Náttúrufræðingurinn - 1938, Blaðsíða 49

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN 43
i iii 11111111111111111111111111111111111111111111111111111111 iii Mimiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiimiiiiimmiiiimiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiii
Um útbreiðslu dýranna á jörðunni.
I. Inngangsorð.
Við getum tekið undir með skáldinu og sagt: ,,Söm er hún
Esja, samur er Keilir, eins er Skjaldbreið og á Ingólfs dög-
um“. Þetta lætur nærri sanni, þó er það tæplega rétt, því alltaf
er landið okkar að breytast, sumstaðar sverfur tímans tönn, en
á öðrum stöðum byggja aldirnar upp. Sú breyting hefur þó
orðið mest, að maðurinn hélt innreið sína, því hver er ekki mun-
urinn á íslandi nú, eða var áður en maðurinn kom til sögunn-
ar. Þótt maðurinn telji sig öllum dýrum æðri, þá er hann nú samt
aðeins ein af þeirn mörgu lifandi verum, sem jörðina byggja, og
í einu og öllu háður sömu lögmálum og sörnu skyldum og þær.
Á vorum dögum er svo langt komið ríki hans, að hann hefur svo
að segja lagt undir sig allan heiminn, mannlegar verur byggja
nú lönd, sem eru mörgum þúsundum kílómetra frá þeirri jarð-
nesku paradís, þar sem vagga mannkynsins stóð. En að þessu
leyti stendur maðurinn engu framar en fjöldinn allur af öðrum
lífrænum verum, eins og síðar mun verða sýnt fram á.
Engum dylst sú staðreynd, að mikill munur er á auðlegð lífs-
ins á jörð vorri, eftir því, um hvaða stað er að ræða, eftir því
hvaða skilyrði umhverfið býður tegundinni. Má því með sanni
segja, að dýraheimurinn, eins og hann er nú, sé harla mismun-
andi í mismunandi löndum, tegundunum er mjög misjafnt
dreift um jörðina. I fyrsta lagi er mergð dýranna harla mismun-
andi á ýmsum stöðum. í heimskautalöndunum, eða í háfjöllun-
um í Asíu, þar sem snjórinn þekur jörðina allan ársins hring,
er dýralífið mjög svo fáskrúðugt, en á hin bóginn eru t. d. frum-
skógar Brazilíu svo að segja úandi og grúandi af óteljandi
dýrategundum, og óteljandi fjölda einstaklinga innan hverr-
ar tegundar. Sama máli er að gegna um höf jarðarinnar. Þar er
vanalega mjög auðugt dýralíf við strendur landanna, og í efstu
lögum sjávarins, en niðri í hafdjúpinu mikla, þar sem ljóssins
nýtur ekki við, eða á botni úthafanna, er um sárfáar dýrateg-
undir að ræða, og frekar takmarkaðan fjölda hverrar tegund-
ar, að minnsta kosti meðal æðri dýranna.
Sumar ættir, ættkvíslir eða jafnvel tegundir dýra, eiga
heima um svo að segja allan heiminn, á útlendu máli eru slíkar
tegundir eða ættir nefndar kosmopolitar, við getum nefnt þær