Náttúrufræðingurinn - 1937, Blaðsíða 28

136 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
iimiimmiiiimiimmmiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiimiiiiliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimimiiiiiimiiiiiiiiiiiiim
um, eru í enn þá lausari tengslum við hann, og þær yztu í atóm-
inu eru ekki betur bundnar en það, að þær geta auðveldlega losn-
að frá því, ef efnið er hitað í sterkum loga. Þess vegna er það ekki
nema eðlilegt, að sá geysi-hiti, sem ríkir í gufuhvolfi sólarinnar
og stjarnanna, losi fjölda af elektrónum úr atómunum. f súrefnis-
atóminu eru 8 elektrónur og kjarni. Elektrónurnar ganga kring-
um kjarnann eins og reikistjörnur kringum sól. Litsjáin sýnir,
að í gufuhvolfi heitra stjarna hafa mörg súrefnis-atóm þegar tap-
að tveimur elektrónum og jafnvel þremur, en af því getum við
ráðið, að inni í miðju sólar, þar sem hitinn er margfalt meiri,
margar milljónir stiga, hlýtur súrefnis-atómið að hafa klofnað að
fullu og öllu. Því þótt súrefniskjarninn haldi a. m. k. næstu elek-
trónunum með heljartökum, er hitinn þó yfirsterkari. Inni í sól-
inni er því ekkert súrefni til, en súrefniskjarnar og elektrónur
þjóta þar fram og aftur með feikna hraða, hvað innan um annað.
En það eru til önnur efni, margfalt þyngri en súrefnið, þar
sem kjarninn heldur elektrónunum svo fast, að ekki einu sinni
hitinn í sólinni, yfir 20 millj. stiga, er fær um að losa þær undan
áhrifum hans. í miðju sólar geta slík atóm því mætavel loðað
saman, að minnsta kosti getur kjarninn haldið innstu elektrón-
unum föstum. Kjarni sólarinnar hlýtur því að vera gerður úr
ótrúlegum fjölda' slíkra atóma, atómbrota, og lausra kjarna.og
elektróna, öllu á fleygiferð hvað innan um annað. Öll þessi brot
þjóta með ótrúlegum hraða, aðallega fyrir áhrif hitans. Ef við gæt-
um mælt hraða elektrónanna, þegar við förum í gegnum kjarna
sólarinnar í ferðavélinni okkar, myndum við komast að raun um,
að hann er hvorki meira né minna en 48.000 km á sekúndu, þ. e.
100.000 sinnum meiri en hraði vanalegrar riffilkúlu. Með slíkum
hraða gætu elektrónurnar farið um 100 sinnum á milli Akureyr-
ar og Reykjavíkur á einni sekúndu. Er sízt að furða, þó að kjarn-
anum haldist illa á jafn óstýrilátum börnum.
Aftur í tímann. Við förum að hugsa til heimferðar. Áður en
við snúum ferðavél okkar aftur í áttina til jarðarinnar, breytum við
henni í tímavél, og látum hana flytja okkur aftur í tímann. Við
hugsum okkur að við séum í þessari vél fyrir þremur milljörðum
ára einhvers staðar í nánd við sólina, og séum sjónarvottar að
þeim breytingum, sem verða á umhverfi voru, á meðan aldarað-
irnar líða. í raun og veru er ekki að ræða um neinar aldir og eng-
in ár, því að eins og við vitum er ár sá tími, sem jörðin er að fara
einu sinni í kring um sólina, en jörðin er ekki fædd enn þá. Útlit'