Náttúrufræðingurinn - 1983, Blaðsíða 212

framhaldsskólar, sem eitthvað láta sig
varða náttúrufræðileg efni, þurfi skilyrðis-
laust að útvega sér þetta kort, kennurum
og nemendum til fróðleiks og augnayndis.
Hinu er ekki að leyna að maður saknar
þess að hafa ekki íslenska útgáfu skýringa-
heftisins til þess að fá fullt gagn af kortinu.
Er það raunar umhugsunarefni hve nátt-
úruvísindamenn okkar sinna því orðið lítið
að rita fræðandi greinar á íslensku fyrir al-
menning eða flytja þætti í hljóðvarpi eða
sjónvarpi. Ekki skal úr því dregið að efni
sé birt á ensku eða öðrum erlendum mál-
um. Hitt er annað, hvort þar er látið staðar
numið eða ekki.
í þeirri von að íslenska útgáfan sjái dags-
ins Ijós, skal getið nokkurra smávægilegra
ágalla á skýringaheftinu.
Skondið er í kaflanum um veður og veð-
urfar að sjá sérkafla um freðmýrar í sama
mikilvægisflokki og um hita, úrkomu og
uppgufun. Mætti hann færast í almenna
kaflann um veðurfar. Annað sem stingur í
augu er val mynda í kaflanum um jarðhita.
Par eru þrjár myndir teknar upp eftir bók
Schutzbach um ísland. Bæði er að ætíð er
viðkunnanlegast að farið sé eftir frum-
heimildum (sem eru höfundi nærhendis)
og að tvær myndanna, af jarðhitasvæðun-
um í Borgarfirði og í Árnessýslu, segja
ekkert um eðli eða orsakir jarðhitans, t. d.
sprungukerfi, ganga, hitastigul, rennsli eða
nýtingu. Væru þær betur óbirtar.
í heftislok eru litprentaðar átta túrista-
myndir frá íslandi, og er vandséð með
sumar þeirra hvaða erindi þær eiga í skýr-
ingahefti með vatnafarskorti. Hinar sem ef
til vill ættu þar erindi vantar skýringar við
svo þær gegni sfnu hlutverki.
Ekki finnst mér ástæða til að tína til
fleira smálegt, sem betur mætti fara að
mínum dómi, enda er svo margt sinnið sem
skinnið. Meiri ástæða er til að þakka Árna
Hjartarsyni jarðfræðingi og öðrum er að
verkinu unnu fyrir ágætt framtak, jafn-
framt því sem ég kem þeirri frómu ósk á
framfæri að við fáum brátt að sjá íslenska
útgáfu skýringaheftisins. Á meðan vona ég
að kortið sjálft fái sem mesta útbreiðslu.
Kristinn Einarsson.
VILLT SPENDYR
Rit Landverndar 7
Ritstj. Árni Einarsson
Reykjavík 1980, 119 bls.
Verð: 265 kr.
Landvernd hefur gefið út tvö samstæð
rit um villt spendýr og fugla, einkum með
tilliti til samskipta þeirra við manninn.
Þetta er framlag Landverndar til kynning-
arátaks Evrópuráðsins um villt dýr og
plöntur og heimkynni þeirra. Verður hér
skýrt frá fyrri bókinni, Villt spendýr, en
Erling Ólafsson ritar um seinni bókina,
Fugla.
Við lestur ritsins kemur skýrlega í ljós
hve lítið við vitum um spendýr á íslandi.
Rannsóknir á þeim hafa einkum eflst
seinustu árin, en eru langt frá því að vera
fullnægjandi varðandi þær ákvarðanir sem
eru teknar um stjórnun á stofnum sumra
þessara tegunda. í ritinu eru heimildaskrár
yfir nær öll rit um íslensk spendýr, og auk
þess er getið helstu erlendra rita. Mikill
fengur er að þessum ritskrám, sem gera
áhugasömum lesendum kleift að leita sér
frekari heimilda. Bókin er prýdd fjölda
ljósmynda, bæði litmynda og svart-hvítra,
og er öll uppsetning texta og mynda til
fyrirmyndar.
Sjö höfundar skrifa um villt spendýr.
Árni Reynisson skrifar inngang um
sambúð manna og villtra dýra, og bendir á
hvernig maðurinn hefur litið á önnur dýr
út frá sínum þrönga sjóndeildarhring.
Virðast ofsóknir gegn svökölluðum
meindýrum og vörgum oftast álíka vel
grundaðar og gyðingaofsóknirnar voru á 4.
og 5. ártug þessarar aldar.
Árni Einarsson skrifar um hvali og
hvalveiðar, og eftir lestur þeirrar greinar
ætti mönnum að vera ljóst hve skynsam-
legt það er af okkur íslendingum að stöðva
hvalveiðar þar til fullnægjandi rannsóknir
hafa verið gerðar á stofnstærðum hvala við
ísland.
Grein Erlings Haukssonar fjallar um seli
við ísland, og gerð er grein fyrir líffræði
þeirra. Er ljóst við lestur greinarinnar að
192