengst í gosinu stöðvuðust um 500
m frá Zafferana.
Um 1. júní 1992 dró úr hraunframleiðsl-
unni sem var eftir það var um 7 m3/sek allt
þar til gosinu lauk mars í 1993.
■ HELSTU HEIMILDIR
Barberi, F. & L. Villari 1995. Volcano moni-
toring and civil protection problems during
the 1991-1993 Etna Eruption. í The Euro-
pean laboratory volcanoes. Workshop pro-
ceedings, Aci Castello (Catania), 18-21 June
1994 (ritstj. F.Barberi, R. Casale & M.
Fratta), European Commission, European
Science Foundation, bls. 40-48
Boeri, S. 1992. Prova del Fucco. Panorama, 26.
apríl 1992, 38-43. Milano.
Bousquet, J.C., G. Lanzafame & C. Paquin
1988. Tectonic stresses and volcanism: in
situ measurement and neotectonic investiga-
tions in the Etna area (Italy). Tectonophysics
149. 219-231.
Chester, D.K., A.M. Duncan, J.E.Guest &
C.J.R. Kilburn 1985. Mount Etna. The
Anatomy of a Volcano. Chapmann and Hall,
London, 404 bls.
Cululi, M.G., A. Sciacca & M. Sestini 1992.
Etna, vivere a Zafferana. Epoca, 22. apríl,
bls. 38-45.
Cutuli, M.G., V. Feltri & G. Lolli 1992. Etna,
quanti erroro sotto il vulcano. Epoca, 29.
apríl, 20-31.
Ghisetti, F. & L. Vezzani 1982. Different style
of deformation in the Calabrianarc (Southcrn
Italy): Implications for seismotectonic zon-
ing. Tectonophysics 85, 148-165.
Rutten, M.G. 1969. The Geology of Western
Europe. Elsevier Publishing Company, Am-
sterdam. 520 bls.
PÓSTFANG HÖFUNDAR
Richard H. Kölbl
Institut fur Petrographie und Geochemie
Universitat Karlsruhe
Kaiserstr. 12
76128 Karlsruhe
Deutschland
62