Náttúrufræðingurinn - 1983, Page 218

Þýðingin og er létt, lipur og oft mjög óná-
kvæm. Auk þess að hafa þýtt textann hefur
Ari bætt við upplýsingum og skipt um ein-
ar 16 myndir í neðanmálsskýringum. Það
er ekki auðvelt að þýða bók, hvað þá texta
sem er fullur af sérfræðiorðum , en þar
hefur Ara yfirleitt tekist ágætlega, enda
efninu kunnugur. A mörgum stöðum er
þýðingin skrítin og skulu tekin dæmi. í
efnisyfirliti segir um kaflann unt sólkerfið:
Það er orðið nokkuð einsýnt að líf er ekki
til í sólkerfinu okkar, en reikistjörnur með
lífverum kunna að vera til í fjarlœgum sól-
kerfum . Þetta er nokkuð furðuleg stað-
hæfing, enda ekki í samræmi við enska
textann. Á bls. 19 neðanmáls: Útvarps-
stjörnusjá nýtir ósýnilegar útvarpsbylgjur...
sem gæti bent til þess að sýnilegar útvarps-
bylgjur séu til, sem er ekki. Á bls. 19 er
fjallað unt íslenska stjörnufræðinga og
nokkrir taldir upp, en einhverja vantar og
hefur ntér verið bent á að ekki er minnst á
okkar frægasta stjörnufræðing Gísla Hlöð-
ver Pálsson frá Keflavík, en hann er bú-
settur i Bandaríkjunum og ber þar nafnið
Jack Gilbert Hills og vinnur hjá NASA við
rannsóknir á svartholum, dulstirnum og
þróun sólstjarna.
Á bls. 69 segir: Jarðfrœði er frœðigrein
sem fjallar um yfirborð jarðar.... Þetta er
nokkuð sérkennileg staðhæfing og alröng,
því jarðfræði fjallar um alla jörðina yst
sem innst og raunar einnig jarðfræði ann-
arra hnatta. Á bls. 71 neðanmáls er fjallað
um kvarter, og er kvarter nefnt "ísöldin"
sem er ekki alveg satt, pleistocene er yfir-
leitt haft yfir ísöldina og hólósen yfir nú-
tímann. Kvarter nær frá tertíer fram á
þennan dag og inniheldur megnið af
ísöldinni og allan nútímann. Sá ruglingur
sem myndast oft í þessu sambandi er að
hérlendis hentar betur að skipta jarð-
sögunni eftir segulskiptum og þeim tíma er
ísöld gekk í garð, fyrir 3.1 milljónum ára.
Annarsstaðar í heiminum er miðað við að
kvarter hefjist fyrir 1.8 milljónum ára. Til
að brúa þetta er skiptingin á íslandi: tertíer
(elsta berg — 3.1 millj. ár), plíó-
pleistocene (3.1— 0.7 millj. ár), yngra
pleistocene (0.7 milllj. —10.000 þús. ár) og
eftir að jökla leysti er nútími (hólósen).
Á bls.110: Mesta vindsvörfunin er því
nœst yfirborðinu. Hér er illa þýtt, því
vindsvörfun verður aðeins á yfirborði og
segir í enska textanum : „sand-blasting occ-
urs mostly at low levels" og er átt við að
vindsvörfun sé meiri á láglendi en hátt til
fjalla, því í fjalllendi er minni sandur til að
feykja. Á bls. 128 er minnst á œxlunarað-
ferðir og það notað sem samnefni við kyn-
bœtur. Orðið „œxlunaraðferðir" hefur
hingaðtil verið notað yfir þær aðferðir sem
dýr notast við er þau vilja auka kyn sitt og
eru oft harla litlar „kynbœtur", a. m. k.
hjá mannfólkinu. Þetta eru aðeins fáein
dæmi um pennaglöp í textanum og hefði
góður yfirlesari séð við þeim.
í lok neðanmálsskýringa við 3ja kafla á
bls. 32 er þó næsta kynleg klausa. Undir
fyrirsögninni „Frú þýðanda" kveðst
þýðandi fara frjálslega nteð kommur, og
eftir notkun hans á þeim greinamerkjunt
að dæma virðist hann hafa ntikla and-
styggð á kommurn. Einnig hefur hann
breytt „v“ í „f“, en af hverju? Þessi klausa
er vel falin og líklega aðeins smásmugu-
legir yfirlesarar sem hana sjá, rétt eins og
þýðandi skammist sín fyrir uppátækið.
Hvað sem þessar aðfinnslur mínar varð-
ar er hér á ferðinni góð bók, vönduð og
falleg, fróðleg og skemmtileg, og óhætt er
að mæla nteð henni.
Helgi Torfason
ÍSLENSKIR NÁTTÚRUFRÆÐINGAR
1600-1900
Steindór Steindórsson frá Hlöðum.
Bókaútgáfa Menningarsjóðs,
Reykjavík 1981, 339 bls.
Steindór Steindórsson frá Hlöðunt er
ekki þekktur fyrir pennaleti, því fáir ís-
lenskir náttúrufræðingar hafa staðið sig
betur í útgáfustarfseminni en hann. Nátt-
úrufræðin hefur oft verið efniviður
Steindórs og nú hefur Menningarsjóður
gefið út mjög þarft yfirlit yfir líf og störf
íslenskra náttúrufræðinga yfir 300 ára
tímabil. Bókin íslenskir náttúrufræðingar
198