Náttúrufræðingurinn - 1946, Qupperneq 53

N ÁTTÚRUFRÆÐIN GURINN
47
4. mynd. Vetnisatóma með elektrónubrautum.
gerir Bohr ráð fyrir að elektrónan geti farið án þess að geisla neinni
orkn frá sér. Taki atóman við orku, lyftist elektrónan á ytri braut
og dvelst þar skamma stund en fellur svo á innri braut og geislar þá
atóman orkunni,
sem laus verður
út, sem ijós-
bylgju eða Ijós-
eind (sjá 5. m.)
og má reikna út
tíðni þess ljóss,
en hún er geysi-
há. Bohr reikn-
aði út hvaða
bylgjulengdir
ljóss samsvöruðu
orkustökkum el-
ektrónanna frá
ytri brautum á grunnbrautina.
Kom þá í ljós hið ákjósanlegasta
samræmi á milli bylgjulengda
þeirra, sem Bolir Iiafði reiknað
og þeirra, sem finnast í litrófi
vetnisins, en það staðfesti að hug-
myndir Bolirs væru réttar. Var
hér náð glæsilegum áfanga atóm-
rannsóknanna, enda voru Bohr
veitt Nobelsverðlaunin árið 1922.
Síðar meir hafa þeir
Bohr og Stoner aukið við
kenninguna um gerð
vetnisatómunnar, — og
liafa víkkað hana svo að
hún naði yfir öll 92
frumefnin. Á 6. mynd er
sýnt, hvernig atóman er
byggð upp afkjarna,sem
Iilaðinn er viðlægu raf-
magni, en um hann
sveimar sægur af elek-
trónurn. í kjarnanum er samankomið svo til allt efnismagn atómunn-
ar, og er það mælt í þyngdareiningum, sem miðaðar eru við þunga
6. mynd. Bohr-Stoner atómalíkön léttra og þungra
frumefna.