Náttúrufræðingurinn - 1987, Page 52

1. tafla. Sólgeislun á láréttan flöt, kal/cm2/dag. - Solar radiation on a flat plane (cal/
cm2/day).
Á heiðskírum degi í Reykjavík, (Clear day in Reykjavík) júní-ágúst 758
Á meðaldegi í Reykjavík (Average day in Reykjavík) júní 411
júlí 410
” ágúst 312
» júní-ágúst 378
Erlent meðalgildi (Mac Key 1978) (Mean radiation) 500
leyti. Þeir endurkastast því og gefa gras-
inu græna litinn. Ósýnilegir geislar nýt-
ast alls ekki til tillífunar. Á hverja sam-
eind af C02, sem binst, þarf (8-) 10
skammta af ljósorku, hver sem liturinn
er. Rauðu skammtarnir hafa minni orku
en þeir bláu. Sú orka sem binst í hverri
sameind er hins vegar alltaf hin sama,
svo að orka rauðu geislanna nýtist betur
til tillífunar.
HÁMARKSVÖXTUR
NYTJAGRÓÐURS
Mac Key (1978) telur, að allt að 5,3%
geislaorkunnar eigi að geta nýst til tillíf-
unar þegar best lætur. Eru það um 12%
sýnilegrar geislunar, sem ætti að gefa 670
kg/ha/dag af þurrefni að rótum meðtöld-
um þegar tekið hefur verið tillit til önd-
unartaps. Þetta mark er þó langt ofan
þess, sem nokkurs staðar þekkist. Hæstu
skammtímagildi eru að vísu allt að 540
kg/ha/dag auk rótarvaxtar, en 100 daga
meðaltöl yfir 200 kg/ha/dag eru líklega
sjaldgæf. Nokkur dæmi um mikla þurr-
efnismyndun og hæstu skammtímagildi
samkvæmt Mac Key (1978) eru í 3. töflu.
Eftir mismunandi leiðum, sem kolefnið
fer í tillífuninni, eru plönturnar flokkað-
ar í C4-plöntur og C3-plöntur. Hinar fyrr
töldu, sem vaxa einkum í hitabeltinu,
nýta sólarorkuna betur til tillífunar og
kemur það fram í vaxtarhraða þeirra
samkvæmt 3. töflu.
Á 1. mynd eru sýndar niðurstöður
vikulegra uppskerumælinga á vallar-
foxgrasi (Phleum pratense) á Korpu og
er gildi 3. töflu um vöxt vallarfoxgrass
dregið af þessum niðurstöðum. Niður-
stöðurnar eru meðaltöl þriggja stofna.
Borið var á 15. maí 1979 og 13. maí 1980.
Áburðarmagn var 120 kg N/ha. í tilraun-
inni voru einnig liðir, þar sem mun
seinna var borið á, en þar spratt nokkru
minna. Aðrar grastegundir, sem einnig
voru í sömu tilraun, gáfu ekki eins mikið
af sér. Hins vegar má vænta þess, að
töluvert meiri spretta hefði fengist með
meiri áburði. Uppskerumælingarnar
voru ekki gerðar á sömu reitunum bæði
árin. Hefur því landmunur áhrif á sam-
anburð milli ára, og ekki er víst, að unnt
sé að fá jafnmikla uppskeru ár eftir ár á
sama stað.
Árin tvö, sem niðurstöður 1. myndar
eru frá, voru mjög ólík um veðurfar. Ár-
ið 1979 var eitt kaldasta ár aldarinnar og
fór klaki ekki úr jörð á veðurathugunar-
stað á Korpu fyrr en fyrstu dagana í júní,
en um mánaðamótin apríl - maí 1980.
Mismunur sumarhita var einnig nokkur.
Meðalhiti júní - ágúst var 9,2°C 1979 en
10,3°C 1980.
Athyglisvert er, að árferðismunur
kom einkum fram í því, að seinna spratt
1979. Heildaruppskera var þó einnig
minni 1979 og hefur jarðvegurinn gefið af
sér minna nitur það ár. Sprettuhraði var
146