Náttúrufræðingurinn - 1938, Blaðsíða 35

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN 29
...............................................................Illllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllll
mikið er hægt að fullyrða, að — ef hæðarlínurnar eru réttar —
þurfa þau ekki að vera lengri en 300 m., til þess að halda vatninu
í þeirri hæð, sem það var í þegar landið var mælt*, en að öllum
líkindum duga niiklu styttri göng. Vera má, að skarðið sé ekki
hærra en svo, að opinn skurður væri kostnaðarminni en jarðgöng.
Til samanburðar má geta þess, að göngin, sem ræsa fram Demme-
vatn, eru um 400 m. löng. Norðmenn virðast nú samt strax ætla
að hefjast handa og grafa ný göng, þar sem hin gömlu duga ekki
lengur, til þess að bjarga Simadalnum undan fleiri flóðum. Pykir
mér þó ólíklegt, að meira verðmæti liggi undir skemmdum af völd-
um Demmevatnshlaupanna en Hagavatnshlaupanna.
Ég liefi því miður aldrei komið að Hagavatni, og heimild mín
um það er að mestu frásagnir glöggra sjónarvotta og kort herfr.
Á komanda sumri verða þó vonandi tök á að kanna það nokkru
nánar. Hagavatn og nágrenni þess er vafalaust stórmerkilegt fyrir
jarðfræði og landafræði íslands, en hefur ómaklega orðið útundan
og afskipt af náttúrufræðingum. Auk þess er ekki ósennilegt, að
könnun þess leiði í ljós, að hægt sé, með tiltölulega litlum kostn-
aði, að koma í veg fyrir, að jökulflóð belji enn á ný yfir engjar
Tungnamanna um hásláttinn, sópi burt heyi þeirra og hylji slægj-
urnar þykkri jökulleðju, renni inn í hlöður, brjóti brýr og vegi o.
s. frv.
2. Grænalón.
Skeiðarárjökull er ekkert fjall, og ætti að vera óþarfi að taka það
fram. Ég geri það því aðeins, að á þeim íslandskortum, sem mest
eru notuð í skólum um allt land, er hann sýndur þannig, jafnvel
þó að kortin séu ekki eldri en frá árinu 1928. Skeiðarárjökull er
geysimikill skriðjökull, sem gengur suður úr Vatnajökli, fram á
milli hrikalegra fjallaklasa, og nær alveg ofan á láglendi á Skeiðar-
ársandi. Inn í fjalllendið vestan jökuls skerst dalur einn að austan-
verðu. Skeiðarárjökull lokar dalmynninu, sem annars væri opið til
austurs. Dalurinn fyllist því af vatni, og þetta vatn er Grœnalön.
Þegar vatnsstæðið er fullt, hefur það afrennsli til suðurs um skarð,
sem þar er milli fjallanna. Staðhættir kringum Orænalón sjást bezt
á korti Trausta Einarssonar, eftir mælingum hans vorið 1935**.
* Landmælingin fór fram 1908. Þá var Hagavatn óstíflað af jökli, og því eins
lágt í því og orðið getur.
"* Rit Vísindafélags íslendinga XVIII, Rvík 1936.