Náttúrufræðingurinn - 1979, Blaðsíða 44

5. FjöJdi veiddra kópa á ári (C).
6. Að lrverjum kóp standi 3.25 full-
orðnir selir (G = 3.25).
Til þess að jafnvægi Jialdist í stofn-
inum þarf sá fjöldi urta sem verða
kynþroska á ári hverju að vera jafn
lteildarfjölda fæddra kópa á sama ári
(CT) deilt nteð 10 (= F). P = stofn-
stærð. RO = fjöldi þeirra kópa sem
af komast á lrverju ári.
RO? = R4 9: (100 - M)
100
T = 2 (RO 9) -}- C
T = F • R49
P = T • G
Dœmi:
Meðalkópaveiði (landselur) fyrir árin
1962-1978 var 5599.
RO? = 3824
R4 9 = 1300
T = 2X3824-I-5599 = 13247
P = 3.25 • 13717
P = 43053 selir.
Við útreikninga á stofnstærð útsels
er ekki Jiægt að nota þessa aðferð
vegtra þess að kópaveiðin er svo óstöð-
ug. Hugsarrleg stærð stofnsins er tal-
in vera 8—10.000 dýr.
Merkingar. Þótt ekki sé liægt að
notast við merkingar við stofnstærðar-
ákvarðana lrérlendis, þá geta þær gef-
ið mikilverðar upplýsingar varðandi
lráttu sela, ætisleit m. nr. Sclir voru
fyrst merktir Jrér við land árið 1976,
er 10 landselskópar voru nrcrktir við
Markarfljót. Til þessa ern notuð
nrerki (lambamerki) gul að lit og
nrerkt nreð stöfunum HAFJÍ.O. Fjórir
þessara kópa lrafa endurlreimst og þar
af einn kominn alla leið til Isafjarðar-
djúps (Sólmundur Einarsson 1977).
Á árunum 1977-78 lrafa 122 út-
selskópar verið merktir á Hvalseyjum
á Mýrunr en við það starf rrutunr við
ómetanlegrar aðstoðar Landlrelgis-
gæslunnar. Þrír þessara kópa lral'a síð-
an endurheimst, þar af einn í Húna-
flóa sama ár. Þessar nrerkingar lrafa
því þegar gefið ákveðnar lrugmyndir
unr göngu selanna.
Selveiðar
Eins og getið var um í upplrafi eru
selveiðar lrér við land jafngamlar bú-
setu manna. f fyrstu var lrér eingötrgu
unr veiði fyrir eigin þarfir, etr þegar
farið er að flytja selskinrr út er lrægt
að henda reiður á fjölda veiddra sela
á landinu. Þannig er hægt að afla sér
upplýsinga nreð nokkurri vissu unr
selveiði lrér allt frá árinu 1897, t. d.
úr Fiskiskýrslum og hlunnindunr árin
1897—1945 og verslunarskýrslum (út-
flutningsskýrslum) frá 1946 og franr
á okkar dag (sér í lagi frá Búvöru-
deild Sambands r'slenskra samvinnu-
félaga).
Mytrd 4 sýnir lreildarselveiðina frá
árinu 1912—1978 en sundurliðaða
frá 1962 - 1978. Meðalselveiðin á
ári var um 6000 dýr á tímabilinu
1897—1919, síðan minnkar veiðin
verulega og er í lágmarki á árunurn
1939-1959. Hið nrikla fall eftir 1919
er að líkindum ekki vegna ofveiði,
heldur hafa fleiri þættir kotnið þar
við sögu, verðfall, selafárið, afleiðing-
ar ísáranna og hugsanlega þjóðfélags-
legar breytingar hér á landi (flutning-
ur fólks úr dreifbýli r þéttbýli). Eitrnig
er lrugsanlegt að hluti ilækingssela i
veiðinni (hringanóra, vöðusela, karnp-
sela og blöðrusela) lrafi verið rneiri
fyrirþann tíma. Eftir 1928 verður tölu-
vert verðfall á selskinnunr á heims-
138