Náttúrufræðingurinn - 1938, Blaðsíða 38

32 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
iiiiiiiiiimiiiiiimimiiiiiimiiiiiiiiiimimiiimiimiiimimimimmiimmimmiiimimiiiiiiiiiiiiiiimmiimmiiiiiiimiiiiiimiii
Af því, sem fyr er sagt, er augljóst, að bergundirlagi Skeiðarár-
jökuls hallar ekki að Grænalóni. En ég tek dýpra í árinni. Ég tel
sennilegt, að austur úr vatnsstæði Grænalóns taki við brekka niður
undir jökulinn, í líkingu við það sem mynd 4 sýnir.
Eftir því sem vatnsflöturinn hækkar og vatnið dýpkar, flýtur upp
meira og meira af jökulröndinni. Fyrst yzta röndin, sem er þynnst,
og síðan smýgur vatnið lengra og lengra inn undir jökulinn. Ef
nú hallar inn undir jökulinn, verður það vatn, sem lengst kemst
undir hann, dýpra undir vatnsfleti en sjálfur vatnsbotninn. Prýst-
ingurinn á því verður að sama skapi meiri, og það getur nú lyft
upp þykkara jökli. Þannig — get ég mér til — hefur þykkasta
jökulspildan yfir hlauprás Grænalóns lyftzt.
Þó að jökulyfirborðið yfir hlauprásinni sé allt að því 300 m. yfir
botni Grænalóns, og vatnið aðeins 200 m. djúpt, getur flóðið samt
brotizt undir jökulinn, ef undirlagi hans hallar svo inn undir hann,
að þar sem jökulfargið er mest, verði jökulgrunnurinn nógu mikið
lægra en vatnsbotninn. Hve miklu lægri hann þarf að vera má
reikna út.
Sjá mynd 4: d er dýpt vatnsins við jökulröndina, h hæð jökuls-
ins yfir vatnsbotn, (þ þykkt jökulsins), x stærð sem finna á, hæð-
armunur vatnsbotns og jökulgrunns undir hæstu bungu jökulsins.
a er eðlisþyngd jökulsins, eðlisþyngd vatns er 1.
(d + x) • 1 = (h + x) • a
Stærðirnar d og h ætti að vera hægt að mæla nákvæmlega, a
verður erfiðara að finna, en mætti þó sennilega komast nálægt því.
Pá er x (og þ) auðreiknað.