Náttúrufræðingurinn

Volume

Náttúrufræðingurinn - 1969, Page 26

Náttúrufræðingurinn - 1969, Page 26
130 N ÁT TÚRUFRÆÐINGURINN yfirborð hennar smálækkandi. Undir apríllok var hún orðin þakin hraunstorku, en 28. apríl fór að lilaðast upp á henni klepra- strompur eða hornító, sem var orðinn nær 10 m hár 18. maí. I norðurbarmi hraungígsins má sjá örþunn hraunlög þeirrar gerðar, er einkenna eldborgir, og slík lög er einnig að finna í yngsta gíg- opinu í Surti yngra. 5. júni. Hraun sást í síðasta skipti rennandi í Surtsey og lauk þar með Eyjaeldum, svo sem fyrr getur. Hraun hafði þá runnið stanz- laust í 291 dag og þakti það hraun þá 100 ha, þar af 4 norðan á eynni og 50 utan strandarinnar eins og hún var, er þetta hraun- rennsli hófst. Flatarmál Surtseyjar var í goslok 280 ha. Langmest af hraununum úr Surti eldra er helluhraun, en einhvern tíma á tíma- bilinu frá miðjunr okt. til miðs des. 1966 myndaðist strengur af reglulegu apalhrauni, sem fylgja má frá sjó langleiðina upp að gíg. Heildarrúmmál hrauns þess, er myndaðist í þessum síðari hraun- goskafla, er af stærðargráðunni 0.1 km3, eða svipað magn og í Öskjugosinu 1961, en rúmmálið verður nrælt nákvæmar þegar lokið er því korti, sem verið er að teikna í Sviþjóð eftir flugmyndum Landmælinga íslands af Surtsey nokkru eftir goslok. Heildarrúmmál gjósku, hrauns og hraunmalar í Eyjaeldum mun vera 1.1 —1.2 km3, þar af um tveir þriðju hlutar gjóska. Ofansjávar er nú tæplega tíundi hluti þessara gosefna. 9. nrynd sýnir snið af Surtsey og neðansjávarsökkli hennar skv. dýptarkorti því, sem gert var 1967. Skv. því korti er minnsta dýpi á Surtlu 31 m, á Syrtlingi 19 m, en á Jólni 13 nr. Talið er að sjávarrofs vegna öldugangs gæti niður á um 30 m dýpi og verður fróðlegt að sjá, hvort sökklarnir rofna langt niður fyrir það dýpi, svo og hvenær bólstrabergs fer að verða vart í hvirfli þeirra. Á N—S sniðinu gegnunr Surt yngra hefi ég ekki sýnt neitt bólstraberg út frá eldrásinni neðansjávar, því að þessi eldrás lá upp gegnum gjóskulög úr eldra Surti, og mér er til efs, að sá hryggur, sem hlóðst upp á sprungu eldra Surts fyrir 14. nóv. 1963, hafi náð vestur að ofangreindu N—S sniði. EFTIRHREYTUR Langt fram á sumar 1967 mátti af og til sjá vott af gufu við hraunströndina nýju sunnan á Surtsey þegar sjór braut þar á og mun þar hafa verið grunnt á glóð, en í glóð sást í djúpum sprungum
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.