Náttúrufræðingurinn - 1940, Blaðsíða 43

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
135
Nú líður ekki á löngu, þar til eggin ungast út, og úr þeim
koma lirfur. Þær eta mikið og stækka fljótt. En til þess að geta
þanizt út, verða þær að kasta gamla hamnum og fá nýjan í stað-
inn. Þær skipta þannig þrisvar um ham. Æfiskeið lirfunnar er
þannig skipt í þrennt. Lengd hvers tímabils fer eftir því hve
heitt er og öðrum kringumstæðum. En venjulega er fyrsti hlut-
inn stytztur, annar nokkuð lengri og þriðji lang lengstur. í 25
stiga hita er fyrsti hluti lirfuskeiðsins um 14 klst., annar hlutinn
um 27 klst. og þriðji kringum fjögur dægur. Húsflugulirfan er
mjög fljót að vaxa, eða um átta dægur, ef hún hefur nógan hita og
mikla fæðu. Lirfan er að lögun aflöng og sívöl, og á meðan hún
er ung, er hún gegnsæ, svo sjá má við hæfilega stækkun líffæri
hennar, og jafnvel sellurnar í líkamanum. Lirfan er fótalaus —
er nefnilega maðkur — sem skríður með því að draga sig saman
og rétta úr sér á víxl. Til hjálpar við hreyfinguna hefur hún
hvassa þyrna á kviðnum. Þegar lirfan er orðin fullvaxin, er hún
á annan cm á lengd.
Breyting lirfunnar i púpu hefst með því, að lirfan dregur sig
saman og verður styttri og gildari. Fyrst um sinn hreyfir hún
sig þó til hliðanna með framendanum. En innan skamms draga
liðirnir á framendanum sig inn í þá, sem aftar eru, og allri hreyf-
ingu er lokið. Og lirfan liggur eins og ekkert lífsmark sé með
henni. Fyrst er púpan gulhvít, en fer fljótt að dökkna. Um tíma
minnir hún á Ijósleitan mahogny-við, en verður síðast mjög dökk-
brún. Hér fara miklar breytingar fram. Kítinhúð lirfunnar losn-
ar og lirfan liggur kyr í hamnum, sem nú harðnar og verður að
dökku hylki, púpuhýðinu. Púpan í hýðinu minnir meira á full-
vaxna flugu en lirfu, því hún hefur liðskipta fætur, samsett augu,
rana, fálmara, vængi. En öll þessi líffæri eru mjúk, veikbyggð
og ennþá ónothæf, og liggja hreyfingarlaus og klemmd upp að
bolnum á sérkennilegan hátt.
Hvernig getur nú veikbyggð og máttfarin fluga — opnað þetta
harðlæsta hylki — þar sem enga smugu er að finna, nema and-
opin aftan á hylkinu? En hér virðist í fljótu bragði vera að gerast
kraftaverk, því hylkið opnast, hringmynduð sprunga myndast
aftan á hylkinu og síðan rifnar það á tveim stöðum fram eftir
og dagsins ljós nær að skína á þá nýfæddu flugu, sem nú mjakar
sér út úr hylkinu.
Hvað var það sem opnaði hylkið?
Það er einkennilegt líffæri, sem flugan hefir á höfðinu, hin