Náttúrufræðingurinn - 1940, Blaðsíða 75

. NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
167
tímum, tilraunir á sama hátt og Darwin og með sömu plöntu.
Allt það, sem Darwin hafði fundið, var rétt, en Boysen-Jensen
vildi vita meira. Þess vegna skar hann toppinn af kímslíðrinu,
áður en hann lét sólina skína á það. Og sjá, plantan beygði sig
ekki. En þegar hann setti hinn afskorna topp fastan með matar-
iími, beygði plantan sig í áttina til ljóssins, eins og ekkert hefði
í skorizt. Þegar silfurpappír var settur yfir sárið og toppurinn
settur ofan á hann, var plantan eins og topplaus.
Boysen-Jensen dró því þær ályktanir af tilraunum sínum, að
þau ,,skeyti“, sem toppurinn sendir niður eftir plöntunni, gætu
ekki verið neins konar rafmagnsstraumur eða taugastraumur
eins og í dýrum, heldur hlyti það að gerast með aðstoð efnis, sem
myndaðist í toppnum, þegar sólin skín á hann og leiðist niður
til vaxtarsvæðis plöntunnar.
Enn liðu nær tutt-
ugu ár. Grasafræð-
ingar ýmissa landa
fengust við rann-
sóknir á vexti jurt-
anna á grundvelli
þeirra athugana, er
Boysen-Jensen hafði
gert, en þó án þess
að komast að lausn
fyrirbrigðisins. Svo
kom Hollendingur-
inn Went með rann-
sóknir sínar. Hann skar toppana af ungum hafraplöntum og
setti þá á plötur af agar-lími. Þá safnaðist saman í agarnum
efni, sem var þannig, að plantan beygði sig á sama hátt og planta,
sem fær ljós frá einni hlið, ef biti af agarnum með því á var
settur öðrum megin á afskorinn hafratopp, þar með var sönn-
un fengin fyrir því, að það var sérstakt efni, sem olli vaxtar-
hreyfingum plantnanna. Þetta var árið 1927.
Síðar fundu menn sama efni í maísolíu og fleiri efnum úr
jurtaríkinu. Með aðstoð efnafræðinnar lögðust grasafræðingarnir
á eitt til að ákveða, hvaða efni þetta gæti verið og hvernig þau
væru samansett. Þetta tókst 1934, þegar Hollendingurinn Kögl gat
sagt, hvernig og hvað vaxtarefnið var. Hann einangraði tvö vaxt-
arefni og kallaði þau auxin a og auxin b. Síðar fann Kögl þriðja
3. mynd. Smáplöntur af dúnurt. Allar plönt-
urnar eru jafngamlar, en vinstri plönturnar
tvær hafa verið meðhöndlaðar með vaxtar-
efnum.