Náttúrufræðingurinn - 1976, Blaðsíða 27

NÁTT Ú RU FRÆf) INGURINN
129
ust einnig í lancli Hamra um 2 km sunnar og virt.ist spildan milli
sprungnanna liafa sigið. Upp með Kjarrá höfðu melar hristst svo,
að þeir urðu vatnsósa og rann leðjan niður hlíðar í Kjarrá.
Lokaorð
Ef við að lokum lítum yfir skjálftasvæði landsins, er ljóst, að
skjálftar eru tíðir í gosbeltum, en sjaldan svo stórir, að þeir verði
hættulegir vel byggðum mannvirkjum. Nákvæm athugun skjálfta-
virkninnar eykur liins vegar skilning á sprungumyndun og gjám
og auðveldar eftirlit með brotahreyfingum og bergskriði, sem gætu
valdið spjöllum á virkjunum, rifið stíflur og botn lóna.
Greinilegt er, að flest eldgos gera boð á undan sér með skjálft-
um. Vöktun skjálfta er því ein mikilvægasta aðferð, sem völ er á,
til að vara við jarðeldum.
Hættulegustu skjálftarnir verða á Suðurlandi og við norðurströnd-
ina. Mestu áhrif eru á tiltölulega litlu svæði beint yfir upptökum
skjálftans, en þau geta orðið svo mikil, að jafnvel traustbyggð hús
og mannvirki springa illa og skekkjast, ef stærð skjálftans verður á
við þá, sem komu 1784 og 1896. Við verðum því að gera ráð fyrir
verulegu eignatjóni á þessum svæðum á hverri öld og miklu skiptir
við skipulagningu byggðar, myndun þéttbýliskjarna og staðsetningu
mannvirkja, að sprungusvæðin séu nákvæmlega þekkt, og menn viti
við lrverju er að búast, velji sér byggingarefni og byggingarlag, sem
vel hefur reynst í skjálftum, og tiltæk sé áætlun um viðbrögð al-
mannavarna við þeim hamförum, sem jörðin hefur oft farið á þess-
um svæðum á liðnum öldum og vitað er, að enn munu yfir ganga.
Þakkarorð
Eysteinn Tryggvason og Páll Einarsson lásu liandrit þessarar
gxeinar og bentu á margt, sem betur mátti fara. Kann höfundur
þeim bestu þakkir fyrir.
9