Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1976, Side 35

Náttúrufræðingurinn - 1976, Side 35
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN 137 notað til munnskolunar og í baðvatn kvenna og þvott við fæðingar. Einnig borið á fleiður og bólgur, enda talsvert rotverjandi. Þess vegna var brúðberg, eða seyði af því, látið í sláturtunnur á haustin. Brúðberg var helgað Freyju og síðar Maríu. Það fylgdi konunum í eldhúsið, sem tejurt, ilmjurt og í líkjörinn til bragðbætis. Grasa- fræðingurinn frægi Linné ráðlagði brúðbergste gegn timburmönn- um. Egyptar hinir fornu notuðu þarlenda brúðbergstegund til að þvo lík til smurningar og varðveislu (múmíur). Lítum nánar á þessa merkilegu jurt. Hún er varablómaættar. Stönglar skríða við jörð, en upp af þeim vaxa lágir sljóferstrendir, blómberandi sprotar. Blöðin eru smá og heil, langegglaga, stilklaus, eða því sem nær, með grófu upphleyptu æðaneti að neðan. Blóm- sprotarnir enda með kolllaga, þéttstæðum blómkrönsum. Blómin smá, ljósrauð — blárauð, sjaldan hvít. Sumar jurtirnar bera ein- göngu lítil kvenblóm, en aðrar ögn stærri tvíkynja blóm. Þau eru fyrrmennt, það er fræflarnir þroskast á undan frævunum. Hindrar þetta sjálffrævun. Fræflarnir og stíllinn standa oft langt út úr blóm- unum. Bikarinn er með hárkransi í opinu, sem lokar honum eftir blómfallið. Efri bikarvörin er þrítennt, en hin neðri er klofin í tvo langa og mjóa flipa. Á krónunni, sem er lengri en bikarinn, er efri vörin dálítið buguð að framan, en neðri, lengri vörin, skipt í þrjá flipa. Skordýr setjast á neðri vörina, er þau koma til að sjúga hun- ang. Brúðberg er algengt í norðlægum löndum, vex t. d. í Færeyjum, Norður-Noregi og Suður-Grænlandi. III. Fögur ertu Baldursbrá „Og eitt gras er svo hvítt að jafnað er til Baldursbrár. Það er allra grasa hvítast.“ Svo er ritað í Snorra-Eddu, þegar Baldri var lýst, fegurstum allra Ása. Falleg er baldursbráin sannarlega. Einstök, al- blóma baldursbrá, eða stórar hvítar breiður af henni, eru liið rnesta skraut. Mest ber á hvíta litnum, en gular eru þó körfurnar í rniðj- unni. Hið hvíta í jaðrinum eru flöt, tungulaga kvenblóm, sterkur litur þeirra dregur skordýr að. Hið gula í miðjunni eru mörg, lítil pípulaga blóm, tvíkynjuð, þ. e. hafa bæði fræfla og frævur, og sjá aðallega um fjölgunina. Reynið að telja blómin á einni baldurs- brárkörfu. Best að nota stækkunargler við þau gulu. En hví er jressi
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.