Náttúrufræðingurinn - 1940, Blaðsíða 11

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
103
því verði haldið áfram. Þegar fiskirannsóknirnar við ísland hóf-
ust árið 1903, hafði það hina mestu þýðingu fyrir þær að geta
notið þekkingar hans á fiskveiðum landsmanna, ekki sízt þar
sem hann að auki hafði vísindalega skólun, því að öðru leyti
urðu rannsóknirnar að byggja allt upp frá grunni. Og Bjarni
var mjög fús til þess að láta rannsóknunum þekkingu sína í té
ag stuðla að því á allan hátt, að sem beztum árangri yrði náð.
Ég votta honum innilegustu þökk mína fyrir hina ánægjuleg-
ustu samvinnu, sem hann átti þannig sinn mikla þátt í að skapa
og alla þá aðstoð, sem hann hefir látið rannsóknum mínum í té.“
Sú vinátta, sem skapaðist milli þeirra Schmidt’s og Bjarna
Sæmundssonar sumar.ið 1903, hélzt meðan þeir lifðu báðir. Og
Bjarni átti marga aðra vini og aðdáendur meðal samstarfs-
manna sinna víðs vegar um lönd. Bjarni 'Starfaði upp frá þessu
í náinni samvinnu við alþjóða hafrannsóknirnar. Á næstu árum
(fram að 1910) hélt hann áfram grunnsævisrannsóknum á leigð-
um mótorbát við V- og SV-land, en slíkar rannsóknir hafði
,,Thor“ byrjað annars staðar við landið, en upp úr því byrjaði
hann' að rannsaka aldur á ýmsum fisktegundum og hélt því
áfram fram undir 1930. Um árangur þeirra rannsókna rak hver
ritgerðin aðra um langt skeið, bæði í Andvara og í „Meddelelser
fra Kommissionen for Havundersögelser“.
Um haustið 1923 var Bjarni Sæmundsson leystur frá kennslu-
störfum við Menntaskólann, og var það meðfram fyrir áhrif vina
hans í öðrum löndum. Hann gat nú í fyrsta skipti gefið sig allan
að rannsóknunum, en nú var hann líka orðinn 56 ára að aldri
og 29 dýrmæt ár voru að miklu horfin frá þeim verkefnum, sem
hann hefði helzt kosið að fást við- Hann gerðist nú stórvirkari
rithöfundur en hann hafði nokkurntíma verið áður og sneri sér
jafnt að þremur viðfangsefnum. í fyrsta lagi auðnaðist honum
að gefa þjóð sinni afraksturinn af löngu lífsstarfi, þar sem voru
bækurnar þrjár um íslenzk dýr, Fiskarnir 1926, Spendýrin 1932,
og Fuglarnir 1936. Þessar þrjár bækur eru eigi minna en 1664
bls., og þar er dregið saman í eitt allt, sem menn vissu þá um
þessa dýraflokka á íslandi og í höfum þess, auk margs annars
fróðleiks, sem þjóðin finnur ekki í öðrum íslenzkum bókum.
Annað verkefni, sem Bjarni Sæmundsson leysti af hendi eftir
1923, voru sumpart nýjar vísindarannsóknir, sumpart áframhald
eldri rannsókna. Um þetta skrifaði hann nokkrar ritgerðir á er-
lend mál, en þær verða taldar í ritaskránni hér á eftir. í þriðja