Náttúrufræðingurinn - 1940, Blaðsíða 38

130
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
þegar flugan sýgur með honum næringu, en þess á milli er hann
að mestu leyti dreginn inn.
Á hliðum frambolsins eru tiltölulega stórir og glærir flug-
vængir, og aftan við þá eru svifkólfarnir. Þeir eru huldir undir
vængjunum, þegar flugan flýgur ekki.
Vængirnir hafa sterkbyggt rifjakerfi. Ekki aðeins lega rifj-
anna, heldur einnig stærð og lögun flatanna, sem liggja á milli
þeirra, hafa hina mestu þýðingu til að aðgreina tegundirnar.
Því engar tvær tegundir hafa eins rifjanet í vængjunum.
Neðan á frambolnum eru sex fætur. Á endalið hvers fótar eru
tvær bognar klær og tvær blöðkur vaxnar slímugum hárum að
neðan, svo flugan getur gengið á glerhálum flötum, eins og á
gluggarúðum og neðan á loftum.
Á afturbolnum eru engir ganglimir.
Skordýrin teljast til liðdýranna, eins og krabbadýrin og
köngurlærnar. En nafnið er dregið af því, að líkaminn er sam-
settur úr mörgum liðum. Frambolur og afturbolur húsaflugunn-
ar er til dæmis úr átta liðum. En auk þess eru fjórir liðir í aft-
urbol kvendýrsins, sem mynda varppípu. Þeir eru langir og
mjóir og geta runnið hver inn í annan eins i0g hlutar í sundur-
dregnum sjónauka. Þegar varpið fer fram, teygja þessir liðir úr
sér og myndast þá mjó og sveigjanleg varppípa.
Að utan er flugan þakin hári og hreistri. Hinn margvíslegi
litur hennar, randir og rósir, á þangað rót sína að rekja. Hús-
flugan er dökkgrá að lit eða nærri svört, en liturinn fer nokkuð
eftir því, hvernig birtan fellur á hana. Hún er venjulega nærri
1 cm á lengd.
En nú skulum við athuga, hvernig flugan fer að sjúga nær-
ingu með rananum. Við skulum hugsa okkur, að húsfluga setjist
á sykurmola, sem við höfum vætt í mjólk. Hún þrýstir ranan-
um að molanum og sýgur í ákafa. Raninn er margbrotið líffæri.
Hann er gildastur efst. Þá kemur hinn eiginlegi rani. Neðst á
honum eru tvær bústnar varir, sem minna á mjúka púða. Þegar
varirnar eru ekki í notkun, er raninn mjög saman dreginn, og
varirnar klemmdar saman. En þegar raninn á að notast, þenst
hann út og' verður stinnur, bæði vegna blóðs, sem streymir til
hans, og einnig vegna lofts, sem fyllir út loftblöðrur hans. Ran-
inn er þó vel hreyfanlegur og varirnar mjúkar og eftirgefan-
legar og geta lagzt þétt að ósléttu undirlagi, eins og til dæmis
hrufóttum sykurmolanum.