Náttúrufræðingurinn - 1934, Blaðsíða 65

NÁTTÚRUFR.
175
eru þökurnar með svörtum jöðrum til endanna svo fiðrið sýnist
þar vera með svörtum þverrákum. Nef og fætur eru svartir.
Ungir rauðhelsingjar eru allir daufari á litinn. Þar sem full-
orðnu gæsirnar eru svartar, eru þeir móleitari. Stóru, hvítjöðruðu
blettirnir fyrir aftan augun, eru ekki eins rauðir, aðeins móleitir,
á hálsi og bringunni ofanverðri, eru þeir grá-gulir. Stélfjaðrirnar
eru með hvítum jöðrum í oddinn.
Stærð rauðhelsingja er talin: Lengd: 510—570 mm, vængirr
350—370 mm, nefið: 24—27 mm, fótleggir: 51—56 mm, stéliðr
153—155 mm, stélfjaðrirnar 16 alls, „tennur“ í efra skolti ca..
16 á hlið.
Heimlcynni. Varpstöðvar rauðhelsingjanna eru taldar vera
aðallega í Norðvestur-Síberíu, en aðallega þó meðfram stóránum
Ob og Jenissej. Xetrarstöðvar þeirra eru sérstaklega sunnan
Kaspíhafs, í Mesópótamíu og Persíu. Þó flakka þær að staðaldri
suður og vestur á bóginn og eru ekki óalgengar í Egiftalandi á
vetrum. Til Norðurálfunnar koma þær ekki ósjaldan og er jafnvel
talið þær sé að staðaldri í Ungverjalandi að vetrinum. Er þessi
gæs talin til hinna meiri flökkukinda.
Hér á landi hefir þessi gæs sézt að minnsta kosti tvisvar, svO'
vitað verði með vissu, norður í Skagafirði.
Þá er hér með lokið lýsingu þeirra gæsategunda, sem vart
hefir orðið hér á landi, eða eru hér að staðaldri. Svo sannanlegt
sé að svo stöddu, verpa hér að staðaldri aðeins tvær tegundir, þ. e.
grágæsin (Anser anser) og heiðagæsin (Anser brachyrhynchus).
Þrjár aðrar hafa verið orðaðar við landið, en af þeim koma aðal-
lega tvær til greina sem líklegar eru til þess að setjast hér að, þ. e.
blesgæsin (Anser albifrons), sem sannanlega hefir orpið hér fyrir
liðl. 100 árum og akurgæsin (Anser fabalis), sem líklegast er um
að sé misskilningur erlendra fræðimanna, að hún hafi átt hér
heima að staðaldri. Hitt gæti vel átt sér stað, að hún flæktist hing-
að við og við. Þriðja tegundin, helsinginn (Branta leucopsis), er
stundum af fræðimönnum talin eiga hér heima, en fyrir því er
enginn fótur. Stafar þetta eflaust á misslcilningi á algengri mál-
venju víða um land, að nefna allar gæsir, sem menn bera illa
kennsl á, helsingja. Helsinginn er miklu norrænni fugl en svo, að
nokkur líkindi sé til, að hann færi að setjast hér að í venjulegu
árferði.