Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1966, Side 14

Náttúrufræðingurinn - 1966, Side 14
8 N ÁT T Ú R U F R K ÐINGURINN £yrir margháttaða fyrirgreiðslu og íræðslu, og Jakob heitinn Líndal, sem þeir heimsóttu að Lækjamóti í Víðidal og hittu aftur á rann- sóknasvæði sínu í Þingeyjarsýslu (að því er Baldur Líndal, sonur Jakobs, hefur tjáð mér). En auk þeirra, sem titlaðir verða jarðfræð- ingar, var a. m. k. nokkrum tugum ungra manna, sem ég hafði kennt jarðfræði í Verkfræðideild Háskólans fyrir 1950, vel kunnugt um kenningarnar þrjár um uppruna móbergsfjalla. — Þeir Bennne- len og Rutten vitna ekki heldur í Mathews og virðast ekki þekkja hans skýringu á myndun „tújanna" í Kanada og því síður þá til- gátu hans, að sú skýring eigi einnig við um þeirra „tablemountains" í Ódáðahrauni. Af því sem nú hefur sagt verið, má telja, að þrír aðilar, íslending- ur, Kanadamaður og tveir Hollendingar, hafi við rannsóknir hvcr á sínu svæði og óháðir hver öðrum komizt að sömu niðurstöðu um uppruna sömn fjallgerðar. Sú niðurstaða er upphleðslukenningin eins og hún var tilfærð hér að framan, mjög samandregin og þó í öllum meginatriðum. I þessari mynd mun hún hér framvegis köll- uð stapakenningin, og tek ég það nafn upp eftir Sigurði Þórarins- syni (1964). Eigi cr svo að skilja, að við, sem sett höfnm fram stapa- kenninguna, séum sammála um öll atriði hennar, en sá ágreiningur snertir ekki meginatriðin sem hér voru talin. Eftir hið veigamikla framlag þeirra Bemmelens og Rnttens má heita, að upphleðslu- eða stapakenningin sé tekin við af misgengis- kenningunni sem ríkjandi skoðun um myndun stapafjallanna. En réttur þeirra frumkvöðla hennar, sem þegar er getið, til heiðursins af því að hafa fyrstir fundið upp eða sett fram þessa skýringu er ekki svo óskoraður sem virðast kann af því sem að framan segir. Þjóðverjinn Oetting, sem ferðaðist hér um Kjöl og víðar sumur- in 1927 og 1928, aðhylltist raunar rofkenninguna um myndun stapa- fjalla yfirleitt, eins og fyrr var frá sagt. En samt gat hann þess til um Hrútfell á Kili, að jarðlagaskipun þess — þ. e. móberg neðan til og hraunlög yfir — stafaði af því, að þetta eldfjall hefði vaxið upp úr ísaldarjökli. Ég tók ekki eftir þessum ummælum Oettings, sem eru alveg í anda stapakenningarinnar, fyrr en nýlega, og hefur aldrei fyrr verið til þeirra vitnað í riti um stapafjöll. Vil ég nú ltæta fyrir mína yfirsjón með því að taka þau upp í heild orðrétt: „Hier liegt die Erklárung nahe, dass die Ablagerung in ihrer unteren Partie bei einem subgiazialen Vulkanausbruch gebildet ist
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.