Náttúrufræðingurinn - 1987, Blaðsíða 41

Að líkindum munu Kvíármýraröld-
ur fram undan Kvíármýrarkambi
samskonar jarðmyndun. Virðist það
raunar koma skýrt í ljós þegar horft er
út yfir þetta svæði báðum megin
Kambanna, t. d. ofan frá Vatnafjalla-
brún. En um Kvíármýraröldur falla
aðeins smálækir, og sjást þar því tæp-
ast fersk þversnið eins og eftir Vatt-
ará. Ytri brún Kvíármýraraldna er
brattur marbakki frá því að sjávarborð
var nokkru hærra, og verður því að
ætla að Iíkt hafi ytri brún Aldanna
hinum megin Kambsmýrarkambs litið
út áður en Eystri Kvíá tók að bera
fram aur. Sé það haft í huga, má vera
að orð Gísla prests Finnbogasonar frá
því nálægt 1700 um lón framundan
Kvískerjabæ og örnefnið „Vothamar"
séu ekki úr lausu lofti gripin (Á. M.
Chorographica Isl., Safn . . .2. fl.).
Ljóst má vera þegar ofanskráð sam-
antekt um gosminjar á þessu svæði er
tekin saman, að þarna hafa orðið mjög
svo mikils háttar umbyltingar fyrir
ekki ýkja löngu, enda þótt hraun-
rennslis gæti ekki mikið og ekki sé allt
frá sama tíma (en ósagt skal látið,
hvort munu sjást merki fleiri hlaupa).
Fjalllendið Vatnafjöll-Staðarfjall hlýtur
óhjákvæmilega að hafa haft verulega
annað útlit jökulmegin fyrir umbrot
þessi áður en yngsta hraunið rann og
er að líkindum erfitt að geta í eyðurnar
um útlit þess svæðis þá, eða máske
hafi orðið sprenging? Að minnsta
kosti er ekki að undra þótt jökullinn
hafi haft ríkulegt efni í Kambana, er
sýnilega hafa myndast einhverntíma
eftir fyrrnefnt hlaup, einnig hinir eldri
jökulgarðar, sem leifar sjást af í
grenndinni.
Að Iokum skal tekin upp tilvitnun
úr Ferðabók Hendersons, ísl, þýðingin
bls. 156—157, þótt ég geri að vísu ekki
öll orð hans að mínum. Hann var
þarna aðeins á hraðri ferð venjulega
leið út yfir Breiðamerkursand, en
vafasamt er að fram á þennan dag hafi
nokkur haft næmari auga fyrir náttúru-
umbrotum þeim, sem þarna hafa átt
sér stað:
„Við komum nú í það umhverfi, sem er
svo raunalegt og úfið á að líta, að annað
ömurlegra er ekki unnt að hugsa sér.
Eru þetta rústirnar af fjallaklasa, sem
skekinn hefur verið allt til grunna
. . . þegar jökullinn brast með hræði-
legri sprengingu og gereyddi ströndina
þarna um slóðir. Allt í kring lágu
ódæmin öll af móbergi og hörðnuðum
leir . . . Upp í miðbik fjallsins liggur
skuggalegt gil og endar í ólögulegum
klettum, en umhverfis í allar áttir voru
kynstur af fornum ís, er teygði sig alla
leið til jökulsins á bak við. Voru í hon-
um allskonar fornar gosleifar“.
Flosi Björnsson,
Kvískerjum, Örœfum.
135