Náttúrufræðingurinn - 1987, Blaðsíða 59

olíuverð var hátt, áður en það lækkaði
1985.
A Islandi gefa einærar jurtir tiltölulega
litla uppskeru á flatareiningu vegna þess
hve seint vorar. Akurinn grænkar of
seint til þess að ná að nýta til fulls geisl-
unina, þegar sól er hæst á lofti. Bæði
kartöflur og gulrófur geta þó gefið mikið
af sér. Spírun hefur lengi verið notuð til
að flýta því að kartöflur komi upp, og
gulrófnaplöntur má rækta í vermireitum
og setja síðan niður með vélum. Með því
móti má ná sæmilegri nýtingu á geislun-
inni í júní. Miklu vænlegri til árangurs
hér á landi er ræktun á fjölærum trénis-
rfkum gróðri, líklega helst grasi. Úr hon-
um má vinna gas, og horfur munu vera á,
að brátt verði tiltækar aðferðir til að
vinna fljótandi eldsneyti úr slíkum
gróðri. Einkum á Suðurlandi er unnt að
taka til ræktunar víðáttumikil, samfelld
landsvæði, þannig að með góðu skipulagi
ætti að vera unnt að halda niðri flutnings-
kostnaði, sem er með hærri kostnaðar-
liðum. Hér yrði orkuræktun líka í lítilli
samkeppni við aðra ræktun. Hún ætti því
að geta orðið samkeppnisfær við orku-
ræktun í öðrum löndum.
NIÐURLAG
Sólarorka er mikilvægasti orkugjafi
okkar jarðarbúa. Hún er best nýtt í land-
búnaði og skógrækt, en einnig má nefna
hagnýtingu vatnsorku og vindorku og
sólarorkuver. í landbúnaði er þó orku-
gildi afurðanna ekki alltaf haft að leiðar-
ljósi, og í kvikfjárrækt skila aðeins um
5% orkunnar sér í afurðum. Allt að 10%
til viðbótar má vinna sem eldsneyti úr
búfjáráburði. Með nýjum rannsóknum,
t.d. á Norðurlöndum, hefur töluverður
árangur náðst í bættri hagnýtingu jarðar-
gróða sem orkugjafa.
Hér á landi er binding geislaorku í
gróðri um hásumarið sambærileg því,
sem best þekkist erlendis, ef ræktunin er
í góðu lagi. Vaxtartíminn hér er þó stutt-
ur. Sýnt var dæmi um vöxt vallar-
foxgrass, sem var 140 kg/ha/dag í 8-9 vik-
ur, eða um tonn á viku, tvö sumur í röð.
Að viðbættum þeim vexti, sem er fyrr að
vorinu, getur uppskeran hæglega náð 10
tonnum. Þessi árangur fékkst með hóf-
legum áburði, 120 kg N/ha. Með meiri
áburði eða með því að velja gróður, sem
sprettur lengur fram eftir sumri, ætti að
vera unnt að ná meiri uppskeru, ef
sprettuskilyrði eru að öðru leyti jafngóð
og í þessum tilraunum.
Nú þegar er meira en helmingur orku-
notkunar íslendinga frá innlendum
orkugjöfum. Hins vegar erum við mjög
háðir innflutningi olíu og bensíns til að
halda uppi samgöngum og fiskveiðum.
Hér á landi er mikið af ræktanlegu landi
sem bíður notkunar og mætti taka til
ræktunar á orkugæfum gróðri, annað
hvort til framleiðslu á fljótandi eldsneyti
eða gasi eða sem kolefnisgjafa við vetnis-
framleiðslu. Sumt af þessari framleiðslu
myndi auk þess byggjast á þeirri gnótt
óbeislaðrar vatnsorku sem er í landinu.
Orkuvinnsla úr gróðri yrði í samkeppni
við mó. Fljótt á litið virðist mórinn hafa
verulega yfirburði. Mikið er til af hon-
um, svo að töluvert má ganga á hann.
Það sem getur mælt á móti móvinnslu er
annars vegar, hve öskuríkur íslenskur
mór er, og hins vegar ýmis landnýtingar-
og náttúruverndarsjónarmið.
Á þorravöku Menntaskólans við Sund
1982 tók einn bekkurinn til meðferðar
ræktun gróðurs til framleiðslu á elds-
neyti. Miðað var við nýja tækni til fram-
leiðslu verðmæts eldsneytis úr gróðri,
sem ekki mun fullmótuð enn. Sýndu út-
reikningar ungu mannanna mjög já-
kvæðar niðurstöður. Verður fróðlegt að
sjá, hvort þessi framtíðarsýn endist þeim
námsárin, svo að þeir hefjist handa við
að láta hana rætast á manndómsárunum.
153